Cơ Hội và Thách Thức Xuất Khẩu Cà Phê Việt Nam Sang Thị Trường EU Trong Bối Cảnh EVFTA

• Tác giả: Trần Thị Mai Trang
• Người hướng dẫn: PGS. TS Từ Thúy Anh
• Trường học: Trường Đại Học Ngoại Thương
• Chuyên ngành: Kinh tế quốc tế
• Đề tài: Cơ Hội và Thách Thức Xuất Khẩu Cà Phê Việt Nam Sang EU Trong Bối Cảnh EVFTA
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2023
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA XUẤT KHẨU CÀ PHÊ VIỆT NAM SANG THỊ TRƯỜNG EU TRONG BỐI CẢNH THỰC THI EVFTA
• 1.1. Một số vấn đề lý luận chung về xuất khẩu hàng hóa
• 1.2. Lý thuyết chung về xuất khẩu
• 1.3. Các chỉ tiêu đánh giá thực trạng xuất khẩu cà phê
• 1.4. Khái quát về EVFTA và một số quy định liên quan đến xuất khẩu cà phê của Việt Nam sang EU
• 1.4.1. Giới thiệu chung về EVFTA
• 1.4.2. Những quy định liên quan đến xuất nhập khẩu cà phê trong EVFTA
• 1.5. Khái quát về thị trường cà phê của EU
• 1.5.1. Quy mô và đặc điểm của thị trường EU
• 1.5.2. Tình hình và xu hướng tiêu thụ cà phê của thị trường EU
• 1.5.3. Các nguồn cung ứng cà phê tại thị trường EU
• 1.6. Khái quát về tình hình sản xuất cung ứng cà phê của Việt Nam
• 2. ĐÁNH GIÁ CƠ HỘI VÀ THÁCH THỨC ĐỐI VỚI XUẤT KHẨU CÀ PHÊ VIỆT NAM SANG THỊ TRƯỜNG EU TRONG BỐI CẢNH THỰC THI EVFTA
• 2.1. Tình hình xuất khẩu cà phê của Việt Nam sang EU giai đoạn 2017 – 2021
• 2.1.1. Tổng quan xuất khẩu cà phê của Việt Nam
• 2.1.2. Tình hình xuất khẩu cà phê của Việt Nam sang EU giai đoạn 2017 – 2021
• 2.1.3. Các thị trường xuất khẩu sản phẩm cà phê của Việt Nam tại EU
• 2.1.4. Khả năng cạnh tranh của sản phẩm cà phê Việt Nam trên thị trường EU
• 2.1.5. Đánh giá về tình hình xuất khẩu cà phê của Việt Nam sang thị trường EU
• 2.2. Cơ hội đối với xuất khẩu sản phẩm cà phê Việt Nam sang EU trong bối cảnh thực thi EVFTA
• 2.2.1. Tiếp cận thị trường tiềm năng
• 2.2.2. Tăng cường thu hút đầu tư và chuyển giao công nghệ
• 2.2.3. Nâng cao khả năng cạnh tranh của cà phê Việt Nam xuất khẩu
• 2.3. Thách thức đối với xuất khẩu cà phê sang thị trường EU trong bối cảnh thực thi EVFTA
• 2.3.1. Khả năng sản xuất kinh doanh còn hạn chế
• 2.3.2. Những thách thức đến từ việc tuân thủ, thực thi các quy định của thị trường EU
• 2.3.3. Cạnh tranh gay gắt tại thị trường cà phê của EU
• 2.3.4. Những khó khăn do đại dịch Covid-19 và biến động kinh tế tại khu vực EU
• 3. CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP TẬN DỤNG CƠ HỘI, VƯỢT QUA THÁCH THỨC NHẰM ĐẨY MẠNH XUẤT KHẨU MẶT HÀNG CÀ PHÊ SANG EU TRONG BỐI CẢNH THỰC THI EVFTA
• 3.1. Triển vọng xuất khẩu cà phê Việt Nam sang EU trong bối cảnh thực thi EVFTA
• 3.2. Mục tiêu phát triển ngành cà phê Việt Nam giai đoạn 2021 - 2030
• 3.3. Triển vọng xuất khẩu cà phê sang thị trường EU trong thời gian tới
• 3.4. Các giải pháp nhằm đẩy mạnh xuất khẩu sản phẩm cà phê xuất khẩu Việt Nam sang thị trường EU trong bối cảnh thực thi EVFTA
• 3.4.1. Giải pháp vĩ mô
• 3.4.2. Giải pháp vi mô
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Cơ Hội và Thách Thức Xuất Khẩu Cà Phê EU

