I. Giới thiệu về cà chua đột biến iaa9
Cà chua đột biến iaa9 là một trong những đối tượng nghiên cứu quan trọng trong lĩnh vực nông nghiệp, đặc biệt là trong việc phát triển các giống cà chua có khả năng đậu quả không hạt. Nghiên cứu này tập trung vào việc đánh giá đặc điểm nông sinh học và khả năng đậu quả không hạt của các dòng cà chua mang đột biến iaa9 trong điều kiện vụ xuân 2021. Mục tiêu chính là xác định tỷ lệ đậu quả không hạt và các đặc điểm nông sinh học để làm cơ sở cho việc chọn lọc các dòng ưu tú, phục vụ cho việc phát triển giống cà chua có khả năng đậu quả không qua thụ tinh.
1.1. Nguồn gốc và giá trị của cà chua
Cà chua (Lycopersicon esculentum Mill.) là một loại cây rau màu quan trọng trên thế giới, mang lại giá trị dinh dưỡng cao và hiệu quả kinh tế lớn. Nguồn gốc của cà chua được cho là từ vùng Trung và Nam Mỹ, sau đó được thuần hóa và phát triển rộng rãi. Ở Việt Nam, cà chua được du nhập từ thời thực dân Pháp và đã trở thành một loại cây trồng phổ biến. Giá trị dinh dưỡng của cà chua bao gồm hàm lượng cao các vitamin và khoáng chất, đặc biệt là vitamin C và lycopene, có lợi cho sức khỏe con người.
1.2. Đột biến iaa9 và ứng dụng
Đột biến iaa9 là một đột biến gen liên quan đến quá trình sinh trưởng và phát triển của cây cà chua. Đột biến này có khả năng tạo ra quả không hạt, một đặc tính quan trọng trong việc cải thiện năng suất và chất lượng cà chua. Nghiên cứu này tập trung vào việc đánh giá khả năng đậu quả không hạt của các dòng cà chua mang đột biến iaa9, nhằm tìm ra các dòng triển vọng để tiếp tục nhân giống và chọn lọc.
II. Đặc điểm nông sinh học của cà chua đột biến iaa9
Nghiên cứu đã tiến hành đánh giá các đặc điểm nông sinh học của các dòng cà chua mang đột biến iaa9 trong điều kiện vụ xuân 2021. Kết quả cho thấy, các dòng nghiên cứu có thời gian từ trồng đến bắt đầu chín dao động từ 71 đến 95 ngày. So với giống thương mại HT109, các dòng nghiên cứu có sự phân ly cao hơn, với tỷ lệ đậu quả tự nhiên dao động từ 17,5% đến 58,4%. Đặc biệt, tỷ lệ đậu quả trinh sản của các dòng nghiên cứu thấp, hầu hết dưới 10%, ngoại trừ hai dòng I114 và I123 có tỷ lệ đậu quả trinh sản lần lượt là 31% và 12%.
2.1. Thời gian sinh trưởng và phát triển
Các dòng cà chua mang đột biến iaa9 có thời gian sinh trưởng từ trồng đến bắt đầu chín dao động từ 71 đến 95 ngày. Đây là thời gian sinh trưởng trung bình, phù hợp với điều kiện canh tác ở miền Bắc Việt Nam. Động thái tăng trưởng của các dòng nghiên cứu cũng được theo dõi, bao gồm sự tăng trưởng về chiều cao cây và số lá, cho thấy sự phát triển ổn định của các dòng này.
2.2. Tỷ lệ đậu quả và đặc điểm quả
Tỷ lệ đậu quả tự nhiên của các dòng cà chua mang đột biến iaa9 dao động từ 17,5% đến 58,4%, thấp hơn so với giống thương mại HT109. Tỷ lệ đậu quả trinh sản của các dòng nghiên cứu cũng thấp, hầu hết dưới 10%, ngoại trừ hai dòng I114 và I123. Quả của các dòng nghiên cứu chủ yếu có dạng quả dài, đường kính quả dao động từ 3 đến 4 cm, độ dày thịt quả từ 3,2 đến 6,3 mm, và độ Brix từ 5,0 đến 7,3%, đạt tiêu chuẩn chế biến.
III. Khả năng đậu quả không hạt của cà chua đột biến iaa9
Nghiên cứu đã đánh giá khả năng đậu quả không hạt của các dòng cà chua mang đột biến iaa9. Kết quả cho thấy, tỷ lệ đậu quả không qua thụ phấn, thụ tinh của các dòng nghiên cứu thấp, hầu hết dưới 10%. Tuy nhiên, hai dòng I114 và I123 có tỷ lệ đậu quả trinh sản cao hơn, lần lượt là 31% và 12%. Điều này cho thấy tiềm năng của các dòng này trong việc phát triển giống cà chua có khả năng đậu quả không hạt.
3.1. Ảnh hưởng của tuổi hoa và chiều cao vòi nhụy
Nghiên cứu cũng đánh giá ảnh hưởng của tuổi hoa và chiều cao vòi nhụy đến khả năng đậu quả và hạt của các dòng cà chua mang đột biến iaa9. Kết quả cho thấy, thao tác cắt ngắn vòi nhụy (1/2 hoặc 3/4) ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng đậu quả và hạt của hoa. Tỷ lệ đậu quả và hạt thông qua thụ phấn nhân tạo vào tuổi hoa 0 cao hơn so với đối chứng (để tự nhiên) và vào tuổi hoa -1 và tuổi hoa -2.
3.2. Tiềm năng ứng dụng trong chọn tạo giống
Các dòng cà chua mang đột biến iaa9, đặc biệt là dòng I114 và I123, có tiềm năng lớn trong việc phát triển giống cà chua có khả năng đậu quả không hạt. Điều này có thể giúp cải thiện năng suất và chất lượng cà chua, đặc biệt là trong điều kiện canh tác ở miền Bắc Việt Nam, nơi tỷ lệ đậu quả thấp trong các vụ nóng là một thách thức lớn.
