Cơ Chế Giải Quyết Tranh Chấp Nguồn Nước Liên Quốc Gia Và Khả Năng Áp Dụng Cho Sông Mê Kông

• Tác giả: Nguyễn Minh Sáng
• Người hướng dẫn: PGS. Đoàn Năng
• Trường học: Trường Đại học Luật Hà Nội
• Chuyên ngành: Luật Quốc tế
• Đề tài: Cơ Chế Giải Quyết Tranh Chấp Nguồn Nước Liên Quốc Gia Và Khả Năng Áp Dụng Vào Tranh Chấp Nguồn Nước Sông Mê Công
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2022
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• PHẦN MỞ ĐẦU
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN VÀ CÂU HỎI NGHIÊN CỨU ĐẶT RA
• 1.1. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận án. Các công trình nghiên cứu ngoài nước
• 1.2. Tình hình nghiên cứu trong nước
• 1.3. Đánh giá chung về tình hình nghiên cứu liên quan đến luận án
• 1.4. Những vấn đề đã được giải quyết trong các công trình nghiên cứu đã được công bố mà luận án có thể kế thừa, phát triển
• 1.5. Những vấn đề chưa được giải quyết trong các công trình nghiên cứu đã được công bố. Những vấn đề cơ bản mà luận án sẽ tập trung giải quyết
• 1.6. Câu hỏi nghiên cứu, giả thuyết nghiên cứu và dự kiến kết quả nghiên cứu
• 1.6.1. Câu hỏi nghiên cứu
• 1.6.2. Giả thuyết nghiên cứu
• 1.6.3. Dự kiến kết quả nghiên cứu
• 2. CHƯƠNG 2: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN PHÁP LÝ VỀ CƠ CHẾ GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP NGUỒN NƯỚC LIÊN QUỐC GIA CHO CÁC MỤC ĐÍCH PHI GIAO THÔNG THỦY
• 2.1. Khái niệm, nguồn gốc, đặc điểm tranh chấp nguồn nước liên quốc gia cho các mục đích phi giao thông thủy
• 2.1.1. Khái niệm tranh chấp nguồn nước liên quốc gia cho các mục đích phi giao thông thủy
• 2.1.2. Nguồn gốc, đặc điểm của tranh chấp nguồn nước liên quốc gia
• 2.2. Cơ chế giải quyết tranh chấp nguồn nước sông liên quốc gia cho các mục đích phi giao thông thủy
• 2.2.1. Khái niệm cơ chế giải quyết tranh chấp nguồn nước sông liên quốc gia cho các mục đích phi giao thông thủy
• 2.2.2. Đặc điểm của cơ chế giải quyết tranh chấp nguồn nước sông liên quốc gia cho các mục đích phi giao thông thủy
• 2.2.3. Vai trò của việc giải quyết hòa bình tranh chấp nguồn nước sông liên quốc gia cho các mục đích phi giao thông thủy
• 2.3. Các nguyên tắc cơ bản giải quyết tranh chấp nguồn nước liên quốc gia cho các mục đích phi giao thông thủy
• 2.3.1. Một số nguyên tắc cơ bản của pháp luật quốc tế
• 2.3.2. Một số nguyên tắc của pháp luật quốc tế về nguồn nước quốc tế liên quan trực tiếp đến việc giải quyết tranh chấp
• 2.4. Các biện pháp hòa bình giải quyết tranh chấp nguồn nước liên quốc gia cho các mục đích phi giao thông thủy
• 2.4.1. Các biện pháp giải quyết tranh chấp phi tài phán
• 2.4.2. Các biện pháp giải quyết tranh chấp thông qua cơ quan tài phán
• 3. CHƯƠNG 3: THỰC TIỄN QUỐC TẾ VỀ GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP NGUỒN NƯỚC LIÊN QUỐC GIA CHO CÁC MỤC ĐÍCH PHI GIAO THÔNG THỦY VÀ MỘT SỐ BÀI HỌC KINH NGHIỆM
• 3.1. Một số thực tiễn quốc tế giải quyết tranh chấp nguồn nước liên quốc gia cho các mục đích phi giao thông thủy
• 3.1.1. Giải quyết tranh chấp bằng biện pháp phi tài phán
• 3.1.2. Giải quyết tranh chấp bằng biện pháp tài phán
• 3.2. Một số bài học kinh nghiệm
• 3.2.1. Nhận thức về tính chất phức tạp của các tranh chấp nguồn nước liên quốc gia
• 3.2.2. Về lựa chọn biện pháp giải quyết tranh chấp
• 3.2.3. Về công tác chuẩn bị khi lựa chọn áp dụng biện pháp giải quyết tranh chấp nguồn nước liên quốc gia tại cơ quan tài phán quốc tế
• 4. CHƯƠNG 4: THỰC TRẠNG CƠ CHẾ GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP NGUỒN NƯỚC SÔNG MÊ CÔNG VÀ KHUYẾN NGHỊ
• 4.1. Hiện trạng khai thác, sử dụng nguồn nước sông Mê Công
• 4.1.1. Khái quát đặc điểm tự nhiên, địa lý và tầm quan trọng của nguồn nước sông Mê Công
• 4.1.2. Hiện trạng khai thác, sử dụng thiếu công bằng, hợp lý nguồn nước sông Mê Công và một số đặc điểm đáng chú ý
• 4.2. Thực trạng các quy định của pháp luật quốc tế có liên quan đến giải quyết tranh chấp nguồn nước sông Mê Công
• 4.2.1. Công ước về Nguồn nước quốc tế năm 1997
• 4.2.2. Hiệp định Mê Công năm 1995
• 4.2.3. Một số điều ước quốc tế khu vực khác có liên quan
• 4.3. Các cơ chế hợp tác hiện nay tại Tiểu vùng sông Mê Công
• 4.4. Một số khuyến nghị về giải quyết xung đột, tranh chấp nguồn nước sông Mê Công
• 4.4.1. Khuyến nghị chung
• 4.4.2. Khuyến nghị một số biện pháp cụ thể
• DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ ĐÃ CÔNG BỐ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
• DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

