Đánh Giá Khả Năng Chịu Hạn Của Ba Giống Đậu Xanh Tại Thị Xã An Nhơn, Tỉnh Bình Định

• Tác giả: Thái Thị Lợi
• Người hướng dẫn: PGS. Võ Minh Thứ
• Trường học: Trường Đại Học Quy Nhơn
• Chuyên ngành: Sinh Học Thực Nghiệm
• Đề tài: Đánh Giá Khả Năng Chịu Hạn Của Ba Giống Đậu Xanh Tại An Nhơn, Bình Định
• Loại tài liệu: Luận Văn Thạc Sĩ
• Năm xuất bản: 2020
• Địa điểm: Bình Định

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. MỞ ĐẦU
• 2. TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 2.1. Giới thiệu chung về cây đậu xanh
• 2.2. Đặc điểm nông sinh học của cây đậu xanh
• 2.3. Giá trị dinh dưỡng của hạt đậu xanh
• 2.4. Tình hình sản xuất đậu xanh trên thế giới và ở Việt Nam
• 2.5. Tác động của hạn đến thực vật
• 2.5.1. Khái niệm về hạn. Các loại hạn với cây trồng
• 2.5.2. Cơ chế chống chịu hạn của thực vật
• 2.5.3. Khả năng chịu hạn ở thực vật
• 2.5.4. Khả năng chịu hạn của cây đậu xanh
• 2.5.4.1. Ðặc điểm hình thái liên quan đến tính chịu hạn của cây đậu xanh
• 2.5.4.2. Ðặc điểm sinh lý, sinh hóa liên quan đến tính chịu hạn của cây đậu xanh
• 2.5.5. Tình hình nghiên cứu về khả năng chịu hạn trên cây đậu xanh
• 2.5.6. Trên thế giới
• 2.5.7. Đặc điểm thời tiết tại An Nhơn trong thời gian tiến hành thí nghiệm
• 3. CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 3.1. Đối tượng nghiên cứu
• 3.2. Thời gian, địa điểm nghiên cứu
• 3.3. Nội dung nghiên cứu
• 3.4. Phương pháp nghiên cứu
• 3.5. Phương pháp bố trí thí nghiệm
• 3.6. Các chỉ tiêu nghiên cứu và phương pháp xác định
• 3.6.1. Tỷ lệ phục hồi của các giống đậu xanh. Một số chỉ tiêu hoá sinh trong lá giai đoạn ra hoa
• 3.6.2. Các chỉ tiêu hóa sinh xác định vào giai đoạn sau khi gây hạn 14 ngày
• 3.6.3. Các yếu tố cấu thành năng suất và năng suất
• 3.7. Phương pháp xử lý số liệu
• 4. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬN
• 4.1. Ảnh hưởng của các MĐGH đến tỷ lệ phục hồi của các giống đậu xanh
• 4.2. Một số chỉ tiêu hoá sinh trong lá sau gây hạn
• 4.2.1. Hàm lượng diệp lục tổng số trong sau khi gây hạn
• 4.2.2. Ảnh hưởng của các MĐGH đến hàm lượng nước tổng số trong lá của 3 giống đậu xanh
• 4.2.3. Ảnh hưởng của các MĐGH đến chất khô trong lá của 3 giống đậu xanh
• 4.3. Ảnh hưởng của các MĐGH đến một số chỉ tiêu sinh trưởng
• 4.3.1. Ảnh hưởng của các MĐGH đến chiều cao cây của các giống đậu xanh
• 4.3.2. Ảnh hưởng của các MĐGH đến số cành trên cây của các giống đậu xanh
• 4.4. Ảnh hưởng của các MĐGH đến năng suất và năng suất của các giống đậu xanh
• 4.4.1. Ảnh hưởng của các MĐGH đến số quả trên cây của các giống đậu xanh
• 4.4.2. Ảnh hưởng của các MĐGH đến số hạt trên quả của các giống đậu xanh
• 4.4.3. Ảnh hưởng của các MĐGH đến khối lượng 100 hạt của các giống đậu xanh
• 4.4.4. Ảnh hưởng của các MĐGH đến năng suất thực thu của các giống đậu xanh
• 4.4.5. Mức độ suy giảm năng suất thực thu của các giống qua các MĐGH so với đối chứng không gây hạn
• 5. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Tổng Quan Về Đậu Xanh An Nhơn Bình Định Giới Thiệu Chung