Cà phê là mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam, đặc biệt sang thị trường EU. Hiệp định EVFTA mở ra nhiều cơ hội nhưng cũng không ít thách thức cho ngành cà phê. Việt Nam cần đánh giá kỹ lưỡng các tác động để tận dụng tối đa lợi thế và ứng phó hiệu quả với khó khăn. Mục tiêu là tăng cường giá trị xuất khẩu cà phê sang EU một cách bền vững. Theo số liệu thống kê, EU chiếm khoảng 40% lượng cà phê xuất khẩu hàng năm của Việt Nam, cho thấy tầm quan trọng của thị trường này. Tuy nhiên, phần lớn là cà phê thô, giá trị thấp. EVFTA tạo điều kiện giảm thuế suất, mở ra cơ hội gia tăng giá trị cho cà phê Việt Nam.

1.1. Vai trò của xuất khẩu cà phê Việt Nam trong nền kinh tế

Cà phê đóng vai trò quan trọng trong kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam. Với diện tích canh tác lớn và sản lượng ổn định, cà phê mang lại nguồn thu ngoại tệ đáng kể. Việc đẩy mạnh xuất khẩu cà phê chế biến sâu sẽ góp phần nâng cao giá trị gia tăng cho ngành. Theo Tổng cục Thống kê Việt Nam (GSO), năm 2022, Việt Nam có khoảng 710.590 ha canh tác cà phê với năng suất đạt 28,2 tạ/ha và sản lượng bình quân khoảng hơn 1,8 triệu tấn/năm. Điều này cho thấy tiềm năng lớn của ngành cà phê Việt Nam.

1.2. Thị trường EU Điểm đến tiềm năng cho cà phê Việt Nam

EU là thị trường tiêu thụ cà phê lớn, chiếm khoảng 30% lượng tiêu dùng toàn cầu. Nhu cầu tiêu dùng cao tạo cơ hội lớn cho cà phê Việt Nam. Tuy nhiên, để thâm nhập thành công, cần đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe về chất lượng và an toàn thực phẩm. EU hiện là thị trường xuất khẩu cà phê lớn thứ hai của Việt Nam, chiếm khoảng 40% lượng cà phê xuất khẩu hàng năm của Việt Nam. Điều này khẳng định vai trò quan trọng của thị trường EU đối với ngành cà phê Việt Nam.

II. Thách Thức Lớn Vượt Rào Cản Tiêu Chuẩn EU cho Cà Phê

Để xuất khẩu cà phê thành công sang EU, Việt Nam phải đối mặt với nhiều thách thức. Các tiêu chuẩn chất lượng khắt khe, quy định về an toàn thực phẩm và yêu cầu về chứng nhận là những rào cản lớn. Bên cạnh đó, sự cạnh tranh gay gắt từ các quốc gia khác cũng gây áp lực lên giá cà phê xuất khẩu. Việc tuân thủ các quy định của thị trường EU là một thách thức lớn đối với các doanh nghiệp Việt Nam. EU có yêu cầu cao về chất lượng sản phẩm với những quy định kỹ thuật vô cùng khắt khe.

2.1. Tiêu chuẩn chất lượng cà phê EU Yêu cầu khắt khe

EU áp dụng các tiêu chuẩn nghiêm ngặt về dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, chất lượng hạt cà phê và quy trình sản xuất. Doanh nghiệp Việt Nam cần đầu tư vào công nghệ và quy trình để đáp ứng các yêu cầu này. Các tiêu chuẩn kỹ thuật liên quan đến đảm bảo chất lượng sản phẩm, vệ sinh an toàn thực phẩm, các quy tắc xuất xứ là những thách thức lớn. Việc đáp ứng các tiêu chuẩn này đòi hỏi sự đầu tư lớn từ các doanh nghiệp.

