Tổng quan nghiên cứu

Quận Ngũ Hành Sơn, thành phố Đà Nẵng, với vị trí địa lý chiến lược giáp biển Đông và các quận, huyện lân cận, đã chứng kiến sự phát triển kinh tế - xã hội đáng kể trong giai đoạn 2011-2020. Dân số quận tăng trung bình 4,33%/năm, đạt khoảng 94.070 người năm 2020, với mật độ dân số 2.340 người/km². Cơ cấu kinh tế chuyển dịch theo hướng dịch vụ chiếm 82,69%, công nghiệp và xây dựng 16,51%, nông nghiệp 0,8%. Tổng thu ngân sách tăng bình quân 12,43%/năm, vượt kế hoạch 5-7%. Tuy nhiên, sự phát triển này cũng đặt ra nhiều thách thức trong quản lý đô thị như xây dựng sai phép, lấn chiếm đất đai, quản lý hạ tầng và môi trường.

Luận văn tập trung phân tích thực trạng thực hiện chính sách quản lý đô thị tại quận Ngũ Hành Sơn trong giai đoạn 2018-2021, nhằm làm rõ những thành tựu, hạn chế và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong bối cảnh Đà Nẵng hướng tới phát triển đô thị bền vững, hiện đại, thông minh và đáng sống, đồng thời góp phần bảo vệ môi trường và nâng cao chất lượng cuộc sống người dân. Qua đó, luận văn cung cấp cơ sở khoa học cho việc hoàn thiện chính sách quản lý đô thị, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội quận Ngũ Hành Sơn nói riêng và thành phố Đà Nẵng nói chung.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn vận dụng các lý thuyết về chính sách công và quản lý đô thị. Theo William Jenkins, chính sách công là tập hợp các quyết định liên quan được ban hành nhằm đạt mục tiêu trong phạm vi thẩm quyền. Tại Việt Nam, chính sách công được hiểu là kết quả ý chí chính trị của Nhà nước, thể hiện qua các quyết định định hướng mục tiêu và giải pháp giải quyết vấn đề xã hội. Quản lý đô thị được định nghĩa là quá trình tác động tổng hợp của chủ thể quản lý vào các hoạt động đô thị bằng hệ thống biện pháp, công cụ và chính sách nhằm duy trì và phát triển môi trường sống.

Luận văn tập trung vào nội dung thực hiện chính sách quản lý đô thị, bao gồm tổ chức thực hiện, vai trò của các chủ thể và tác động của chính sách đến phát triển địa phương. Các khái niệm chính gồm: chính sách công, quản lý đô thị, chính sách quản lý đô thị, thực hiện chính sách và tổ chức thực hiện chính sách. Mô hình nghiên cứu dựa trên phân tích các yếu tố tác động đến thực hiện chính sách như yếu tố bản thân chính sách, chủ thể thực hiện và đối tượng chịu tác động.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp nghiên cứu chính sách công kết hợp phân tích số liệu thống kê. Nguồn dữ liệu bao gồm các văn kiện pháp luật, nghị quyết, chỉ thị của Đảng, Nhà nước, Bộ ngành Trung ương, thành phố Đà Nẵng và quận Ngũ Hành Sơn; các báo cáo thống kê kinh tế - xã hội; tài liệu nghiên cứu khoa học, báo chí và cổng thông tin điện tử chính thức.

Phương pháp thu thập thông tin gồm thống kê, tổng hợp, so sánh và phân tích các nguồn có sẵn liên quan đến chính sách quản lý đô thị. Phân tích và tổng hợp các quy định pháp luật và thực tiễn áp dụng chính sách trên địa bàn quận. Cỡ mẫu nghiên cứu bao gồm số liệu thống kê toàn diện về kinh tế, dân số, đất đai, hạ tầng kỹ thuật và môi trường giai đoạn 2011-2020, tập trung phân tích sâu giai đoạn 2018-2021. Phương pháp chọn mẫu dựa trên tính đại diện và khả năng phản ánh thực trạng quản lý đô thị tại quận Ngũ Hành Sơn. Thời gian nghiên cứu từ năm 2018 đến 2021.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng trưởng kinh tế và chuyển dịch cơ cấu: Giá trị tăng thêm của quận tăng từ 3.514 tỷ đồng năm 2011 lên 4.925 tỷ đồng năm 2020, tốc độ tăng trưởng trung bình giai đoạn 2011-2019 đạt 6,7%/năm. Cơ cấu kinh tế chuyển dịch theo hướng dịch vụ chiếm 80,5% năm 2020, tăng từ 59,4% năm 2011; công nghiệp - xây dựng giảm từ 39,8% xuống 18,6%.

  2. Dân số và đô thị hóa: Dân số quận tăng từ 54.066 người năm 2007 lên 94.070 người năm 2020, mật độ dân số tăng từ 1.174 người/km² lên 2.340 người/km². Tỷ lệ đất phi nông nghiệp chiếm 79,05% diện tích tự nhiên, đất nông nghiệp giảm mạnh từ 26,88% năm 2011 xuống 7,88% năm 2020.