Đậu xanh (Vigna radiata L. Wilczek) là cây họ đậu quan trọng, có thời gian sinh trưởng ngắn và khả năng thích ứng với điều kiện khô nóng. Tại Việt Nam, đậu xanh được trồng rộng rãi, đặc biệt ở vùng Duyên hải Nam Trung Bộ như An Nhơn, Bình Định. Tuy nhiên, tình trạng hạn hán ngày càng gia tăng ảnh hưởng lớn đến năng suất và chất lượng đậu xanh. Do đó, việc đánh giá giống đậu xanh chịu hạn tốt là vô cùng cần thiết để đảm bảo sinh kế cho người nông dân. Nghiên cứu này tập trung vào việc đánh giá khả năng chịu hạn của ba giống đậu xanh tại An Nhơn, Bình Định, nhằm tìm ra giống có tiềm năng phát triển trong điều kiện biến đổi khí hậu.

1.1. Nguồn Gốc và Đặc Điểm Sinh Học Của Đậu Xanh

Đậu xanh có nguồn gốc từ Ấn Độ và Trung Á, sau đó lan rộng ra nhiều khu vực khác trên thế giới. Cây có bộ rễ cọc, thân thảo, lá kép và hoa lưỡng tính. Rễ chính ăn sâu 20-30cm, có thể tới 70-100cm trong điều kiện thuận lợi. Thân cao 40-70cm, có màu xanh hoặc tím. Lá kép có ba lá chét, mọc cách. Hoa mọc thành chùm, màu vàng nhạt. Quả thuộc loại quả giáp, hình trụ, chứa 8-9 hạt. Theo tài liệu gốc, cây đậu xanh có khả năng thích ứng rộng, chịu hạn khá và có thể thích nghi với các vùng có điều kiện khắc nghiệt.

1.2. Giá Trị Dinh Dưỡng và Kinh Tế Của Đậu Xanh

Đậu xanh là nguồn cung cấp protein, lipid, vitamin và khoáng chất quan trọng. Hạt đậu xanh chứa 24% protein, 1.3% dầu, 3.5% khoáng, 4.1% chất xơ và 56.7% carbohydrate. Protein đậu xanh chứa nhiều amino acid không thay thế, rất tốt cho sức khỏe. Ngoài ra, đậu xanh còn có tác dụng cải tạo đất nhờ khả năng cố định đạm từ khí trời. Đậu xanh là cây trồng có giá trị kinh tế cao, được sử dụng trong chế biến thực phẩm và làm thuốc.

II. Thách Thức Từ Hạn Hán Ảnh Hưởng Đến Đậu Xanh An Nhơn

Tình trạng hạn hán ngày càng trở nên nghiêm trọng tại nhiều tỉnh thành ở Việt Nam, đặc biệt là khu vực Duyên hải Nam Trung Bộ. Hạn hán gây thiếu nước, ảnh hưởng đến sinh trưởng, phát triển và năng suất của cây trồng, trong đó có đậu xanh. Ảnh hưởng của hạn hán đến đậu xanh thể hiện rõ nhất trong giai đoạn ra hoa và quả mẩy, làm giảm số lượng quả, số hạt trên quả và trọng lượng hạt. Do đó, việc tìm kiếm và phát triển các giống đậu xanh có khả năng chịu hạn tốt là một giải pháp cấp thiết để đảm bảo năng suất và thu nhập cho người nông dân.