2.2. Cạnh tranh khốc liệt trên thị trường cà phê EU

Nhiều quốc gia xuất khẩu cà phê đang cạnh tranh để giành thị phần tại EU. Việt Nam cần nâng cao năng lực cạnh tranh bằng cách cải thiện chất lượng, xây dựng thương hiệu và giảm chi phí sản xuất. Ngày càng có nhiều quốc gia trên thế giới đẩy mạnh xuất khẩu vào thị trường EU và lợi thế địa lý giúp các đối thủ cạnh tranh giảm được chi phí vận chuyển đáng kể.

2.3. Ảnh hưởng của biến đổi khí hậu đến sản lượng cà phê Việt Nam

Biến đổi khí hậu gây ra những tác động tiêu cực đến sản xuất cà phê, ảnh hưởng đến chất lượng và sản lượng. Cần có các giải pháp thích ứng để đảm bảo nguồn cung ổn định cho thị trường EU. Việc sản xuất cà phê chịu tác động lớn của biến đổi khí hậu, khiến chất lượng cũng như sản lượng bị ảnh hưởng không nhỏ.

III. EVFTA Cơ Hội Vàng Nâng Tầm Xuất Khẩu Cà Phê Sang EU

Hiệp định EVFTA mang lại nhiều cơ hội cho xuất khẩu cà phê Việt Nam. Việc giảm thuế suất giúp tăng tính cạnh tranh về giá. Cam kết bảo hộ chỉ dẫn địa lý tạo điều kiện quảng bá thương hiệu cà phê Việt. EVFTA tạo ra một sân chơi bình đẳng hơn, giúp cà phê Việt Nam tiếp cận thị trường EU dễ dàng hơn. Cà phê Việt Nam được giảm thuế suất xuống 0%, do đó các doanh nghiệp xuất khẩu cà phê trong nước có nhiều cơ hội gia tăng giá trị cho mặt hàng cà phê khi xuất sang EU trong thời gian tới.

3.1. Lợi thế giảm thuế từ EVFTA cho cà phê Việt Nam

Việc giảm thuế suất xuống 0% giúp cà phê Việt Nam cạnh tranh tốt hơn về giá so với các đối thủ không có hiệp định thương mại tự do với EU. Điều này tạo động lực tăng trưởng cho xuất khẩu cà phê. Các doanh nghiệp xuất khẩu cà phê trong nước có nhiều cơ hội gia tăng giá trị cho mặt hàng cà phê khi xuất sang EU trong thời gian tới.

3.2. Bảo hộ chỉ dẫn địa lý Quảng bá thương hiệu cà phê Việt

EU cam kết bảo hộ 39 chỉ dẫn địa lý của Việt Nam, trong đó có cà phê Buôn Ma Thuột. Đây là cơ hội để xây dựng và quảng bá thương hiệu cà phê Việt trên thị trường EU. EU cam kết sẽ bảo hộ cho 39 chỉ dẫn địa lý hàng hóa của Việt Nam khi xuất khẩu vào khu vực này. Cà phê Buôn Ma Thuột là một chỉ dẫn trong đó.

3.3. Thu hút đầu tư và chuyển giao công nghệ vào ngành cà phê

EVFTA tạo môi trường thuận lợi để thu hút đầu tư nước ngoài vào ngành cà phê. Chuyển giao công nghệ giúp nâng cao năng lực sản xuất và chất lượng cà phê. Các doanh nghiệp xuất khẩu cà phê trong nước có nhiều cơ hội gia tăng giá trị cho mặt hàng cà phê khi xuất sang EU trong thời gian tới.

