Luận văn thạc sĩ về chính sách giảm nghèo bền vững tại huyện Châu Thành, An Giang

• Người hướng dẫn: TS. Võ Thị Minh Lệ
• Trường học: Học viện Khoa học Xã hội
• Chuyên ngành: Chính sách công
• Đề tài: Thực hiện chính sách giảm nghèo bền vững trên địa bàn huyện Châu Thành, tỉnh An Giang
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2021
• Địa điểm: Hà Nội

• MỞ ĐẦU
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH GIẢM NGHÈO BỀN VỮNG
• 1.1. Chính sách giảm nghèo bền vững
• 1.1.1. Các khái niệm liên quan đến chính sách giảm nghèo bền vững
• 1.1.1.1. Khái niệm nghèo, nghèo đa chiều
• 1.1.1.1.1. Khái niệm nghèo
• 1.1.1.1.2. Khái niệm nghèo đa chiều
• 1.1.2. Khái niệm giảm nghèo, giảm nghèo bền vững
• 1.1.2.1. Khái niệm giảm nghèo
• 1.1.2.2. Khái niệm giảm nghèo bền vững
• 2. CHƯƠNG 2: THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH GIẢM NGHÈO TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN CHÂU THÀNH, TỈNH AN GIANG
• 3. CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH GIẢM NGHÈO TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN CHÂU THÀNH, TỈNH AN GIANG
• PHẦN KẾT LUẬN

I. Chính sách giảm nghèo bền vững

Chính sách giảm nghèo bền vững tại huyện Châu Thành, An Giang được xây dựng nhằm mục tiêu cải thiện đời sống cho người dân, đặc biệt là các hộ nghèo. Chính sách này không chỉ tập trung vào việc cung cấp hỗ trợ tài chính mà còn chú trọng đến việc phát triển kinh tế và xã hội. Các chương trình như hỗ trợ người nghèo, giáo dục và đào tạo, và y tế cộng đồng được triển khai nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống. Theo báo cáo, tỷ lệ hộ nghèo đã giảm từ 3,97% năm 2015 xuống còn 3,38% năm 2019, cho thấy sự hiệu quả của các chính sách này. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều thách thức cần giải quyết để đảm bảo sự bền vững trong công tác giảm nghèo.

1.1. Các khái niệm liên quan đến chính sách giảm nghèo bền vững

Khái niệm nghèo và nghèo đa chiều là những yếu tố quan trọng trong việc xây dựng chính sách giảm nghèo. Nghèo không chỉ đơn thuần là thiếu thốn về tài chính mà còn bao gồm các khía cạnh như giáo dục, y tế, và cơ hội việc làm. Theo Ủy ban Kinh tế xã hội Châu Á – Thái Bình Dương, nghèo được định nghĩa là tình trạng không đáp ứng được các nhu cầu cơ bản của con người. Nghèo đa chiều mở rộng khái niệm này, nhấn mạnh rằng người nghèo thường phải đối mặt với nhiều loại thiếu thốn khác nhau trong cuộc sống hàng ngày. Điều này cho thấy sự cần thiết phải có một cách tiếp cận toàn diện trong việc thực hiện các chính sách giảm nghèo.

II. Thực trạng thực hiện chính sách giảm nghèo tại huyện Châu Thành

Thực trạng thực hiện chính sách giảm nghèo tại huyện Châu Thành cho thấy nhiều thành tựu đáng kể nhưng cũng tồn tại nhiều hạn chế. Mặc dù tỷ lệ hộ nghèo đã giảm, nhưng vẫn còn 1.115 hộ có nguy cơ tái nghèo cao. Các chính sách như hỗ trợ tài chính, đào tạo nghề, và cải thiện điều kiện sống đã được triển khai, tuy nhiên, việc thực hiện còn gặp khó khăn do thiếu nguồn lực và sự phối hợp giữa các cơ quan. Theo tác giả Nguyễn Văn Tốn (2020), việc đánh giá hiệu quả của các chính sách này cần được thực hiện thường xuyên để điều chỉnh kịp thời. Điều này cho thấy sự cần thiết phải có một hệ thống giám sát và đánh giá hiệu quả các chương trình giảm nghèo.

2.1. Đánh giá hiệu quả các chính sách giảm nghèo

Đánh giá hiệu quả của các chính sách giảm nghèo là một yếu tố quan trọng để đảm bảo tính bền vững. Các nghiên cứu cho thấy rằng nhiều chính sách đã phát huy hiệu quả trong việc nâng cao thu nhập và cải thiện điều kiện sống cho người nghèo. Tuy nhiên, một số chính sách vẫn còn thiếu tính đồng bộ và chưa đáp ứng được nhu cầu thực tế của người dân. Tác giả Nguyễn Thị Nhung (2012) chỉ ra rằng việc bố trí vốn cho các chương trình giảm nghèo thường chậm, dẫn đến việc không phát huy được hiệu quả. Do đó, cần có những cải cách trong cách thức thực hiện và quản lý các chính sách này.

III. Giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách giảm nghèo

Để nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách giảm nghèo bền vững tại huyện Châu Thành, cần có một số giải pháp cụ thể. Trước hết, cần tăng cường sự lãnh đạo của các cấp ủy Đảng và nâng cao năng lực quản lý nhà nước. Thứ hai, cần có các chương trình đào tạo và phát triển nguồn nhân lực để đảm bảo rằng người dân có thể tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản. Thứ ba, cần mở rộng các hoạt động hỗ trợ phát triển sản xuất và đa dạng hóa sinh kế cho người nghèo. Theo VASS (2011), việc phát triển nguồn lực cho đồng bào dân tộc thiểu số cũng cần được chú trọng để đảm bảo tính bền vững trong công tác giảm nghèo.

3.1. Đề xuất các giải pháp cụ thể

Các giải pháp cụ thể để nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách giảm nghèo bao gồm việc cải thiện cơ sở hạ tầng, tăng cường tiếp cận dịch vụ y tế và giáo dục cho người nghèo. Cần có các chương trình hỗ trợ tài chính linh hoạt hơn để người nghèo có thể tiếp cận dễ dàng hơn. Đồng thời, việc thực hiện các chính sách cần có sự tham gia của cộng đồng để đảm bảo rằng các nhu cầu thực tế của người dân được lắng nghe và đáp ứng. Điều này không chỉ giúp nâng cao hiệu quả của các chính sách mà còn tạo ra sự đồng thuận trong cộng đồng về công tác giảm nghèo.

Tổng quan nghiên cứu

Trong giai đoạn 2015-2019, huyện Châu Thành, tỉnh An Giang đã trải qua nhiều nỗ lực trong việc thực hiện chính sách giảm nghèo bền vững nhằm cải thiện đời sống người dân, đặc biệt là các hộ nghèo và cận nghèo. Với dân số khoảng 158.798 người, trong đó dân tộc Kinh chiếm 97,5%, huyện có tỷ lệ hộ nghèo giảm từ 3,97% năm 2015 xuống còn 3,38% năm 2019. Tuy nhiên, vẫn còn khoảng 1.115 hộ có nguy cơ tái nghèo cao, phản ánh những thách thức trong việc duy trì hiệu quả giảm nghèo bền vững. Nghiên cứu tập trung đánh giá thực trạng thực hiện chính sách giảm nghèo bền vững trên địa bàn huyện, phân tích các nhân tố ảnh hưởng và đề xuất giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác giảm nghèo trong thời gian tới. Phạm vi nghiên cứu bao gồm các chính sách giảm nghèo áp dụng tại huyện Châu Thành trong giai đoạn 2015-2019, với mục tiêu góp phần giảm tỷ lệ hộ nghèo, nâng cao chất lượng cuộc sống và đảm bảo sự phát triển kinh tế - xã hội bền vững. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ huyện Châu Thành đạt các mục tiêu phát triển bền vững, đồng thời đóng góp vào công cuộc giảm nghèo chung của tỉnh An Giang và cả nước.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, kết hợp với các quan điểm, đường lối chính sách của Đảng về giảm nghèo bền vững. Cách tiếp cận chính sách công được sử dụng để hệ thống hóa cơ sở lý luận về thực hiện chính sách giảm nghèo, bao gồm các khái niệm chính như nghèo đa chiều, giảm nghèo bền vững, và chính sách công. Khái niệm nghèo đa chiều được hiểu là sự thiếu hụt đồng thời nhiều khía cạnh như thu nhập, giáo dục, y tế, nhà ở, nước sạch và tiếp cận thông tin. Giảm nghèo bền vững được định nghĩa là quá trình giảm thiểu các thiếu hụt này một cách lâu dài, không để xảy ra tái nghèo. Ngoài ra, luận văn vận dụng mô hình quy trình thực hiện chính sách gồm 7 bước: xây dựng kế hoạch, tuyên truyền, phân công phối hợp, duy trì, điều chỉnh, đôn đốc kiểm tra và tổng kết đánh giá, nhằm phân tích thực trạng và đề xuất giải pháp.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng. Nguồn dữ liệu bao gồm số liệu thống kê từ Niên giám Thống kê huyện Châu Thành, các văn bản chính sách, báo cáo của các cơ quan nhà nước và điều tra thực địa. Cỡ mẫu nghiên cứu bao gồm các hộ nghèo, cận nghèo và các cán bộ quản lý chính sách tại địa phương. Phương pháp chọn mẫu là chọn mẫu ngẫu nhiên có trọng số nhằm đảm bảo tính đại diện cho các nhóm dân cư khác nhau. Phân tích số liệu được thực hiện bằng phương pháp thống kê mô tả để đánh giá thực trạng và phân tích các nhân tố ảnh hưởng. Thời gian nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2015-2019, phù hợp với các chính sách giảm nghèo bền vững được triển khai tại huyện Châu Thành.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Tỷ lệ hộ nghèo giảm nhưng tái nghèo vẫn cao: Tỷ lệ hộ nghèo giảm từ 3,97% năm 2015 xuống 3,38% năm 2019, tuy nhiên vẫn còn khoảng 1.115 hộ có nguy cơ tái nghèo cao, chiếm gần 2,2% tổng dân số. Điều này cho thấy giảm nghèo chưa thực sự bền vững.