2.1. Tác Động Của Hạn Hán Đến Sinh Trưởng và Năng Suất Đậu Xanh

Hạn hán gây ra nhiều tác động tiêu cực đến cây đậu xanh, bao gồm giảm chiều cao cây, số cành, số quả trên cây và số hạt trên quả. Hạn hán trong giai đoạn ra hoa ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng suất và chất lượng hạt. Theo nghiên cứu, cây đậu xanh bị hạn trong giai đoạn ra hoa sẽ làm giảm số quả trên cây, số hạt trên quả và năng suất hạt. Ngoài ra, hạn hán còn ảnh hưởng đến hàm lượng protein trong hạt đậu xanh.

2.2. Biện Pháp Canh Tác Đậu Xanh Ứng Phó Với Hạn Hán

Để giảm thiểu tác động của hạn hán, cần áp dụng các biện pháp canh tác phù hợp, bao gồm chọn giống chịu hạn, tưới nước tiết kiệm, bón phân cân đối và quản lý sâu bệnh hại hiệu quả. Việc sử dụng các giống đậu xanh có khả năng chịu hạn tốt là một giải pháp quan trọng để đảm bảo năng suất trong điều kiện thiếu nước. Ngoài ra, cần áp dụng các kỹ thuật tưới tiết kiệm như tưới nhỏ giọt hoặc tưới phun mưa để giảm lượng nước sử dụng.

III. Phương Pháp Đánh Giá Giống Đậu Xanh Thí Nghiệm Tại An Nhơn

Nghiên cứu này sử dụng phương pháp thí nghiệm đồng ruộng để đánh giá khả năng chịu hạn đậu xanh của ba giống đậu xanh tại An Nhơn, Bình Định. Thí nghiệm được bố trí theo kiểu hoàn toàn ngẫu nhiên, với các mức độ gây hạn khác nhau trong giai đoạn ra hoa. Các chỉ tiêu theo dõi bao gồm tỷ lệ phục hồi, hàm lượng diệp lục, hàm lượng nước, chiều cao cây, số cành, số quả, số hạt và năng suất. Kết quả thí nghiệm sẽ cung cấp thông tin quan trọng để lựa chọn giống đậu xanh phù hợp với điều kiện khô hạn tại địa phương.

3.1. Đối Tượng và Địa Điểm Nghiên Cứu Đậu Xanh

Đối tượng nghiên cứu là ba giống đậu xanh được trồng phổ biến tại An Nhơn, Bình Định. Địa điểm nghiên cứu là các ruộng đậu xanh tại thị xã An Nhơn. Thí nghiệm được thực hiện trong điều kiện thời tiết và đất đai tự nhiên của địa phương. Các giống đậu xanh được lựa chọn dựa trên thông tin về khả năng chịu hạn và năng suất từ các nghiên cứu trước đó.

3.2. Các Chỉ Tiêu Đánh Giá Khả Năng Chịu Hạn Của Đậu Xanh

Các chỉ tiêu đánh giá khả năng chịu hạn của đậu xanh bao gồm tỷ lệ phục hồi sau hạn, hàm lượng diệp lục trong lá, hàm lượng nước trong lá, chiều cao cây, số cành trên cây, số quả trên cây, số hạt trên quả, khối lượng 100 hạt và năng suất thực thu. Các chỉ tiêu này được đo đạc và phân tích thống kê để so sánh khả năng chịu hạn của các giống đậu xanh khác nhau.

3.3. Phương Pháp Xử Lý Số Liệu Thống Kê Đậu Xanh

Số liệu thu thập được từ thí nghiệm được xử lý bằng phần mềm thống kê chuyên dụng. Các phương pháp phân tích phương sai (ANOVA) và so sánh trung bình (LSD) được sử dụng để đánh giá sự khác biệt giữa các giống đậu xanh và các mức độ gây hạn. Kết quả phân tích thống kê sẽ giúp xác định giống đậu xanh có khả năng chịu hạn tốt nhất và mức độ ảnh hưởng của hạn hán đến năng suất.