IV. Giải Pháp Nâng Cao Chất Lượng và Xây Dựng Thương Hiệu Cà Phê

Để tận dụng tối đa cơ hội từ EVFTA, Việt Nam cần tập trung nâng cao chất lượng cà phê, xây dựng thương hiệu mạnh và phát triển chuỗi cung ứng bền vững. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà nước, doanh nghiệp và người nông dân. Việc nâng cấp trong chuỗi giá trị để tạo nhiều giá trị gia tăng hơn là rất cần thiết. Tuy nhiên trên thực tế việc xây dựng chiến lược và năng lực để nâng cấp vẫn là một bài toán khó với nhiều doanh nghiệp, bên cạnh đó có những doanh nghiệp hài lòng với chiến lược xuất khẩu cà phê nhân như hiện tại.

4.1. Đầu tư vào công nghệ và quy trình sản xuất cà phê

Áp dụng các công nghệ tiên tiến trong sản xuất và chế biến cà phê giúp nâng cao chất lượng và giảm chi phí. Cần khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào nghiên cứu và phát triển. Nhiều công ty sản xuất cà phê trong nước đã chi mạnh tay để mở rộng quy mô sản xuất cà phê chế biến.

4.2. Xây dựng thương hiệu cà phê Việt Nam trên thị trường EU

Tập trung xây dựng thương hiệu mạnh, gắn liền với chất lượng và nguồn gốc xuất xứ. Sử dụng các kênh marketing hiệu quả để quảng bá cà phê Việt đến người tiêu dùng EU. Đây là một trong những điều kiện thuận lợi để Việt Nam quảng bá thương hiệu cà phê Việt Nam đến các quốc gia thuốc khu vực EU.

4.3. Phát triển cà phê bền vững Xu hướng tất yếu

Đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của thị trường EU về cà phê bền vững. Áp dụng các tiêu chuẩn về môi trường và xã hội trong sản xuất cà phê. Việc sản xuất cà phê chịu tác động lớn của biến đổi khí hậu, khiến chất lượng cũng như sản lượng bị ảnh hưởng không nhỏ.

V. Chính Sách Hỗ Trợ Đẩy Mạnh Xuất Khẩu Cà Phê Bền Vững EU

Nhà nước cần có các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp xuất khẩu cà phê, đặc biệt là các doanh nghiệp nhỏ và vừa. Các chính sách này bao gồm hỗ trợ tài chính, thông tin thị trường và xúc tiến thương mại. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ, ngành để tạo điều kiện thuận lợi cho xuất khẩu cà phê. Trong bối cảnh thực thi EVFTA, cà phê Việt Nam được giảm thuế suất xuống 0%, do đó các doanh nghiệp xuất khẩu cà phê trong nước có nhiều cơ hội gia tăng giá trị cho mặt hàng cà phê khi xuất sang EU trong thời gian tới.

5.1. Hỗ trợ tài chính cho doanh nghiệp xuất khẩu cà phê

Cung cấp các khoản vay ưu đãi, bảo lãnh tín dụng và các hình thức hỗ trợ tài chính khác giúp doanh nghiệp có nguồn vốn để đầu tư vào sản xuất và xuất khẩu. Nhiều công ty sản xuất cà phê trong nước đã chi mạnh tay để mở rộng quy mô sản xuất cà phê chế biến.

5.2. Cung cấp thông tin thị trường và xúc tiến thương mại

Cung cấp thông tin về thị trường EU, các quy định và tiêu chuẩn, cũng như các cơ hội kinh doanh. Tổ chức các hoạt động xúc tiến thương mại để giới thiệu cà phê Việt Nam đến người tiêu dùng EU. Đây là một trong những điều kiện thuận lợi để Việt Nam quảng bá thương hiệu cà phê Việt Nam đến các quốc gia thuốc khu vực EU.

5.3. Đào tạo nguồn nhân lực cho ngành cà phê

Nâng cao trình độ chuyên môn cho người lao động trong ngành cà phê, từ sản xuất đến chế biến và xuất khẩu. Cần có các chương trình đào tạo bài bản và chuyên nghiệp. Việc nâng cấp trong chuỗi giá trị để tạo nhiều giá trị gia tăng hơn là rất cần thiết.