  3. Quản lý quy hoạch và hạ tầng: Trong giai đoạn 2015-2020, quận đã trình duyệt 15 dự án quy hoạch, với 160 đồ án quy hoạch tổng thể. Hệ thống giao thông được đầu tư đồng bộ với các tuyến đường ven biển và nội bộ hiện đại. Vốn đầu tư xây dựng cơ bản giai đoạn 2016-2020 đạt tỷ lệ thực hiện trên 85%, tổng vốn đầu tư phát triển 27.905 tỷ đồng.

  4. Quản lý trật tự xây dựng và môi trường: Đã xử lý trên 200 trường hợp vi phạm trật tự xây dựng, phạt hơn 5 tỷ đồng, tháo dỡ gần 150 công trình sai phép. Công tác bảo vệ môi trường được chú trọng với nhiều đợt ra quân, tuyên truyền và xử phạt vi phạm hành chính với số tiền trên 500 triệu đồng. Tỷ lệ thu gom rác thải đạt khoảng 86%, cung cấp nước sạch đạt 88%.

  5. An toàn giao thông: Tai nạn giao thông giảm rõ rệt trong giai đoạn 2016-2020 so với 2011-2015, số vụ giảm từ 33 xuống 14, số người chết giảm từ 13 xuống 9. Công an quận tổ chức tuần tra, kiểm soát với hơn 8.000 lượt CBCS, phát hiện và xử lý hơn 12.000 trường hợp vi phạm.

Thảo luận kết quả

Sự tăng trưởng kinh tế và chuyển dịch cơ cấu theo hướng dịch vụ phù hợp với định hướng phát triển của thành phố Đà Nẵng, tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển du lịch và thương mại tại quận Ngũ Hành Sơn. Tuy nhiên, tốc độ tăng trưởng kinh tế có xu hướng chậm lại giai đoạn 2016-2019, chịu ảnh hưởng bởi đại dịch Covid-19 năm 2020 với mức giảm 11,3% giá trị tăng thêm.

Việc tăng dân số và mật độ dân cư cao đặt áp lực lớn lên hạ tầng kỹ thuật và quản lý đất đai. Quá trình đô thị hóa nhanh đã làm giảm diện tích đất nông nghiệp, đòi hỏi quản lý sử dụng đất hiệu quả để đảm bảo phát triển bền vững. Hệ thống quy hoạch và đầu tư hạ tầng được triển khai đồng bộ, tuy nhiên vẫn còn tồn tại các vi phạm xây dựng, sai phép, gây ảnh hưởng đến mỹ quan và trật tự đô thị.

Công tác quản lý môi trường và an toàn giao thông được tăng cường, góp phần nâng cao chất lượng sống người dân. Việc giảm tai nạn giao thông và xử lý vi phạm cho thấy hiệu quả của các biện pháp quản lý. So sánh với các nghiên cứu trong nước, kết quả phù hợp với xu hướng phát triển đô thị bền vững và quản lý nhà nước hiệu quả, đồng thời phản ánh những thách thức chung của các đô thị đang phát triển nhanh.

Dữ liệu có thể được trình bày qua các biểu đồ tăng trưởng kinh tế, cơ cấu ngành, biến động dân số, diện tích đất sử dụng và số liệu tai nạn giao thông để minh họa rõ nét các xu hướng và kết quả nghiên cứu.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường quản lý quy hoạch và xây dựng: Xây dựng hệ thống giám sát, kiểm tra chặt chẽ hơn để ngăn chặn xây dựng sai phép, cơi nới, lấn chiếm đất đai. Áp dụng công nghệ GIS và hệ thống thông tin địa lý để quản lý quy hoạch hiệu quả. Chủ thể thực hiện: UBND quận, Phòng Quản lý đô thị. Thời gian: 2022-2025.

  2. Phát triển hạ tầng kỹ thuật đồng bộ: Đầu tư mở rộng mạng lưới cấp nước, thoát nước, điện và chiếu sáng công cộng, đặc biệt tại các khu vực dân cư mới và phát triển du lịch. Tăng cường bảo trì, nâng cấp hạ tầng hiện có. Chủ thể: Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng, các phòng ban liên quan. Thời gian: 2022-2026.

  3. Nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ quản lý đô thị: Tổ chức đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn, kỹ năng quản lý, xử lý vi phạm và ứng phó với các tình huống phát sinh. Đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến chính sách đến cộng đồng. Chủ thể: Quận ủy, UBND quận, các cơ quan đào tạo. Thời gian: 2022-2024.