IV. Kết Quả Nghiên Cứu So Sánh Giống Đậu Xanh Chịu Hạn Tốt Nhất

Kết quả nghiên cứu cho thấy có sự khác biệt đáng kể về khả năng chịu hạn giữa ba giống đậu xanh được khảo sát. Một số giống thể hiện khả năng phục hồi tốt hơn sau khi bị hạn, duy trì hàm lượng diệp lục và nước trong lá cao hơn, và cho năng suất ổn định hơn so với các giống khác. So sánh giống đậu xanh cho thấy giống X có khả năng chịu hạn tốt nhất, thể hiện qua các chỉ tiêu sinh trưởng và năng suất vượt trội trong điều kiện hạn hán. Kết quả này có ý nghĩa quan trọng trong việc lựa chọn giống đậu xanh phù hợp cho vùng An Nhơn, Bình Định.

4.1. Tỷ Lệ Phục Hồi Của Các Giống Đậu Xanh Sau Gây Hạn

Tỷ lệ phục hồi là một chỉ tiêu quan trọng để đánh giá khả năng chịu hạn của cây trồng. Kết quả nghiên cứu cho thấy giống X có tỷ lệ phục hồi cao nhất sau khi bị gây hạn, cho thấy khả năng chống chịu và phục hồi tốt hơn so với các giống khác. Tỷ lệ phục hồi của các giống khác nhau tùy thuộc vào mức độ gây hạn, với tỷ lệ phục hồi giảm khi mức độ gây hạn tăng lên.

4.2. Ảnh Hưởng Của Hạn Hán Đến Năng Suất Đậu Xanh Thực Thu

Năng suất thực thu là chỉ tiêu quan trọng nhất để đánh giá hiệu quả kinh tế của việc trồng đậu xanh. Kết quả nghiên cứu cho thấy hạn hán làm giảm năng suất thực thu của tất cả các giống đậu xanh, nhưng mức độ giảm khác nhau giữa các giống. Giống X có mức độ suy giảm năng suất thấp nhất, cho thấy khả năng duy trì năng suất tốt hơn trong điều kiện hạn hán.

4.3. Mức Độ Suy Giảm Năng Suất Do Hạn Hán Của Đậu Xanh

Mức độ suy giảm năng suất do hạn hán được tính toán bằng cách so sánh năng suất của các giống đậu xanh trong điều kiện hạn hán với năng suất trong điều kiện không hạn hán (đối chứng). Kết quả cho thấy giống X có mức độ suy giảm năng suất thấp nhất, chứng tỏ khả năng chịu hạn tốt hơn và ít bị ảnh hưởng bởi hạn hán hơn so với các giống khác.

V. Ứng Dụng Thực Tiễn Chọn Giống Đậu Xanh Chịu Hạn Cho An Nhơn

Kết quả nghiên cứu này cung cấp cơ sở khoa học để lựa chọn giống đậu xanh địa phương Bình Định có khả năng chịu hạn tốt, phù hợp với điều kiện canh tác tại An Nhơn. Việc sử dụng giống đậu xanh chịu hạn sẽ giúp giảm thiểu rủi ro do hạn hán gây ra, đảm bảo năng suất và thu nhập ổn định cho người nông dân. Ngoài ra, kết quả nghiên cứu cũng có thể được sử dụng để phát triển các biện pháp canh tác phù hợp, giúp nâng cao hiệu quả sản xuất đậu xanh trong điều kiện biến đổi khí hậu.

5.1. Khuyến Nghị Giống Đậu Xanh Chịu Hạn Cho Vùng Khô Hạn

Dựa trên kết quả nghiên cứu, khuyến nghị sử dụng giống X cho vùng An Nhơn và các vùng có điều kiện khí hậu tương tự. Giống X đã chứng minh khả năng chịu hạn tốt, năng suất ổn định và khả năng phục hồi nhanh chóng sau khi bị hạn. Việc sử dụng giống X sẽ giúp người nông dân giảm thiểu thiệt hại do hạn hán gây ra và đảm bảo năng suất đậu xanh.

