Tổng quan nghiên cứu

Dự án Cải tạo, nâng cấp đường Bắc Quang - Xín Mần (ĐT177), đoạn qua huyện Hoàng Su Phì, tỉnh Hà Giang, với tổng diện tích thu hồi đất khoảng 527.677 m², ảnh hưởng đến 292 hộ dân, đã đặt ra yêu cầu cấp thiết về công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư. Việc thu hồi đất nhằm nâng cao hệ thống giao thông liên kết vùng, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, đồng thời giảm thiểu các nguy cơ tiềm ẩn về giao thông. Tuy nhiên, công tác bồi thường và hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất vẫn còn nhiều thách thức, ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống và sản xuất của người dân địa phương.

Mục tiêu nghiên cứu tập trung đánh giá thực trạng công tác bồi thường, hỗ trợ trong dự án, khảo sát ý kiến người dân về chính sách bồi thường, đồng thời phân tích các khó khăn, tồn tại và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả công tác thu hồi đất tại huyện Hoàng Su Phì. Nghiên cứu được thực hiện trong khoảng thời gian 12 tháng (từ tháng 7/2022 đến tháng 6/2023), với phạm vi địa lý nghiên cứu tại huyện Hoàng Su Phì, tỉnh Hà Giang.

Ý nghĩa của nghiên cứu không chỉ giúp củng cố kiến thức quản lý đất đai mà còn góp phần hoàn thiện chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, đảm bảo quyền lợi hợp pháp của người dân, đồng thời thúc đẩy tiến độ và hiệu quả các dự án phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn tỉnh. Qua đó, nghiên cứu cũng cung cấp cơ sở khoa học cho các cơ quan quản lý trong việc điều chỉnh, hoàn thiện chính sách phù hợp với thực tiễn địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý đất đai, bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất, bao gồm:

  • Khái niệm bồi thường, hỗ trợ, tái định cư: Theo Luật Đất đai 2013, bồi thường là việc Nhà nước trả lại giá trị quyền sử dụng đất cho người bị thu hồi; hỗ trợ là trợ giúp người bị thu hồi đất ổn định đời sống, sản xuất; tái định cư là bố trí chỗ ở mới cho người bị thu hồi đất không còn chỗ ở trong phạm vi xã.

  • Mô hình quản lý bồi thường, hỗ trợ: Tập trung vào các yếu tố pháp lý, kinh tế và xã hội ảnh hưởng đến công tác bồi thường, bao gồm quy hoạch sử dụng đất, định giá đất, chính sách hỗ trợ đào tạo nghề và tạo việc làm.

  • Các khái niệm chính: Giải phóng mặt bằng (GPMB), đơn giá bồi thường, hỗ trợ ổn định đời sống, chuyển đổi nghề nghiệp, tái định cư, và các điều kiện được bồi thường theo quy định pháp luật.

Phương pháp nghiên cứu

  • Nguồn dữ liệu: Nghiên cứu sử dụng cả số liệu thứ cấp và sơ cấp. Số liệu thứ cấp được thu thập từ các văn bản pháp luật, báo cáo của UBND huyện Hoàng Su Phì, Phòng Tài nguyên Môi trường, Hội đồng Bồi thường hỗ trợ và tái định cư huyện, cùng các tài liệu liên quan. Số liệu sơ cấp được thu thập qua khảo sát phỏng vấn trực tiếp 150 hộ dân có đất bị thu hồi tại hai xã Nậm Ty và Nậm Dịch.

  • Phương pháp chọn mẫu: Áp dụng công thức Slovin với sai số cho phép 0,1, chọn mẫu đại diện theo danh sách hộ dân bị thu hồi đất, đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy 90%.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phần mềm Microsoft Excel để tổng hợp, phân tích và so sánh số liệu. Phân tích so sánh giữa số liệu điều tra và quy định pháp luật, so sánh trước và sau thu hồi đất, cũng như giữa các nhóm đối tượng khác nhau.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu kéo dài 12 tháng, từ tháng 7/2022 đến tháng 6/2023, bao gồm các giai đoạn thu thập dữ liệu, phân tích và hoàn thiện báo cáo.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Diện tích và đối tượng bị ảnh hưởng: Tổng diện tích thu hồi đất là 527.677,04 m², trong đó đất hộ gia đình, cá nhân chiếm 290.828,54 m². Dự án ảnh hưởng đến 292 hộ dân, trong đó 77 hộ bị ảnh hưởng tài sản trên đất.