I. Giải quyết tranh chấp nguồn nước liên quốc gia

Giải quyết tranh chấp nguồn nước liên quốc gia là một vấn đề phức tạp, đòi hỏi sự hợp tác quốc tế và các cơ chế pháp lý hiệu quả. Nguồn nước liên quốc gia thường liên quan đến nhiều quốc gia, dẫn đến các tranh chấp về quyền sử dụng và quản lý. Các cơ chế giải quyết hiện nay bao gồm cả biện pháp phi tài phán và tài phán, với mục tiêu đảm bảo sự công bằng và bền vững. Tranh chấp nguồn nước thường xảy ra do sự thiếu hụt nguồn nước và sự gia tăng nhu cầu sử dụng nước. Quản lý nguồn nước hiệu quả đòi hỏi sự hợp tác chặt chẽ giữa các quốc gia, đặc biệt là trong việc chia sẻ thông tin và xây dựng các quy định pháp lý chung.

1.1. Cơ chế giải quyết tranh chấp

Các cơ chế giải quyết tranh chấp nguồn nước liên quốc gia bao gồm đàm phán, trung gian, điều tra, hòa giải, và các biện pháp tài phán như sử dụng Tòa án Công lý Quốc tế (ICJ) hoặc Tòa Trọng tài Quốc tế (PCA). Các biện pháp phi tài phán thường được ưu tiên do tính linh hoạt và khả năng duy trì quan hệ hữu nghị giữa các quốc gia. Tuy nhiên, trong các trường hợp tranh chấp nghiêm trọng, các biện pháp tài phán có thể được áp dụng để đảm bảo sự công bằng và hiệu quả.

1.2. Hợp tác quốc tế trong quản lý nguồn nước

Hợp tác quốc tế là yếu tố then chốt trong việc quản lý và giải quyết tranh chấp nguồn nước liên quốc gia. Các hiệp định quốc tế, như Công ước về Nguồn nước Quốc tế năm 1997, đóng vai trò quan trọng trong việc thiết lập các nguyên tắc và quy định chung. Quản lý nguồn nước xuyên biên giới đòi hỏi sự minh bạch và chia sẻ thông tin giữa các quốc gia, nhằm đảm bảo sử dụng nguồn nước một cách bền vững và công bằng.

