Cơ Chế Điều Chuyển Vốn Nội Bộ Tại Ngân Hàng Đầu Tư Và Phát Triển Việt Nam

Các mục tiêu chính bao gồm xác định chi phí cơ hội của vốn, đo lường khả năng sinh lời của các đơn vị khác nhau (chi nhánh, sản phẩm, khách hàng), tách biệt rủi ro lãi suất, nâng cao chất lượng quyết định định giá TSC và TSN, hỗ trợ bộ phận quản lý TSC/TSN, định lượng ảnh hưởng của chênh lệch vốn, đánh giá các bộ phận dựa trên ảnh hưởng kinh tế, và sử dụng FTP để điều chỉnh hoạt động của nhân viên. Theo luận văn của Nguyễn Minh Khôi (2011), cơ chế này nhằm tăng cường hiệu quả trong quản lý vốn và luân chuyển vốn trong toàn hệ thống một cách nhanh chóng và hiệu quả.

Cơ chế này quản lý tập trung rủi ro thanh khoản, ngoại hối và lãi suất. Trước khi ứng dụng, các chi nhánh tự chịu trách nhiệm về rủi ro, dẫn đến phân tán chiến lược và không kiểm soát được. Cơ chế mới cho phép các chi nhánh tập trung vào kinh doanh, chuyển toàn bộ rủi ro về Hội sở chính quản lý. Nó hạn chế tình trạng thừa/thiếu thanh khoản, vì mọi giao dịch của chi nhánh đều tập trung về Hội sở chính thông qua Trung tâm vốn. Các chi nhánh không cần quan tâm đến vấn đề thanh khoản. Phương pháp quản lý nguồn vốn thống nhất nhưng không can thiệp vào hoạt động kinh doanh cụ thể của từng chi nhánh thông qua giá điều chuyển vốn thống nhất.

Việc phi tập trung hóa công tác quản lý vốn khiến ngân hàng gặp phải rủi ro cực lớn. Rủi ro lãi suất phát sinh khi biến động lãi suất áp dụng cho TSN trong khi lãi suất của TSC có độ trễ lớn hơn. Một số NHTM áp dụng cơ chế khống chế trần lãi suất huy động và sàn lãi suất cho vay như một hình thức quản trị kiểu “song sắt”, dẫn đến cạnh tranh trong nội bộ các chi nhánh đối với nguồn vốn rẻ và dự án cho vay đối với khách hàng tốt. Rủi ro thanh khoản phổ biến khi TSN tại chi nhánh đáo hạn với kỳ hạn vốn ngắn hơn kế hoạch. Rủi ro tín dụng mang tính gián tiếp nhưng lại là nguy cơ mất vốn lớn nhất.

Mô hình tổ chức hiện nay đã có nhiều thay đổi tiến bộ, đặc biệt đối với các NHTM vốn tiền thân là các ngân hàng quốc doanh. Sự thay đổi này chủ yếu theo cách hướng trọng tâm phục vụ vào khách hàng, với các phòng chức năng tại trụ sở chính và chi nhánh được lập theo từng phân đoạn thị trường nhất định để kinh doanh. Tuy nhiên, mô hình này triệt tiêu động lực để các ngân hàng thực hiện phân tích hiệu quả theo bộ phận kinh doanh, từ đó không đạt được mục tiêu là phục vụ khách hàng theo phân đoạn.

Nguyên tắc định giá bao gồm xác định chi phí vốn huy động, chi phí quản lý, lợi nhuận mục tiêu và rủi ro. Chi phí vốn huy động thường được xác định dựa trên lãi suất thị trường và chi phí hoạt động. Chi phí quản lý bao gồm chi phí vận hành, chi phí nhân sự và chi phí cơ sở vật chất. Lợi nhuận mục tiêu được xác định dựa trên mục tiêu kinh doanh và tỷ suất sinh lời kỳ vọng. Rủi ro được đánh giá dựa trên rủi ro tín dụng, rủi ro thanh khoản và rủi ro hoạt động. Các yếu tố này được sử dụng để xác định giá FTP, đảm bảo tính cạnh tranh và hiệu quả.