VI. Tương Lai Phát Triển Cà Phê Chất Lượng Cao Bền Vững EU

Tương lai của xuất khẩu cà phê Việt Nam sang EU nằm ở việc phát triển cà phê chất lượng cao, bền vững và có thương hiệu mạnh. Cần có sự đổi mới sáng tạo và tầm nhìn dài hạn để đưa cà phê Việt Nam vươn xa trên thị trường quốc tế. Trong bối cảnh thực thi EVFTA, cà phê Việt Nam được giảm thuế suất xuống 0%, do đó các doanh nghiệp xuất khẩu cà phê trong nước có nhiều cơ hội gia tăng giá trị cho mặt hàng cà phê khi xuất sang EU trong thời gian tới.

6.1. Tập trung vào cà phê đặc sản và chế biến sâu

Phát triển các dòng cà phê đặc sản, có hương vị độc đáo và chất lượng vượt trội. Tăng cường chế biến sâu để tạo ra các sản phẩm có giá trị gia tăng cao. Việc nâng cấp trong chuỗi giá trị để tạo nhiều giá trị gia tăng hơn là rất cần thiết.

6.2. Ứng dụng công nghệ số trong quản lý chuỗi cung ứng

Sử dụng công nghệ số để theo dõi và quản lý toàn bộ chuỗi cung ứng cà phê, từ trang trại đến bàn ăn. Điều này giúp đảm bảo chất lượng và truy xuất nguồn gốc sản phẩm. Nhiều công ty sản xuất cà phê trong nước đã chi mạnh tay để mở rộng quy mô sản xuất cà phê chế biến.

6.3. Hợp tác quốc tế để phát triển ngành cà phê

Tăng cường hợp tác với các tổ chức quốc tế, các quốc gia sản xuất cà phê và các đối tác thương mại để chia sẻ kinh nghiệm và hỗ trợ phát triển ngành cà phê. Đây là một trong những điều kiện thuận lợi để Việt Nam quảng bá thương hiệu cà phê Việt Nam đến các quốc gia thuốc khu vực EU.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng, ngành cà phê Việt Nam giữ vị trí quan trọng trong xuất khẩu nông sản, đặc biệt sang thị trường Liên minh châu Âu (EU) – thị trường nhập khẩu cà phê lớn thứ hai thế giới, chiếm khoảng 40% lượng cà phê xuất khẩu của Việt Nam hàng năm. Theo số liệu của Tổng cục Thống kê Việt Nam, năm 2022, diện tích trồng cà phê đạt khoảng 710.590 ha với năng suất trung bình 28,2 tạ/ha, sản lượng hơn 1,8 triệu tấn/năm. EU tiêu thụ khoảng 30% lượng cà phê toàn cầu, tạo ra tiềm năng lớn cho xuất khẩu cà phê Việt Nam. Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam – EU (EVFTA) có hiệu lực từ năm 2020 đã mở ra cơ hội giảm thuế quan xuống 0% cho các sản phẩm cà phê, đồng thời bảo hộ chỉ dẫn địa lý như cà phê Buôn Ma Thuột, góp phần nâng cao giá trị xuất khẩu.

Tuy nhiên, ngành cà phê Việt Nam cũng đối mặt với nhiều thách thức như chất lượng sản phẩm chưa đồng đều, chủ yếu xuất khẩu cà phê thô với giá trị thấp (chiếm 5-7%), yêu cầu khắt khe về tiêu chuẩn kỹ thuật, vệ sinh an toàn thực phẩm của EU, cạnh tranh gay gắt từ các đối thủ quốc tế và tác động tiêu cực của đại dịch Covid-19. Mục tiêu nghiên cứu là phân tích, đánh giá các cơ hội và thách thức đối với xuất khẩu cà phê Việt Nam sang EU trong bối cảnh thực thi EVFTA, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao giá trị và sản lượng xuất khẩu trong giai đoạn 2021-2030. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các sản phẩm cà phê xuất khẩu sang EU trong giai đoạn 2017-2021, với trọng tâm tại các thị trường lớn như Đức, Ý, Tây Ban Nha.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết kinh tế quốc tế về thương mại tự do và xuất khẩu, trong đó:

• Lý thuyết xuất khẩu hàng hóa: Xuất khẩu được hiểu là hoạt động chuyển giao hàng hóa, dịch vụ từ quốc gia này sang quốc gia khác, đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế, tạo nguồn vốn nhập khẩu, thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế và tạo việc làm.