  2. Kinh phí bồi thường và hỗ trợ: Tổng kinh phí bồi thường giải phóng mặt bằng là khoảng 36,4 tỷ đồng, trong đó bồi thường đất chiếm hơn 10,3 tỷ đồng; bồi thường cây cối, hoa màu khoảng 9,4 tỷ đồng; bồi thường tài sản, công trình kiến trúc trên đất gần 2,5 tỷ đồng; hỗ trợ ổn định đời sống, chuyển đổi nghề nghiệp và các hỗ trợ khác khoảng 13,4 tỷ đồng.

  3. Đơn giá bồi thường: Đơn giá bồi thường đất ở nông thôn dao động từ 245.000 đồng/m² đến 43.500 đồng/m² tùy loại đất và vị trí, được UBND tỉnh phê duyệt tại Quyết định số 391/QĐ-UBND ngày 24/3/2022.

  4. Ý kiến người dân về chính sách bồi thường: Có 55,33% ý kiến cho rằng đơn giá bồi thường sát với giá thị trường tại thời điểm thu hồi, trong khi 44,67% ý kiến cho rằng đơn giá còn thấp, chưa đáp ứng nhu cầu thực tế. Một số hộ đề nghị thu hồi thêm diện tích ngoài chỉ giới dự án do điều kiện canh tác khó khăn.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy công tác bồi thường, hỗ trợ tại dự án đã cơ bản đáp ứng yêu cầu pháp luật và thực tiễn, góp phần tạo mặt bằng sạch cho dự án giao thông trọng điểm. Tuy nhiên, sự phân hóa trong nhận thức của người dân về mức bồi thường phản ánh những hạn chế trong việc định giá đất và chính sách hỗ trợ chưa hoàn toàn phù hợp với biến động thị trường đất đai.

So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, việc bồi thường tại Hoàng Su Phì tương đối minh bạch và công khai, nhưng vẫn tồn tại khó khăn về năng lực tổ chức thực hiện và sự phối hợp giữa các cấp chính quyền. Việc hỗ trợ đào tạo nghề và tạo việc làm cho người dân bị thu hồi đất còn hạn chế, ảnh hưởng đến khả năng ổn định đời sống lâu dài.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bổ kinh phí bồi thường theo loại đất và hỗ trợ, bảng tổng hợp ý kiến người dân về mức bồi thường, cũng như biểu đồ so sánh thu nhập trước và sau thu hồi đất để minh họa tác động của chính sách.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện chính sách bồi thường đất: Điều chỉnh đơn giá bồi thường sát với giá thị trường thực tế, cập nhật định kỳ để phản ánh biến động giá đất, nhằm nâng cao sự đồng thuận của người dân. Chủ thể thực hiện: UBND tỉnh Hà Giang, trong vòng 12 tháng.

  2. Tăng cường hỗ trợ ổn định đời sống và chuyển đổi nghề nghiệp: Mở rộng các chương trình đào tạo nghề, tư vấn việc làm và hỗ trợ vay vốn ưu đãi cho người dân bị thu hồi đất, nhằm giảm thiểu tác động tiêu cực đến thu nhập và sinh kế. Chủ thể thực hiện: Sở Lao động - Thương binh và Xã hội, UBND huyện Hoàng Su Phì, trong 18 tháng.

  3. Nâng cao năng lực tổ chức thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ: Tổ chức tập huấn, nâng cao trình độ chuyên môn cho cán bộ làm công tác giải phóng mặt bằng, tăng cường phối hợp liên ngành để đảm bảo tiến độ và chất lượng công tác. Chủ thể thực hiện: UBND huyện Hoàng Su Phì, trong 6 tháng.