2. Nguồn lực tài chính và con người hạn chế: Việc bố trí nguồn vốn cho các chương trình giảm nghèo thường chậm, dẫn đến hiệu quả chính sách chưa cao. Đội ngũ cán bộ cơ sở còn thiếu và yếu, ảnh hưởng đến công tác chỉ đạo và triển khai chính sách.

3. Chính sách chưa phù hợp với đặc điểm vùng miền: Các chính sách hỗ trợ chưa đáp ứng đầy đủ nhu cầu đặc thù của các nhóm dân tộc thiểu số như Khmer, Chăm, Hoa, do đó hiệu quả tiếp nhận và áp dụng chính sách còn hạn chế.

4. Cơ sở hạ tầng và điều kiện tự nhiên ảnh hưởng đến giảm nghèo: Huyện có địa hình đồng bằng, đất nông nghiệp màu mỡ nhưng hệ thống giao thông chưa hoàn chỉnh, chỉ có 14,89% đường giao thông được nhựa hóa, gây khó khăn trong lưu thông và phát triển kinh tế.

Thảo luận kết quả

Kết quả giảm nghèo tại huyện Châu Thành phản ánh sự nỗ lực của chính quyền địa phương trong việc triển khai các chính sách giảm nghèo bền vững, tuy nhiên vẫn còn nhiều hạn chế cần khắc phục. Việc tỷ lệ tái nghèo còn cao có thể do các chính sách hỗ trợ chưa đủ mạnh và chưa đa dạng hóa sinh kế cho người nghèo. So sánh với các nghiên cứu trong nước, hạn chế về nguồn lực tài chính và con người là nguyên nhân phổ biến ảnh hưởng đến hiệu quả thực thi chính sách. Ngoài ra, đặc điểm văn hóa, ngôn ngữ và trình độ dân trí của các dân tộc thiểu số cũng là rào cản lớn trong việc tiếp nhận chính sách. Việc đầu tư cơ sở hạ tầng chưa đồng bộ làm giảm khả năng kết nối thị trường và tiếp cận dịch vụ xã hội, ảnh hưởng đến sinh kế bền vững của người dân. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tỷ lệ hộ nghèo theo năm và bảng phân tích nguồn lực tài chính, nhân lực để minh họa rõ hơn các vấn đề nêu trên.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường đầu tư nguồn lực tài chính: Cần bố trí kịp thời và đủ nguồn vốn cho các chương trình giảm nghèo, đặc biệt ưu tiên các xã, ấp đặc biệt khó khăn. Mục tiêu nâng tỷ lệ giải ngân vốn đạt trên 90% hàng năm trong vòng 3 năm tới. Chủ thể thực hiện: UBND huyện phối hợp với các sở ngành tỉnh.

2. Nâng cao năng lực cán bộ cơ sở: Tổ chức đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng quản lý, triển khai chính sách cho cán bộ xã, phường nhằm nâng cao hiệu quả thực thi. Mục tiêu 100% cán bộ cơ sở được tập huấn định kỳ hàng năm. Chủ thể thực hiện: Sở Nội vụ, UBND huyện.

3. Đa dạng hóa sinh kế cho người nghèo: Phát triển các mô hình sản xuất, kinh doanh phù hợp với điều kiện địa phương, hỗ trợ đào tạo nghề và kết nối thị trường. Mục tiêu tăng thu nhập bình quân hộ nghèo lên 1,5 lần trong 5 năm. Chủ thể thực hiện: Phòng Lao động - Thương binh và Xã hội, các tổ chức chính trị - xã hội.