• Mô hình đánh giá năng lực cạnh tranh: Phân tích các chỉ tiêu như sản lượng xuất khẩu, kim ngạch xuất khẩu, tốc độ tăng trưởng kim ngạch, tỷ trọng xuất khẩu trên thị trường EU để đánh giá năng lực cạnh tranh của cà phê Việt Nam.

• Khái niệm về hàng rào kỹ thuật và tiêu chuẩn chất lượng: Bao gồm các quy định về vệ sinh an toàn thực phẩm, chứng nhận xuất xứ, nhãn mác, chỉ dẫn địa lý theo EVFTA nhằm đảm bảo sản phẩm đáp ứng yêu cầu thị trường EU.

Các khái niệm chính bao gồm: sản lượng xuất khẩu, kim ngạch xuất khẩu, tăng trưởng kim ngạch, quy tắc xuất xứ, hàng rào kỹ thuật thương mại (TBT), chỉ dẫn địa lý.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp:

• Phương pháp nghiên cứu tài liệu: Thu thập và tổng hợp các số liệu sơ cấp và thứ cấp từ Tổng cục Thống kê Việt Nam, Cục Hải quan, Trung tâm Thương mại Quốc tế (ITC), các báo cáo ngành cà phê, các công trình nghiên cứu khoa học, luận văn, sách chuyên khảo liên quan đến EVFTA và xuất khẩu cà phê.

• Phương pháp thống kê và phân tích dữ liệu: Sử dụng số liệu thống kê về sản lượng, kim ngạch xuất khẩu cà phê Việt Nam sang EU giai đoạn 2017-2021, phân tích xu hướng biến động, cơ cấu sản phẩm, thị trường xuất khẩu, tốc độ tăng trưởng bình quân qua các năm. Cỡ mẫu dữ liệu bao gồm toàn bộ số liệu xuất khẩu cà phê Việt Nam sang 27 nước thành viên EU trong giai đoạn nghiên cứu.

• Phân tích định tính: Đánh giá các cam kết trong EVFTA, các quy định kỹ thuật, tiêu chuẩn chất lượng, cũng như tác động của đại dịch Covid-19 và cạnh tranh thị trường.

Timeline nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2017-2021 cho phân tích thực trạng và 2021-2030 cho đề xuất giải pháp phát triển.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Tăng trưởng xuất khẩu cà phê Việt Nam sang EU ổn định nhưng chủ yếu là cà phê thô: Kim ngạch xuất khẩu cà phê Việt Nam giai đoạn 2017-2021 đạt trung bình khoảng 2,7-3 tỷ USD/năm, tăng trưởng bình quân 0,5%/năm. EU chiếm khoảng 38,6% sản lượng và 35,9% trị giá xuất khẩu cà phê Việt Nam năm 2021. Tuy nhiên, tỷ trọng cà phê chế biến sâu chỉ chiếm 5-7%, phần lớn là cà phê thô chưa rang.

2. EVFTA tạo điều kiện thuận lợi về thuế quan và bảo hộ chỉ dẫn địa lý: Thuế suất xuất khẩu cà phê sang EU giảm từ 7,5-12% xuống 0% ngay khi EVFTA có hiệu lực, giúp tăng sức cạnh tranh về giá. Cà phê Buôn Ma Thuột được bảo hộ chỉ dẫn địa lý, tạo lợi thế thương hiệu trên thị trường EU.

3. Thị trường EU có yêu cầu khắt khe về chất lượng và tiêu chuẩn kỹ thuật: EU áp dụng các hàng rào kỹ thuật nghiêm ngặt về vệ sinh an toàn thực phẩm, chứng nhận xuất xứ, nhãn mác, và tiêu chuẩn lao động theo ILO. Các sản phẩm không đáp ứng sẽ bị từ chối nhập khẩu hoặc cảnh báo trên hệ thống RASFF.

