I. Tổng Quan Chính Sách An Toàn Thực Phẩm Tại Sơn Trà Đà Nẵng
An toàn thực phẩm (ATTP) là vấn đề được quan tâm sâu sắc trên toàn cầu. Ngộ độc thực phẩm (NĐTP) và các bệnh do thực phẩm kém chất lượng ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe, năng suất lao động và an sinh xã hội. Tiếp cận thực phẩm an toàn là quyền cơ bản của mỗi người, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội và hội nhập quốc tế. Theo Tổ chức Y tế Thế giới, hơn 1/3 dân số các nước phát triển bị ảnh hưởng bởi các bệnh do thực phẩm gây ra mỗi năm. Tại Việt Nam, thị trường thực phẩm ngày càng đa dạng, nhưng việc phân phối còn tự phát, chủ yếu từ các hộ kinh doanh cá thể. Nhà nước đã ban hành nhiều văn bản pháp luật như Luật ATTP năm 2010 và Nghị định số 115/2018/NĐ-CP để quản lý ATTP. Tuy nhiên, tình hình vệ sinh ATTP vẫn còn nhiều bất cập, gây lo ngại cho xã hội. Vấn đề an toàn thực phẩm liên tục được cập nhật nhưng tình hình vệ sinh an toàn thực phẩm ở nước ta, nhất là ở khu vực đô thị trong thời gian qua còn tồn tại nhiều bất cập, tình trạng cung cấp, buôn bán các loại thực phẩm không đảm bảo vệ sinh, thực phẩm không có nguồn gốc rõ ràng, dẫn đến ngộ độc thực phẩm làm ảnh hưởng sức khỏe người dân vẫn diễn ra thường xuyên trong những năm gần đây và có xu hướng ngày càng gia tăng, gây lo ngại cho toàn xã hội.
1.1. Định Nghĩa Chính Sách An Toàn Thực Phẩm Hiện Nay
Trên thế giới, có nhiều cách giải thích về ATTP. Liên minh Châu Âu (EU) định nghĩa ATTP là các biện pháp và điều kiện cần thiết để kiểm soát các mối nguy hại và đảm bảo sự phù hợp của thực phẩm dùng cho con người. Tại Việt Nam, Pháp lệnh Vệ sinh ATTP năm 2003 định nghĩa "vệ sinh ATTP" là các điều kiện và biện pháp cần thiết để bảo đảm thực phẩm không gây hại sức khỏe, tính mạng con người. Luật ATTP năm 2010 sửa đổi thành "ATTP" và giải thích là việc bảo đảm thực phẩm an toàn cho người tiêu dùng. Các định nghĩa này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc kiểm soát các mối nguy hại và đảm bảo sự an toàn của thực phẩm từ khâu sản xuất đến tiêu dùng. Việc đảm bảo an toàn thực phẩm là trách nhiệm của cả nhà nước, doanh nghiệp và người tiêu dùng.
1.2. Vai Trò Quan Trọng Của ATTP Đối Với Sự Phát Triển
ATTP đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển kinh tế - xã hội của một quốc gia. Thực phẩm an toàn giúp bảo vệ sức khỏe người dân, nâng cao năng suất lao động và giảm chi phí y tế. Đồng thời, ATTP còn tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động thương mại, du lịch và thu hút đầu tư nước ngoài. Việc đảm bảo an toàn thực phẩm cũng góp phần nâng cao uy tín của quốc gia trên thị trường quốc tế. Ngược lại, tình trạng mất ATTP có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng về kinh tế, xã hội và sức khỏe cộng đồng. Do đó, việc đầu tư vào quản lý an toàn thực phẩm là một ưu tiên hàng đầu của các quốc gia.