Công thức xác định FTP mua/bán vốn thường bao gồm các yếu tố: Lãi suất tham chiếu (ví dụ: lãi suất liên ngân hàng), biên độ rủi ro tín dụng (credit spread), chi phí hoạt động (operating cost) và lợi nhuận mục tiêu (profit margin). Công thức có thể được điều chỉnh tùy theo loại sản phẩm, kỳ hạn và mức độ rủi ro. Ví dụ, công thức FTP mua vốn có thể là: FTP = Lãi suất tham chiếu + Biên độ rủi ro tín dụng + Chi phí hoạt động. Công thức FTP bán vốn có thể là: FTP = Lãi suất tham chiếu - Chi phí hoạt động + Lợi nhuận mục tiêu.

Luận văn của Nguyễn Minh Khôi (2011) trình bày chi tiết về tình hình huy động vốn và tín dụng tại chi nhánh SGD2 giai đoạn 2006-2010, chỉ ra những đặc thù trong hoạt động so với các chi nhánh khác. Số liệu này cho thấy chi nhánh SGD2 có cơ cấu khách hàng và hoạt động kinh doanh khác biệt, ảnh hưởng đến hiệu quả của cơ chế FTP. Phân tích cụ thể về cơ cấu tín dụng và nguồn vốn huy động tại chi nhánh SGD2 sẽ giúp đánh giá tác động của cơ chế FTP đến hoạt động kinh doanh.

Nghiên cứu này phân tích tác động của cơ chế FTP đến thu nhập từ hoạt động tín dụng và huy động của chi nhánh SGD2. So sánh hiệu quả hoạt động huy động vốn và tín dụng trước và sau khi áp dụng cơ chế FTP giúp làm rõ những thuận lợi và khó khăn mà chi nhánh gặp phải. Việc cấp bù lãi suất của BIDV đối với chi nhánh SGD2 cũng được xem xét để đánh giá tính hiệu quả của cơ chế.

Sự cần thiết của cơ chế tự cân đối nguồn nằm ở việc đáp ứng nhu cầu đặc thù của khách hàng lớn. Cơ chế được đề xuất bao gồm việc cho phép chi nhánh tự cân đối nguồn vốn đối với các khách hàng có quy mô lớn và ổn định, đồng thời vẫn đảm bảo tuân thủ các quy định của Hội sở chính. Phát huy thế mạnh của từng chi nhánh bằng cách cho phép chi nhánh chủ động hơn trong việc quản lý nguồn vốn và định giá sản phẩm.

Định giá FTP theo từng kỳ hạn và từng sản phẩm giúp phản ánh chính xác hơn chi phí vốn và rủi ro. Cơ chế lãi suất FTP theo địa bàn hoạt động giúp điều chỉnh chính sách lãi suất phù hợp với điều kiện kinh tế và cạnh tranh của từng khu vực. Thành lập Trung tâm vốn trên địa bàn TP.HCM giúp tăng cường khả năng điều phối vốn và quản lý rủi ro thanh khoản.

Trong tương lai, cơ chế điều chuyển vốn nội bộ cần tiếp tục được hoàn thiện để đáp ứng với sự phát triển của BIDV và thị trường tài chính. Ứng dụng công nghệ và dữ liệu lớn sẽ giúp nâng cao hiệu quả và minh bạch của quy trình điều chuyển vốn. Việc đào tạo và nâng cao năng lực cho cán bộ quản lý vốn là yếu tố quan trọng để đảm bảo cơ chế hoạt động hiệu quả.

Các khuyến nghị về chính sách bao gồm việc điều chỉnh chính sách lãi suất, tăng cường kiểm soát rủi ro và đảm bảo tuân thủ các quy định của pháp luật. Các khuyến nghị về quản lý rủi ro bao gồm việc xây dựng hệ thống quản lý rủi ro toàn diện, đánh giá và kiểm soát rủi ro tín dụng, rủi ro thanh khoản và rủi ro hoạt động. Việc thường xuyên đánh giá và điều chỉnh chính sách và quy trình là cần thiết để đảm bảo cơ chế hoạt động hiệu quả và bền vững.