4. Cải thiện cơ sở hạ tầng giao thông và dịch vụ xã hội: Đẩy mạnh đầu tư nâng cấp đường giao thông nông thôn, hệ thống nước sạch, y tế và giáo dục để tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển kinh tế và nâng cao chất lượng cuộc sống. Mục tiêu đạt 30% đường giao thông nông thôn được nhựa hóa trong 5 năm tới. Chủ thể thực hiện: UBND huyện, Sở Giao thông Vận tải.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Cán bộ quản lý nhà nước các cấp: Giúp hiểu rõ thực trạng và các giải pháp nâng cao hiệu quả chính sách giảm nghèo bền vững, từ đó xây dựng kế hoạch phù hợp.

2. Nhà nghiên cứu và học giả trong lĩnh vực chính sách công và phát triển xã hội: Cung cấp cơ sở lý luận và dữ liệu thực tiễn để phát triển các nghiên cứu sâu hơn về giảm nghèo đa chiều.

3. Các tổ chức phi chính phủ và tổ chức quốc tế: Hỗ trợ thiết kế và triển khai các chương trình giảm nghèo phù hợp với đặc điểm vùng miền và nhóm dân tộc thiểu số.

4. Cộng đồng dân cư và người nghèo tại địa phương: Nâng cao nhận thức về chính sách, quyền lợi và trách nhiệm trong việc tham gia thực hiện các chương trình giảm nghèo bền vững.

Câu hỏi thường gặp

1. Chính sách giảm nghèo bền vững là gì?
   Chính sách giảm nghèo bền vững là các chủ trương, chương trình của Nhà nước nhằm giảm thiểu nghèo đói một cách lâu dài, không để xảy ra tái nghèo, đồng thời nâng cao khả năng tiếp cận dịch vụ xã hội cơ bản như y tế, giáo dục, nhà ở và nước sạch.

2. Tại sao tỷ lệ tái nghèo ở huyện Châu Thành còn cao?
   Nguyên nhân chính là do nguồn lực tài chính và con người hạn chế, chính sách chưa phù hợp với đặc điểm vùng miền và dân tộc thiểu số, cùng với cơ sở hạ tầng chưa đồng bộ, gây khó khăn trong phát triển sinh kế bền vững.

3. Các giải pháp nào được đề xuất để nâng cao hiệu quả giảm nghèo?
   Bao gồm tăng cường đầu tư nguồn lực, nâng cao năng lực cán bộ cơ sở, đa dạng hóa sinh kế cho người nghèo và cải thiện cơ sở hạ tầng giao thông, y tế, giáo dục.

4. Phương pháp xác định hộ nghèo đa chiều được áp dụng như thế nào?
   Hộ nghèo được xác định dựa trên thu nhập bình quân đầu người và mức độ thiếu hụt tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản như y tế, giáo dục, nhà ở, nước sạch và thông tin, theo chuẩn nghèo đa chiều của Việt Nam giai đoạn 2016-2020.

5. Ai là chủ thể chính trong việc thực hiện chính sách giảm nghèo?
   Chủ thể chính là các cơ quan nhà nước từ Trung ương đến địa phương, các tổ chức chính trị - xã hội, cộng đồng dân cư và đặc biệt là người nghèo, những người thụ hưởng và tham gia thực hiện chính sách.

Kết luận

• Tỷ lệ hộ nghèo tại huyện Châu Thành giảm từ 3,97% năm 2015 xuống 3,38% năm 2019, nhưng tái nghèo vẫn còn phổ biến.
• Nguồn lực tài chính và con người hạn chế là nguyên nhân chính ảnh hưởng đến hiệu quả thực thi chính sách giảm nghèo.
• Chính sách chưa hoàn toàn phù hợp với đặc điểm vùng miền và dân tộc thiểu số, cần được điều chỉnh để nâng cao tính khả thi.
• Cơ sở hạ tầng chưa đồng bộ làm giảm khả năng phát triển kinh tế và tiếp cận dịch vụ xã hội của người nghèo.
• Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm tăng cường nguồn lực, nâng cao năng lực cán bộ, đa dạng hóa sinh kế và cải thiện cơ sở hạ tầng để hướng tới giảm nghèo bền vững.

Tiếp theo, cần triển khai các giải pháp đề xuất trong vòng 3-5 năm tới, đồng thời tăng cường giám sát, đánh giá để điều chỉnh chính sách kịp thời. Các cơ quan quản lý và tổ chức liên quan được khuyến nghị phối hợp chặt chẽ nhằm đạt hiệu quả cao nhất trong công tác giảm nghèo bền vững tại huyện Châu Thành.