Nghiên cứu thành phần hóa học và hoạt tính sinh học của Callicarpa candicans và Callicarpa macrophylla ở Việt Nam

• Tác giả: Vũ Thị Thu Lê
• Người hướng dẫn: PGS.TS Phạm Thị Hồng Minh
• Trường học: Học viện Khoa học và Công nghệ
• Chuyên ngành: Hóa học các hợp chất thiên nhiên
• Đề tài: Nghiên cứu hóa học và hoạt tính sinh học của Callicarpa candicans và Callicarpa macrophylla tại Việt Nam
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2020
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• 1. DANH MỤC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT
• 2. DANH MỤC BẢNG BIỂU
• 3. DANH MỤC HÌNH VẼ
• 4. MỞ ĐẦU
• 4.1. Đặc điểm chung về thực vật học chi Callicarpa
• 4.2. Tác dụng dược lý của chi Callicarpa
• 4.3. Thành phần hóa học thực vật chi Callicarpa. Phenylethanoid và phenylpropanoid
• 4.4. Hoạt tính sinh học các thực vật chi Callicarpa
• 4.4.1. Hoạt tính kháng viêm và miễn dịch
• 4.4.2. Tác dụng bảo vệ thần kinh và chống mất trí nhớ
• 4.4.3. Hoạt tính chống lao
• 4.4.4. Tác dụng giảm đau
• 4.4.5. Hoạt tính chống oxi hóa
• 4.4.6. Hoạt tính kháng khuẩn
• 5. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 5.1. Nguyên liệu và phương pháp nghiên cứu
• 5.2. Mẫu thực vật
• 5.3. Phương pháp xử lý và chiết mẫu
• 5.4. Phương pháp nghiên cứu và kỹ thuật sử dụng
• 5.4.1. Phương pháp phân lập các hợp chất
• 5.4.2. Phương pháp xác định cấu trúc hóa học
• 5.4.3. Phương pháp chiết xuất tinh dầu
• 5.4.4. Phương pháp chưng cất lôi cuốn hơi nước dùng bộ cất tinh dầu vi lượng
• 5.4.5. Phương pháp chưng cất lôi cuốn hơi nước có sự hỗ trợ của vi sóng
• 5.4.6. Phương pháp phân tích thành phần hóa học tinh dầu
• 5.4.7. Phương pháp đánh giá hoạt tính sinh học
• 5.4.7.1. Phương pháp đánh giá hoạt tính gây độc tế bào theo phương pháp SRB
• 5.4.7.2. Phương pháp đánh giá hoạt tính gây độc tế bào theo phương pháp MTT
• 5.4.7.3. Phương pháp đánh giá hoạt tính kháng vi sinh vật kiểm định
• 5.5. Lá cây Tử châu lá to
• 5.6. Thu nhận các dịch chiết từ lá cây Tử châu lá to
• 5.7. Phân lập và tinh chế các chất từ các cặn chiết của lá Tử châu lá to
• 5.7.1. Cặn chiết n-hexane của lá cây Tử châu lá to (C.
• 5.7.2. Cặn chiết ethyl acetate của lá cây Tử châu lá to (C.
• 5.8. Lá cây Nàng nàng
• 5.9. Thu nhận các dịch chiết từ lá cây Nàng nàng
• 5.10. Phân lập và tinh chế các chất từ các cặn chiết của lá Nàng nàng
• 5.11. Xác định thành phần tinh dầu lá Tử châu lá to và Nàng nàng
• 5.12. Hoạt tính gây độc tế bào của các cặn chiết và hợp chất phân lập được
• 6. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN
• 6.1. Thành phần hóa học của tinh dầu cây Nàng nàng và cây Tử châu lá to
• 6.2. Thành phần hóa học tinh dầu lá và hoa Nàng nàng
• 6.3. Thành phần hóa học của tinh dầu lá Tử châu lá to (C.
• 6.4. Các hợp chất phân lập được từ lá cây Tử châu lá to và Nàng nàng
• 6.4.1. Các hợp chất diterpenoid
• 6.4.2. Hợp chất callimacrophylla A (M1) – Hợp chất mới
• 6.4.3. Hợp chất ent-1β-acetoxy-7β,14α-dihydroxy-16-kauren-15-on (M7)
• 6.4.4. Hợp chất seco-hinokiol (C5)
• 6.4.5. Hợp chất methyl seco-hinokiol (C6)
• 6.4.6. Các hợp chất triterpenoid
• 6.4.7. Hợp chất callimacrophylla B (M8)- Hợp chất mới
• 6.4.8. Hợp chất 3β-hydroxyolean-12-ene (M2)
• 6.4.9. Hợp chất β-amyrin (M3)
• 6.4.10. Hợp chất oleanolic acid (M10)
• 6.4.11. Hợp chất ursolic acid (M6)
• 6.4.12. Hợp chất 2α-hydroxy-ursolic acid (C7)
• 6.4.13. Hợp chất 2α,3β,23-trihydroxyurs-12-en-28-oic acid (C8)
• 6.4.14. Các hợp chất steroid
• 6.4.15. Hợp chất spinasterol (M5)
• 6.4.16. Hợp chất β-sitosterol (M4)
• 6.4.17. Hợp chất daucosterol (M9)
• 6.4.18. Các hợp chất flavonoid
• 6.4.18.1. Hợp chất 5-hydroxy-7,4’-dimethoxyflavon (C1)
• 6.4.18.2. Hợp chất 5-hydroxy-3’,4’,7-trimethoxyflavon (C3)
• 6.4.18.3. Hợp chất genkwanin (C9)
• 6.4.18.4. Hợp chất cynaroside (C10)
• 6.5. Đánh giá hoạt tính sinh học của Nàng nàng và lá Tử châu lá to
• 6.5.1. Đánh giá hoạt tính sinh học của tinh dầu lá Nàng nàng và lá Tử châu lá to
• 6.5.2. Đánh giá hoạt tính sinh học của tinh dầu lá cây Nàng nàng
• 6.5.3. Đánh giá hoạt tính sinh học của tinh dầu lá cây Tử châu lá to
• 6.5.4. Đánh giá hoạt tính gây độc tế bào in vitro của cao chiết từ loài Tử châu lá to và Nàng nàng
• 6.5.5. Đánh giá hoạt tính gây độc tế bào in vitro của các hợp chất sạch phân lập được từ lá Tử châu lá to và Nàng nàng
• CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN

I. Phân loại Callicarpa và Phân bố Callicarpa tại Việt Nam

Luận án tập trung vào hai loài Callicarpa chính tại Việt Nam: Callicarpa candicans (Nàng nàng) và Callicarpa macrophylla (Tử châu lá to). Việc phân loại chính xác và xác định phạm vi phân bố của hai loài này tại Việt Nam là rất quan trọng. Các nguồn tài liệu tham khảo khác nhau cho thấy sự khác biệt về số lượng loài Callicarpa được ghi nhận tại Việt Nam, từ 14 loài (Võ Văn Chi) đến 26 loài (Phạm Hoàng Hộ) và 21 loài (Viện Sinh thái và tài nguyên sinh vật). Luận án cần làm rõ nguồn gốc thông tin và phương pháp xác định loài để đảm bảo tính chính xác. Việc xác định chính xác khu vực phân bố của Callicarpa candicans và Callicarpa macrophylla, bao gồm các tỉnh thành cụ thể, sẽ giúp định hướng cho công tác thu hái và bảo tồn nguồn gen. Điều này góp phần quan trọng vào việc nghiên cứu sâu hơn về thành phần hóa học và hoạt tính sinh học của các loài này.

1.1. Cây Callicarpa Việt Nam và Nghiên cứu thực vật học Callicarpa

Phần này cần làm rõ đặc điểm thực vật học của Callicarpa candicans và Callicarpa macrophylla, bao gồm hình thái, cấu tạo, đặc điểm sinh lý... So sánh đặc điểm hình thái của hai loài để phân biệt dễ dàng, tránh nhầm lẫn. Cần bổ sung hình ảnh minh họa để tăng tính trực quan và dễ hiểu. Luận án cũng cần đề cập đến các công trình nghiên cứu thực vật học trước đây về chi Callicarpa tại Việt Nam, xác định vị trí của hai loài nghiên cứu trong hệ thống phân loại thực vật. Việc này giúp đặt nền tảng cho nghiên cứu hóa học và hoạt tính sinh học sau này. Thảo luận về các phương pháp thu hái, bảo quản mẫu thực vật một cách khoa học, đảm bảo chất lượng mẫu phục vụ cho quá trình nghiên cứu, tránh sai lệch kết quả.

1.2. Nghiên cứu hoá học Callicarpa và Hợp chất hoá học Callicarpa

Phần này tập trung vào việc phân tích thành phần hóa học của hai loài Callicarpa. Cần mô tả chi tiết các phương pháp chiết xuất, phân lập và xác định cấu trúc các hợp chất hóa học Callicarpa, bao gồm cả các kỹ thuật hiện đại như sắc ký (CC, HPLC, TLC), phổ (1H-NMR, 13C-NMR, MS, HR-ESI-MS,...). Kết quả phân tích cần được trình bày rõ ràng, minh họa bằng bảng biểu, hình ảnh phổ. Luận án cần đề cập đến các hợp chất hóa học Callicarpa candicans và hợp chất hóa học Callicarpa macrophylla đã được phân lập, đặc biệt là những hợp chất mới được phát hiện. So sánh thành phần hóa học giữa hai loài để tìm ra điểm khác biệt và điểm tương đồng. Việc xác định cấu trúc hóa học chính xác là rất quan trọng để đánh giá hoạt tính sinh học sau này. Đánh giá sự tương đồng và khác biệt về thành phần hóa học Callicarpa candicans và thành phần hóa học Callicarpa macrophylla để lý giải các hoạt tính sinh học khác nhau.