5.2. Kỹ Thuật Trồng Đậu Xanh Chịu Hạn Hiệu Quả

Để đạt hiệu quả cao nhất khi trồng đậu xanh chịu hạn, cần áp dụng các kỹ thuật canh tác phù hợp, bao gồm chọn đất thích hợp, bón phân cân đối, tưới nước tiết kiệm và quản lý sâu bệnh hại hiệu quả. Việc sử dụng các biện pháp tưới tiết kiệm như tưới nhỏ giọt hoặc tưới phun mưa sẽ giúp giảm lượng nước sử dụng và tăng hiệu quả sử dụng nước.

VI. Kết Luận và Tương Lai Phát Triển Giống Đậu Xanh Mới Chịu Hạn

Nghiên cứu này đã thành công trong việc đánh giá khả năng chịu hạn của ba giống đậu xanh tại An Nhơn, Bình Định. Kết quả cho thấy có sự khác biệt đáng kể về khả năng chịu hạn giữa các giống, và giống X được xác định là giống có tiềm năng phát triển trong điều kiện khô hạn. Trong tương lai, cần tiếp tục nghiên cứu và phát triển các giống đậu xanh mới có khả năng chịu hạn cao hơn, đồng thời áp dụng các biện pháp canh tác bền vững để đảm bảo năng suất và thu nhập cho người nông dân trong bối cảnh biến đổi khí hậu.

6.1. Hướng Nghiên Cứu Tiếp Theo Về Đậu Xanh Chịu Hạn

Trong tương lai, cần tiếp tục nghiên cứu về cơ chế chịu hạn của đậu xanh, tìm kiếm các gen chịu hạn và ứng dụng công nghệ sinh học để tạo ra các giống đậu xanh mới có khả năng chịu hạn cao hơn. Ngoài ra, cần nghiên cứu về ảnh hưởng của các yếu tố môi trường khác như nhiệt độ cao và độ mặn đến khả năng chịu hạn của đậu xanh.

6.2. Chính Sách Hỗ Trợ Phát Triển Đậu Xanh Chịu Hạn

Để khuyến khích người nông dân trồng đậu xanh chịu hạn, cần có các chính sách hỗ trợ về giống, phân bón, kỹ thuật và thị trường tiêu thụ. Chính phủ và các tổ chức phi chính phủ cần tăng cường đầu tư vào nghiên cứu và phát triển các giống đậu xanh mới có khả năng chịu hạn cao hơn và phù hợp với điều kiện canh tác của từng vùng.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu và tình trạng hạn hán ngày càng gia tăng tại nhiều vùng nông nghiệp Việt Nam, việc nghiên cứu khả năng chịu hạn của cây trồng trở nên cấp thiết. Đậu xanh (Vigna radiata L. Wilczek) là cây họ đậu có thời gian sinh trưởng ngắn, khả năng thích nghi với điều kiện khô nóng và đất nghèo dinh dưỡng, được xem là cây trồng tiềm năng trong vụ Hè Thu nhằm ứng phó với biến đổi khí hậu. Tại Việt Nam, diện tích trồng đậu xanh ước tính khoảng 60-80 nghìn ha, tuy nhiên năng suất chưa đáp ứng đủ nhu cầu tiêu thụ trong nước, dẫn đến nhập khẩu từ nước ngoài. Hạn hán, đặc biệt trong giai đoạn ra hoa, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh trưởng và năng suất đậu xanh, làm giảm số quả, số hạt trên quả và trọng lượng hạt.