4. Cạnh tranh gay gắt từ các nhà cung cấp khác và tác động của Covid-19: EU nhập khẩu cà phê chủ yếu từ Brazil, Thụy Sỹ, và Việt Nam, trong đó Việt Nam có xu hướng giảm thị phần ngoại khối (-10,4% bình quân giai đoạn 2017-2021). Đại dịch Covid-19 làm gián đoạn chuỗi cung ứng, thay đổi hành vi tiêu dùng, nhưng nhu cầu cà phê tại EU vẫn duy trì ổn định với tốc độ tăng trưởng nhập khẩu 0,4%/năm.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của việc xuất khẩu cà phê Việt Nam chủ yếu là cà phê thô do hạn chế về công nghệ chế biến sâu và năng lực sản xuất cà phê chất lượng cao. So với các đối thủ như Brazil và Thụy Sỹ, Việt Nam còn thiếu các sản phẩm cà phê đặc sản và chế biến đa dạng. Thuế quan giảm theo EVFTA giúp tăng sức cạnh tranh về giá, nhưng các yêu cầu kỹ thuật và tiêu chuẩn chất lượng cao của EU đòi hỏi doanh nghiệp Việt Nam phải nâng cao năng lực sản xuất và kiểm soát chất lượng.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện kim ngạch xuất khẩu cà phê Việt Nam sang EU theo từng năm, cơ cấu sản phẩm xuất khẩu, và thị phần các nhà cung cấp cà phê tại EU. Bảng so sánh các cam kết thuế quan và quy tắc xuất xứ trong EVFTA cũng minh họa rõ lợi thế thuế quan.

Kết quả nghiên cứu phù hợp với các báo cáo ngành và nghiên cứu trước đây, đồng thời nhấn mạnh tầm quan trọng của việc nâng cao giá trị gia tăng trong chuỗi cung ứng cà phê để tận dụng tối đa cơ hội từ EVFTA.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường đầu tư công nghệ chế biến sâu và đa dạng hóa sản phẩm cà phê

   • Mục tiêu: nâng tỷ trọng cà phê chế biến sâu từ 5-7% lên ít nhất 20% trong vòng 5 năm.
   • Chủ thể: doanh nghiệp chế biến cà phê, phối hợp với các viện nghiên cứu và chính quyền địa phương.
   • Timeline: 2023-2028.

2. Nâng cao chất lượng và chứng nhận bền vững cho cà phê xuất khẩu

   • Đẩy mạnh áp dụng các chứng nhận quốc tế như 4C, Rainforest, UTZ để đáp ứng yêu cầu thị trường EU.
   • Chủ thể: nông dân, hợp tác xã, doanh nghiệp xuất khẩu.
   • Timeline: 2023-2026.

3. Tăng cường đào tạo, nâng cao năng lực quản lý và tuân thủ quy định kỹ thuật của EU

   • Tổ chức các khóa đào tạo về tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm, chứng nhận xuất xứ, nhãn mác.
   • Chủ thể: Bộ Công Thương, Bộ Nông nghiệp, các hiệp hội ngành hàng.
   • Timeline: 2023-2025.

4. Phát triển thương hiệu cà phê Việt Nam và khai thác bảo hộ chỉ dẫn địa lý

   • Quảng bá cà phê Buôn Ma Thuột và các sản phẩm đặc trưng khác trên thị trường EU.
   • Chủ thể: doanh nghiệp, chính quyền địa phương, các tổ chức xúc tiến thương mại.
   • Timeline: 2023-2030.

5. Tăng cường hợp tác quốc tế và thu hút đầu tư nước ngoài

   • Thu hút công nghệ, vốn đầu tư để nâng cao năng lực sản xuất và chế biến.
   • Chủ thể: Chính phủ, doanh nghiệp, nhà đầu tư nước ngoài.
   • Timeline: 2023-2030.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Doanh nghiệp xuất khẩu cà phê

   • Lợi ích: Hiểu rõ cơ hội, thách thức và các giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh tại thị trường EU.
   • Use case: Xây dựng chiến lược phát triển sản phẩm, cải tiến quy trình sản xuất, đáp ứng tiêu chuẩn EU.