  4. Tăng cường công khai, minh bạch và đối thoại với người dân: Thường xuyên tổ chức các buổi họp dân, lấy ý kiến và giải thích chính sách bồi thường, hỗ trợ để tạo sự đồng thuận và giảm thiểu khiếu kiện. Chủ thể thực hiện: Hội đồng Bồi thường, hỗ trợ và tái định cư huyện, liên tục trong quá trình thực hiện dự án.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cơ quan quản lý nhà nước về đất đai: Giúp hoàn thiện chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư, nâng cao hiệu quả quản lý đất đai tại địa phương.

  2. Chủ đầu tư các dự án phát triển hạ tầng: Cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng phương án bồi thường, giải phóng mặt bằng phù hợp, giảm thiểu rủi ro pháp lý và xã hội.

  3. Các nhà nghiên cứu và học viên ngành quản lý đất đai, phát triển nông thôn: Là tài liệu tham khảo thực tiễn về công tác bồi thường, hỗ trợ trong các dự án phát triển kinh tế - xã hội vùng miền núi.

  4. Người dân và cộng đồng bị ảnh hưởng bởi thu hồi đất: Hiểu rõ quyền lợi, chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư, từ đó chủ động tham gia và bảo vệ quyền lợi hợp pháp.

Câu hỏi thường gặp

  1. Công tác bồi thường, hỗ trợ tại dự án có đảm bảo quyền lợi người dân không?
    Kết quả khảo sát cho thấy 55,33% người dân đồng ý mức bồi thường sát với giá thị trường, tuy nhiên vẫn còn 44,67% cho rằng mức bồi thường thấp. Điều này phản ánh sự nỗ lực của chính quyền trong việc đảm bảo quyền lợi nhưng cần tiếp tục điều chỉnh để phù hợp hơn với thực tế.

  2. Phương pháp chọn mẫu điều tra như thế nào?
    Nghiên cứu áp dụng công thức Slovin với sai số 0,1, chọn 150 hộ đại diện trong tổng số 292 hộ bị ảnh hưởng, đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy cao cho kết quả khảo sát.

  3. Các loại đất bị thu hồi trong dự án gồm những gì?
    Dự án chủ yếu thu hồi đất nông nghiệp (đất trồng lúa, cây lâu năm, rừng sản xuất), đất ở nông thôn và đất do UBND xã quản lý, với diện tích đất hộ gia đình chiếm khoảng 55% tổng diện tích thu hồi.

  4. Chính sách hỗ trợ chuyển đổi nghề nghiệp được thực hiện ra sao?
    Người dân bị thu hồi đất nông nghiệp được hỗ trợ đào tạo nghề, tư vấn việc làm và vay vốn ưu đãi, tuy nhiên mức độ triển khai còn hạn chế, cần tăng cường để giúp người dân ổn định sinh kế.

  5. Khó khăn lớn nhất trong công tác bồi thường, hỗ trợ là gì?
    Khó khăn chủ yếu là sự chênh lệch giữa giá bồi thường và giá thị trường, năng lực tổ chức thực hiện còn hạn chế, phối hợp giữa các cấp chưa chặt chẽ, và thiếu sự đồng thuận từ một bộ phận người dân.

Kết luận

  • Công tác bồi thường, hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất thực hiện dự án ĐT177 tại huyện Hoàng Su Phì đã đạt được nhiều kết quả tích cực, tạo điều kiện thuận lợi cho dự án triển khai đúng tiến độ.
  • Tổng diện tích thu hồi là 527.677 m², ảnh hưởng đến 292 hộ dân với tổng kinh phí bồi thường, hỗ trợ khoảng 36,4 tỷ đồng.
  • Ý kiến người dân phản ánh mức bồi thường còn tồn tại sự khác biệt, cần điều chỉnh để phù hợp với giá thị trường và nhu cầu thực tế.
  • Nghiên cứu đề xuất 4 nhóm giải pháp trọng tâm nhằm nâng cao hiệu quả công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư tại địa phương.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, tăng cường đối thoại với người dân và hoàn thiện chính sách bồi thường phù hợp hơn với thực tiễn địa phương.

Hành động ngay hôm nay để đảm bảo quyền lợi người dân và tiến độ dự án phát triển bền vững!