Luận văn tập trung đánh giá khả năng chịu hạn của ba giống đậu xanh trồng tại thị xã An Nhơn, tỉnh Bình Định trong vụ Hè Thu năm 2020. Mục tiêu nghiên cứu là đánh giá sự sinh trưởng, phát triển và năng suất của các giống trong điều kiện hạn hán ở giai đoạn ra hoa, từ đó xác định giống có khả năng chống chịu hạn tốt nhất. Nghiên cứu có ý nghĩa khoa học trong việc cung cấp dữ liệu về tác động của hạn đến các chỉ tiêu sinh hóa, sinh trưởng và năng suất của đậu xanh, đồng thời có ý nghĩa thực tiễn trong việc lựa chọn giống phù hợp, góp phần nâng cao thu nhập cho người nông dân vùng hạn.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết về cơ chế chịu hạn của thực vật, bao gồm:

• Cơ chế chống chịu hạn: Thoát hạn (drought escape), chịu hạn (drought tolerance), tránh hạn (drought avoidance) và phục hồi (drought recovery). Trong đó, chịu hạn được hiểu là khả năng duy trì sinh trưởng và năng suất trong điều kiện thiếu nước thông qua các cơ chế sinh lý và sinh hóa như đóng khí khổng, điều chỉnh áp suất thẩm thấu, tích lũy chất tan tương thích (ABA, prolin, đường).

• Ảnh hưởng của hạn đến sinh trưởng và năng suất cây trồng: Hạn hán làm giảm hoạt động quang hợp, hàm lượng diệp lục, khả năng hấp thu nước và dinh dưỡng, từ đó làm giảm chiều cao cây, số cành, số quả, số hạt và trọng lượng hạt.

• Khả năng chịu hạn của đậu xanh: Đậu xanh có khả năng chịu hạn khá, nhưng bị hạn trong giai đoạn ra hoa ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng suất. Các chỉ tiêu sinh lý như hàm lượng nước tương đối trong lá, hàm lượng diệp lục, tỷ lệ phục hồi sau hạn được sử dụng để đánh giá khả năng chịu hạn.

Các khái niệm chính bao gồm: hạn đất, hạn không khí, hạn sinh lý; ABA (acid abscisic); chất tan tương thích; tỷ lệ phục hồi cây; các chỉ tiêu sinh trưởng và năng suất.

Phương pháp nghiên cứu

• Đối tượng nghiên cứu: Ba giống đậu xanh gồm ĐXBĐ.07 (G1), ĐXBĐ.09 (G2) và ĐX208 (G3 - đối chứng).

• Thời gian và địa điểm: Vụ Hè Thu năm 2020 (từ tháng 5/2019 đến tháng 8/2020), tại nhà lưới Viện Khoa học Kỹ thuật Nông nghiệp Duyên hải Nam Trung bộ, thị xã An Nhơn, Bình Định.

• Thiết kế thí nghiệm: Thí nghiệm 2 yếu tố theo thiết kế Lô chính – Lô phụ (Split-plot Design) với 12 công thức (3 giống x 4 mức độ gây hạn: không hạn, hạn 7, 14, 21 ngày), 3 lần lặp lại, mỗi công thức gieo 3 chậu, tổng 36 chậu. Mỗi chậu gieo 10 hạt, sau 10 ngày tỉa còn 3 cây.

• Phương pháp gây hạn: Cắt nước nhân tạo sau 25 ngày gieo, gây hạn trong 7, 14 và 21 ngày, sau đó tưới nước trở lại để đánh giá tỷ lệ phục hồi.

• Chỉ tiêu nghiên cứu: Tỷ lệ phục hồi cây, chiều cao cây, số cành, số quả, số hạt trên quả, khối lượng 100 hạt, năng suất thực thu, hàm lượng diệp lục tổng số, hàm lượng nước trong lá, hàm lượng chất khô.

• Phân tích số liệu: Sử dụng phần mềm Excel và Statixtis 10 để xử lý thống kê, phân tích phương sai và so sánh mức ý nghĩa.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Tỷ lệ phục hồi sau hạn: Giống ĐXBĐ.07 (G1) có tỷ lệ phục hồi cao nhất trung bình 80,55%, tiếp theo là ĐXBĐ.09 (G2) với 69,45% và ĐX208 (G3) thấp nhất 58,32%. Tỷ lệ phục hồi giảm dần theo thời gian gây hạn: 7 ngày đạt 96,3%, 14 ngày còn 59,27%, 21 ngày chỉ còn 22,2%. Khi gây hạn 21 ngày, giống G3 chết hoàn toàn.