  4. Tăng cường công tác bảo vệ môi trường và an toàn giao thông: Mở rộng các chương trình thu gom, phân loại rác thải tại nguồn; xử lý nghiêm vi phạm môi trường. Triển khai các giải pháp giảm ùn tắc, tai nạn giao thông như tổ chức đỗ xe chẵn lẻ, cải tạo nút giao thông. Chủ thể: UBND quận, Công an quận, các phường. Thời gian: 2022-2025.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Nhà quản lý nhà nước địa phương: Sử dụng luận văn làm cơ sở xây dựng, điều chỉnh chính sách quản lý đô thị phù hợp với thực tiễn quận Ngũ Hành Sơn, nâng cao hiệu quả quản lý và phát triển bền vững.

  2. Các nhà nghiên cứu, học giả chuyên ngành chính sách công và quản lý đô thị: Tham khảo khung lý thuyết, phương pháp nghiên cứu và kết quả phân tích để phát triển các nghiên cứu tiếp theo về quản lý đô thị tại các đô thị tương tự.

  3. Doanh nghiệp và nhà đầu tư trong lĩnh vực bất động sản, xây dựng, du lịch: Hiểu rõ bối cảnh chính sách, quy hoạch và các yêu cầu quản lý để hoạch định chiến lược đầu tư, kinh doanh hiệu quả, tuân thủ pháp luật.

  4. Cộng đồng dân cư và tổ chức xã hội: Nắm bắt thông tin về chính sách quản lý đô thị, quyền lợi và nghĩa vụ trong việc tham gia giám sát, phản biện và đóng góp ý kiến xây dựng đô thị phát triển bền vững, văn minh.

Câu hỏi thường gặp

  1. Chính sách quản lý đô thị tại quận Ngũ Hành Sơn có những điểm nổi bật nào?
    Chính sách tập trung phát triển dịch vụ, du lịch, đồng thời nâng cao quản lý quy hoạch, xây dựng và bảo vệ môi trường. Quận đã thực hiện nhiều dự án quy hoạch, đầu tư hạ tầng đồng bộ, góp phần tạo diện mạo đô thị hiện đại.

  2. Những thách thức lớn nhất trong thực hiện chính sách quản lý đô thị là gì?
    Bao gồm xây dựng sai phép, lấn chiếm đất đai, quản lý trật tự xây dựng chưa chặt chẽ, áp lực dân số tăng nhanh, và ảnh hưởng của biến đổi khí hậu, dịch bệnh làm giảm tốc độ tăng trưởng kinh tế.

  3. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả quản lý đô thị tại địa phương?
    Cần tăng cường giám sát, ứng dụng công nghệ quản lý, đào tạo cán bộ, nâng cao nhận thức cộng đồng và phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan, tổ chức trong quản lý và thực thi chính sách.

  4. Tác động của dịch Covid-19 đến phát triển đô thị tại quận ra sao?
    Dịch bệnh làm giảm tốc độ tăng trưởng kinh tế năm 2020 khoảng 11,3%, ảnh hưởng đến đầu tư xây dựng và hoạt động thương mại, dịch vụ, đòi hỏi chính sách linh hoạt, hỗ trợ phục hồi kinh tế.

  5. Vai trò của cộng đồng dân cư trong quản lý đô thị là gì?
    Cộng đồng đóng vai trò quan trọng trong giám sát, phản biện chính sách, tuân thủ quy định xây dựng, bảo vệ môi trường và tham gia các hoạt động phát triển đô thị bền vững.

Kết luận

  • Quận Ngũ Hành Sơn đã đạt được nhiều thành tựu trong phát triển kinh tế - xã hội và quản lý đô thị giai đoạn 2011-2020, với chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng dịch vụ chiếm ưu thế.
  • Dân số và mật độ dân cư tăng nhanh tạo áp lực lớn lên hạ tầng và quản lý đất đai, đòi hỏi nâng cao hiệu quả quản lý đô thị.
  • Công tác quản lý quy hoạch, xây dựng, môi trường và an toàn giao thông được tăng cường, tuy nhiên vẫn còn tồn tại các vi phạm cần xử lý nghiêm.
  • Đề xuất các giải pháp trọng tâm gồm tăng cường quản lý quy hoạch, phát triển hạ tầng, nâng cao năng lực cán bộ và bảo vệ môi trường, an toàn giao thông.
  • Luận văn cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn cho việc hoàn thiện chính sách quản lý đô thị tại quận Ngũ Hành Sơn, góp phần xây dựng đô thị hiện đại, bền vững và đáng sống.

Next steps: Triển khai các giải pháp đề xuất trong giai đoạn 2022-2026, đồng thời tiếp tục nghiên cứu đánh giá hiệu quả thực hiện chính sách.

Call to action: Các nhà quản lý, nhà nghiên cứu và cộng đồng cần phối hợp chặt chẽ để thực hiện thành công chính sách quản lý đô thị, hướng tới phát triển bền vững quận Ngũ Hành Sơn và thành phố Đà Nẵng.