2. Cơ quan quản lý nhà nước về nông nghiệp và thương mại

   • Lợi ích: Cơ sở khoa học để xây dựng chính sách hỗ trợ ngành cà phê, thúc đẩy xuất khẩu bền vững.
   • Use case: Thiết kế chương trình đào tạo, hỗ trợ doanh nghiệp tuân thủ quy định EVFTA.

3. Các tổ chức nghiên cứu và đào tạo kinh tế quốc tế

   • Lợi ích: Tài liệu tham khảo về tác động của EVFTA đến ngành cà phê, phương pháp phân tích xuất khẩu.
   • Use case: Phát triển các đề tài nghiên cứu tiếp theo, giảng dạy chuyên ngành kinh tế quốc tế.

4. Nhà đầu tư và đối tác quốc tế trong lĩnh vực cà phê

   • Lợi ích: Đánh giá tiềm năng thị trường, rủi ro và cơ hội đầu tư tại Việt Nam và EU.
   • Use case: Quyết định đầu tư, hợp tác phát triển chuỗi giá trị cà phê bền vững.

Câu hỏi thường gặp

1. EVFTA ảnh hưởng thế nào đến thuế xuất khẩu cà phê Việt Nam sang EU?
   EVFTA đã xóa bỏ thuế quan từ 7,5-12% xuống 0% ngay khi hiệp định có hiệu lực, giúp giảm chi phí xuất khẩu và tăng sức cạnh tranh của cà phê Việt Nam tại EU.

2. Tại sao cà phê Việt Nam chủ yếu xuất khẩu dưới dạng cà phê thô?
   Do hạn chế về công nghệ chế biến sâu và năng lực sản xuất cà phê chất lượng cao, phần lớn cà phê xuất khẩu vẫn là cà phê thô với giá trị gia tăng thấp.

3. Các tiêu chuẩn kỹ thuật nào của EU ảnh hưởng đến xuất khẩu cà phê?
   EU áp dụng các tiêu chuẩn nghiêm ngặt về vệ sinh an toàn thực phẩm, chứng nhận xuất xứ, nhãn mác, và tiêu chuẩn lao động theo ILO, nếu không đáp ứng sẽ bị từ chối nhập khẩu.

4. Cà phê Buôn Ma Thuột được bảo hộ như thế nào theo EVFTA?
   Cà phê Buôn Ma Thuột là một trong 39 chỉ dẫn địa lý của Việt Nam được bảo hộ tại EU theo EVFTA, giúp bảo vệ thương hiệu và nâng cao giá trị sản phẩm trên thị trường.

5. Đại dịch Covid-19 ảnh hưởng ra sao đến xuất khẩu cà phê sang EU?
   Covid-19 gây gián đoạn chuỗi cung ứng và thay đổi hành vi tiêu dùng, nhưng nhu cầu cà phê tại EU vẫn duy trì ổn định, thậm chí nhập khẩu tăng 13,8% năm 2021 do dự trữ phòng ngừa đứt gãy nguồn cung.

Kết luận

• EVFTA mở ra cơ hội lớn cho xuất khẩu cà phê Việt Nam sang EU với thuế quan giảm về 0% và bảo hộ chỉ dẫn địa lý.
• Việt Nam giữ vị trí nhà xuất khẩu cà phê lớn thứ hai thế giới, EU là thị trường xuất khẩu chủ lực chiếm gần 40% sản lượng.
• Thách thức lớn gồm yêu cầu khắt khe về chất lượng, tiêu chuẩn kỹ thuật, cạnh tranh gay gắt và tác động của đại dịch Covid-19.
• Cần tập trung nâng cao công nghệ chế biến sâu, đa dạng hóa sản phẩm, áp dụng chứng nhận bền vững và phát triển thương hiệu cà phê Việt Nam.
• Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất trong giai đoạn 2023-2030 nhằm nâng cao giá trị và sản lượng xuất khẩu cà phê sang EU.

Hành động ngay hôm nay để tận dụng cơ hội EVFTA, nâng tầm cà phê Việt trên thị trường quốc tế!