II. Hoạt tính sinh học Callicarpa

Phần này tập trung vào đánh giá hoạt tính sinh học Callicarpa candicans và hoạt tính sinh học Callicarpa macrophylla. Luận án cần trình bày rõ các phương pháp đánh giá hoạt tính sinh học Callicarpa, bao gồm cả phương pháp in vitro và in vivo (nếu có). Các hoạt tính sinh học cần được nghiên cứu bao gồm: hoạt tính kháng khuẩn Callicarpa, hoạt tính chống oxy hóa Callicarpa, hoạt tính chống viêm Callicarpa, và đặc biệt là hoạt tính chống ung thư Callicarpa. Kết quả đánh giá cần được trình bày cụ thể, minh họa bằng biểu đồ, bảng số liệu. Phân tích mối liên hệ giữa thành phần hóa học và tính chất sinh học Callicarpa, xác định các hợp chất có hoạt tính sinh học cao. So sánh hoạt tính sinh học Callicarpa candicans và hoạt tính sinh học Callicarpa macrophylla để tìm ra loài có tiềm năng ứng dụng cao hơn.

2.1. Hoạt tính kháng khuẩn Callicarpa và Hoạt tính chống oxy hoá Callicarpa

Mô tả chi tiết các phương pháp được sử dụng để đánh giá hoạt tính kháng khuẩn Callicarpa và hoạt tính chống oxy hóa Callicarpa. Trình bày kết quả một cách rõ ràng, minh bạch, bao gồm cả các chỉ số quan trọng như MIC (Minimal Inhibitory Concentration), IC50 (Inhibitory Concentration 50%),... So sánh hoạt tính kháng khuẩn và chống oxy hóa của các chiết xuất từ hai loài Callicarpa. Phân tích mối liên hệ giữa cấu trúc hóa học của các hợp chất phân lập được và hoạt tính sinh học. Đánh giá tiềm năng ứng dụng của các chiết xuất và hợp chất có hoạt tính cao trong các lĩnh vực như y tế, mỹ phẩm, thực phẩm chức năng.

2.2. Hoạt tính chống ung thư Callicarpa và Hoạt tính chống viêm Callicarpa

Đây là phần quan trọng của luận án, tập trung vào đánh giá hoạt tính chống ung thư Callicarpa. Cần mô tả rõ các dòng tế bào ung thư được sử dụng (Hep-G2, Lu-1, MCF-7,...), phương pháp đánh giá hoạt tính (MTT, SRB,...), và các chỉ số IC50. Kết quả cần được trình bày chi tiết, so sánh hoạt tính chống ung thư của các chiết xuất và hợp chất từ hai loài Callicarpa. Ngoài ra, cần nghiên cứu hoạt tính chống viêm Callicarpa, sử dụng các mô hình viêm phù hợp. Phân tích cơ chế tác động của các hợp chất có hoạt tính chống ung thư và chống viêm. Đánh giá tiềm năng ứng dụng của các hợp chất này trong phát triển thuốc điều trị ung thư và các bệnh viêm.

III. Ứng dụng Callicarpa candicans và Ứng dụng Callicarpa macrophylla

Dựa trên kết quả nghiên cứu về thành phần hóa học và hoạt tính sinh học, luận án cần đề xuất các ứng dụng cụ thể của hai loài Callicarpa. Cần thảo luận về tiềm năng ứng dụng trong y học, mỹ phẩm, và các lĩnh vực khác. Đề xuất các sản phẩm cụ thể có thể được phát triển từ hai loài Callicarpa. Cần xem xét các vấn đề liên quan đến an toàn, độc tính, và liều lượng sử dụng. Luận án cần đưa ra các khuyến nghị cho các nghiên cứu tiếp theo, để làm rõ hơn các cơ chế tác động của các hợp chất hoạt tính, và phát triển các sản phẩm có hiệu quả cao và an toàn.

3.1. Thu hoạch và Chế biến Callicarpa

Mô tả chi tiết quy trình thu hoạch, chế biến, bảo quản nguyên liệu từ hai loài Callicarpa để đảm bảo chất lượng và hiệu quả. Cần đề cập đến các phương pháp chế biến khác nhau, ưu điểm và nhược điểm của từng phương pháp. Xác định thời điểm thu hoạch tối ưu để đạt được hàm lượng hoạt chất cao nhất. Đề xuất các phương pháp bảo quản nguyên liệu để tránh sự phân hủy của các hoạt chất. Cần nghiên cứu cao chiết Callicarpa và thuốc từ Callicarpa hiệu quả và an toàn.

3.2. Bảo tồn Callicarpa và Công dụng Callicarpa

Đề cập đến tầm quan trọng của việc bảo tồn nguồn gen của hai loài Callicarpa. Đề xuất các biện pháp bảo tồn in situ và ex situ. Đánh giá tác động của việc khai thác quá mức đến sự tồn tại của hai loài này trong tự nhiên. Đề xuất các chính sách quản lý và bảo vệ nguồn gen bền vững. Tổng kết các công dụng Callicarpa đã được biết đến và tiềm năng ứng dụng trong tương lai. Đánh giá giá trị kinh tế và xã hội của việc nghiên cứu và ứng dụng hai loài Callicarpa này.