II. Ứng dụng thực tiễn cho sông Mê Kông

Sông Mê Kông là một trong những con sông quốc tế quan trọng nhất, đóng vai trò sống còn đối với các quốc gia trong lưu vực. Quản lý sông Mê Kông đòi hỏi sự hợp tác chặt chẽ giữa các quốc gia, đặc biệt là trong bối cảnh gia tăng các hoạt động khai thác và sử dụng nguồn nước. Tranh chấp liên quốc gia trên sông Mê Kông thường liên quan đến việc xây dựng các đập thủy điện và sự phân bổ nguồn nước. Ứng dụng thực tiễn các cơ chế giải quyết tranh chấp quốc tế có thể giúp giảm thiểu xung đột và đảm bảo sự phát triển bền vững của khu vực.

2.1. Thực trạng tranh chấp trên sông Mê Kông

Tranh chấp nguồn nước trên sông Mê Kông chủ yếu xoay quanh việc xây dựng các đập thủy điện và sự phân bổ nguồn nước giữa các quốc gia thượng nguồn và hạ nguồn. Các hoạt động khai thác thiếu công bằng đã gây ra nhiều tác động tiêu cực đến môi trường và đời sống của người dân trong khu vực. Quản lý tài nguyên nước hiệu quả đòi hỏi sự hợp tác và chia sẻ thông tin giữa các quốc gia, nhằm đảm bảo sử dụng nguồn nước một cách bền vững.

2.2. Khuyến nghị giải quyết tranh chấp

Để giải quyết các tranh chấp nguồn nước trên sông Mê Kông, cần áp dụng các cơ chế giải quyết tranh chấp quốc tế, bao gồm cả biện pháp phi tài phán và tài phán. Các quốc gia cần tăng cường hợp tác, xây dựng các hiệp định quốc tế mới, và tuân thủ các nguyên tắc pháp lý quốc tế. Hợp tác sông Mê Kông cần được củng cố thông qua việc thiết lập các cơ chế ràng buộc trách nhiệm và tăng cường sự minh bạch trong quản lý nguồn nước.

III. Chính sách và quản lý nguồn nước

Chính sách nguồn nước đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý và giải quyết tranh chấp nguồn nước liên quốc gia. Quản lý tài nguyên nước hiệu quả đòi hỏi sự kết hợp giữa các quy định pháp lý quốc gia và quốc tế, nhằm đảm bảo sử dụng nguồn nước một cách bền vững. Giải quyết xung đột nguồn nước cần dựa trên các nguyên tắc công bằng, hợp lý, và không gây hại đáng kể cho các quốc gia khác. Quản lý nguồn nước xuyên biên giới cần được thực hiện thông qua các hiệp định quốc tế và sự hợp tác chặt chẽ giữa các quốc gia.

3.1. Nguyên tắc quản lý nguồn nước

Các nguyên tắc cơ bản của pháp luật quốc tế về nguồn nước bao gồm nguyên tắc sử dụng công bằng và hợp lý, nguyên tắc không gây hại đáng kể, và nguyên tắc hợp tác. Các nguyên tắc này là cơ sở pháp lý quan trọng trong việc giải quyết tranh chấp nguồn nước liên quốc gia. Quản lý nguồn nước hiệu quả đòi hỏi sự tuân thủ các nguyên tắc này, nhằm đảm bảo sử dụng nguồn nước một cách bền vững và công bằng.

3.2. Cải thiện chính sách quản lý nguồn nước

Để cải thiện chính sách nguồn nước, các quốc gia cần xây dựng và thực hiện các kế hoạch quản lý nguồn nước dài hạn, dựa trên các nguyên tắc pháp lý quốc tế. Quản lý tài nguyên nước cần được thực hiện thông qua sự hợp tác chặt chẽ giữa các quốc gia, đặc biệt là trong việc chia sẻ thông tin và xây dựng các quy định pháp lý chung. Giải quyết xung đột nguồn nước cần dựa trên các cơ chế giải quyết tranh chấp quốc tế, nhằm đảm bảo sự công bằng và hiệu quả.