2. Ảnh hưởng đến sinh trưởng: Hạn làm giảm chiều cao cây, số cành và các chỉ tiêu sinh trưởng khác. Giống G1 duy trì chiều cao và số cành tốt hơn so với G2 và G3 dưới các mức độ hạn khác nhau.

3. Chỉ tiêu hóa sinh trong lá: Hàm lượng diệp lục tổng số và hàm lượng nước trong lá giảm rõ rệt sau 14 ngày gây hạn, đặc biệt ở giống G3. Giống G1 giữ được hàm lượng diệp lục cao hơn 15-20% so với G3, cho thấy khả năng duy trì chức năng quang hợp tốt hơn.

4. Năng suất và các yếu tố cấu thành: Năng suất thực thu của G1 giảm khoảng 15% khi gây hạn 14 ngày, trong khi G3 giảm tới 40%. Số quả trên cây và số hạt trên quả cũng giảm mạnh theo mức độ hạn, với G1 có mức giảm thấp nhất. Khối lượng 100 hạt của G1 giảm nhẹ, trong khi G3 giảm đáng kể.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy giống ĐXBĐ.07 có khả năng chịu hạn vượt trội nhờ duy trì tỷ lệ phục hồi cao, giữ được hàm lượng diệp lục và nước trong lá, từ đó duy trì sinh trưởng và năng suất tốt hơn. Điều này phù hợp với các nghiên cứu trước đây về vai trò của ABA và prolin trong việc điều chỉnh áp suất thẩm thấu và bảo vệ tế bào dưới stress hạn. Sự khác biệt về khả năng phục hồi và sinh trưởng giữa các giống phản ánh sự đa dạng về cơ chế sinh lý và sinh hóa chịu hạn.

Biểu đồ tỷ lệ phục hồi theo thời gian gây hạn minh họa rõ sự suy giảm khả năng phục hồi khi thời gian hạn kéo dài, đồng thời bảng số liệu năng suất thể hiện mức độ suy giảm năng suất tương ứng. So sánh với các nghiên cứu trong và ngoài nước, kết quả này củng cố quan điểm rằng giai đoạn ra hoa là thời điểm cây đậu xanh nhạy cảm nhất với hạn, ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất cuối cùng.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Ưu tiên sử dụng giống ĐXBĐ.07 trong vùng hạn hán: Khuyến khích nông dân và các đơn vị sản xuất chọn giống ĐXBĐ.07 để trồng tại các vùng có nguy cơ hạn hán cao nhằm giảm thiểu thiệt hại năng suất. Thời gian áp dụng ngay trong vụ Hè Thu tiếp theo.

2. Áp dụng kỹ thuật tưới nước hợp lý: Tưới nước bổ sung vào giai đoạn ra hoa và quả non để giảm tác động của hạn, nâng cao tỷ lệ phục hồi và năng suất. Chủ thể thực hiện là các hộ nông dân và tổ chức quản lý nước.

3. Phát triển chương trình tuyển chọn và lai tạo giống chịu hạn: Đẩy mạnh nghiên cứu chọn lọc các giống đậu xanh có khả năng chịu hạn tốt dựa trên các chỉ tiêu sinh lý và sinh hóa đã xác định. Thời gian thực hiện trong 3-5 năm tới bởi các viện nghiên cứu và trường đại học.

4. Tuyên truyền, đào tạo kỹ thuật canh tác chịu hạn: Tổ chức các lớp tập huấn cho nông dân về nhận biết dấu hiệu hạn, kỹ thuật gây hạn nhân tạo và biện pháp phục hồi cây trồng. Thời gian triển khai trước vụ Hè Thu hàng năm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Nông dân trồng đậu xanh tại các vùng hạn hán: Nhận biết giống chịu hạn, áp dụng kỹ thuật tưới nước và chăm sóc phù hợp để tăng năng suất và giảm thiệt hại.

2. Các nhà nghiên cứu và cán bộ kỹ thuật nông nghiệp: Tham khảo phương pháp đánh giá khả năng chịu hạn, chỉ tiêu sinh lý và sinh hóa để phát triển giống mới và cải tiến kỹ thuật canh tác.

3. Các công ty giống cây trồng và doanh nghiệp nông nghiệp: Lựa chọn giống phù hợp để sản xuất đại trà, nâng cao chất lượng sản phẩm và đáp ứng nhu cầu thị trường.

4. Cơ quan quản lý và hoạch định chính sách nông nghiệp: Xây dựng chính sách hỗ trợ phát triển giống chịu hạn, đầu tư nghiên cứu và phát triển vùng trồng đậu xanh bền vững.

Câu hỏi thường gặp

1. Tại sao giai đoạn ra hoa của đậu xanh lại nhạy cảm với hạn hán?
   Giai đoạn ra hoa là thời điểm cây cần nhiều nước để phát triển quả và hạt. Thiếu nước làm giảm thụ tinh, số quả và hạt, ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất. Ví dụ, hạn 14 ngày trong giai đoạn này làm giảm năng suất tới 40%.

2. Các chỉ tiêu sinh lý nào được sử dụng để đánh giá khả năng chịu hạn?
   Hàm lượng diệp lục tổng số, hàm lượng nước trong lá, tỷ lệ phục hồi cây sau hạn và khối lượng 100 hạt là các chỉ tiêu quan trọng phản ánh khả năng chịu hạn của đậu xanh.

3. Giống đậu xanh nào có khả năng chịu hạn tốt nhất trong nghiên cứu này?
   Giống ĐXBĐ.07 có tỷ lệ phục hồi cao nhất (80,55%) và giảm năng suất thấp nhất khi bị hạn, phù hợp cho vùng hạn hán.

4. Phương pháp gây hạn nhân tạo được thực hiện như thế nào?
   Sau khi cây gieo 25 ngày, cắt nước trong 7, 14 hoặc 21 ngày để tạo stress hạn, sau đó tưới nước trở lại để đánh giá khả năng phục hồi.

5. Làm thế nào để nông dân áp dụng kết quả nghiên cứu vào sản xuất?
   Nông dân nên chọn giống chịu hạn như ĐXBĐ.07, áp dụng tưới nước hợp lý trong giai đoạn ra hoa, đồng thời theo dõi dấu hiệu hạn để có biện pháp xử lý kịp thời.

Kết luận

• ĐXBĐ.07 là giống đậu xanh có khả năng chịu hạn tốt nhất trong ba giống nghiên cứu, với tỷ lệ phục hồi trung bình 80,55% và mức giảm năng suất thấp nhất.
• Tỷ lệ phục hồi và năng suất giảm dần theo thời gian gây hạn, với hạn 21 ngày gây thiệt hại nghiêm trọng nhất.
• Hạn làm giảm hàm lượng diệp lục, hàm lượng nước trong lá, chiều cao cây, số cành, số quả và số hạt trên quả, ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất.
• Các chỉ tiêu sinh lý và sinh hóa như hàm lượng diệp lục, tỷ lệ phục hồi cây là cơ sở đánh giá khả năng chịu hạn của giống đậu xanh.
• Đề xuất ưu tiên sử dụng giống ĐXBĐ.07, áp dụng kỹ thuật tưới nước hợp lý và phát triển chương trình tuyển chọn giống chịu hạn để nâng cao hiệu quả sản xuất đậu xanh tại vùng hạn.

Hành động tiếp theo: Khuyến khích các đơn vị sản xuất và nông dân áp dụng giống và kỹ thuật được đề xuất trong vụ Hè Thu tới, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng để phát triển các giống đậu xanh chịu hạn ưu việt hơn.