II. Thực Trạng An Toàn Thực Phẩm Tại Quận Sơn Trà Đà Nẵng
Thành phố Đà Nẵng là trung tâm kinh tế, văn hóa, du lịch của khu vực miền Trung - Tây Nguyên. Sự phát triển nhanh chóng của các ngành nghề, đặc biệt là dịch vụ du lịch, đã thu hút đông đảo khách du lịch. Theo thống kê, tổng dân số thành phố Đà Nẵng hiện nay là 1,064 triệu người. Số lượng khách du lịch hàng năm tăng cao, trong 9 tháng đầu năm 2018 tổng lượng khách tham quan, du lịch đến Đà Nẵng ước đạt 6.264 lượt, tăng 27,7% so với cùng kỳ 2017. Trên địa bàn thành phố Đà Nẵng có hơn 2500 cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm và dịch vụ ăn uống. Mỗi năm thị trường tiêu dùng của thành phố Đà Nẵng tiêu thụ khoảng 140 nghìn tấn rau, quả các loại; khoảng 37,5 nghìn tấn thịt thông qua việc nhập gia súc, gia cầm để giết mổ. Có 15 tỉnh, thành cung cấp rau, quả, thịt cho thành phố Đà Nẵng, đây là cơ hội nhưng cũng là thách thức lớn đối với thành phố trong việc kiểm tra, giám sát vệ sinh an toàn thực phẩm. Vấn đề an toàn vệ sinh thực phẩm trên địa bàn thành phố Đà Nẵng đang nảy sinh nhiều vấn đề có tính bức thiết, thu hút sự quan tâm của các cấp chính quyền và người dân.
2.1. Vấn Đề Ngộ Độc Thực Phẩm Gây Nhức Nhối Tại Sơn Trà
Trong thời gian qua, trên địa bàn thành phố Đà Nẵng vẫn xảy ra một số vụ NĐTP ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng. Điển hình vào ngày 14/5/2017, tại quán cơm trên đường Hồ Nghinh, quận Sơn Trà, thành phố Đà Nẵng có 17 người bị ngộ độc thực phẩm do thức ăn không đảm bảo vệ sinh, trong đó có 07 người nhập viện để điều trị. Bên cạnh những mặt làm được trong công tác quản lý nhà nước về ATTP, hiện nay vẫn còn tồn tại nhiều chính sách bất cập như chồng chéo về chức năng, nhiệm vụ của cơ quan quản lý nhà nước (QLNN) về ATTP, những công tác thực thi, thi hành và các tồn tại trong việc tuyên truyền, giáo dục về ATTP. Thực tế, người dân cũng như du khách đến Thành phố Đà Nẵng nói chung, trên địa bàn bàn quận Sơn Trà nói riêng đang gặp nhiều khó khăn trong việc lựa chọn những thực phẩm an toàn, đảm bảo tiêu chí về vệ sinh an toàn thực phẩm (VSATTP) trong tiêu dùng ăn uống để bảo vệ sức khỏe cho chính bản thân và gia đình.
2.2. Khó Khăn Trong Quản Lý An Toàn Thực Phẩm Tại Địa Phương
Về phía chính quyền các cấp và ban ngành có liên quan đến trách nhiệm quản lý ATTP cũng đang gặp khó khăn, vướng mắc trong thực thi công tác quản lý an toàn thực phẩm. Điều này đang đặt ra nhiều câu hỏi nghiên cứu cần trả lời làm rõ. Đây chính là lý do học viên lựa chọn đề tài nghiên cứu đề tài: “Thực hiện chính sách ATTP trên địa bàn quận Sơn Trà, thành phố Đà Nẵng” nhằm tìm hiểu việc thực hiện các chính sách vệ sinh an toàn ở một địa bàn đô thị có sự năng động và tốc độ phát triển nhanh ở Việt Nam hiện nay. Việc quản lý an toàn thực phẩm tại địa phương gặp nhiều khó khăn do sự gia tăng nhanh chóng của các cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm, sự phức tạp của chuỗi cung ứng thực phẩm và sự hạn chế về nguồn lực.
III. Cách Kiểm Soát Chất Lượng Vệ Sinh An Toàn Thực Phẩm
Để kiểm soát chất lượng vệ sinh ATTP, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng, doanh nghiệp và người tiêu dùng. Các cơ quan chức năng cần tăng cường kiểm tra, giám sát các cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm. Doanh nghiệp cần tuân thủ các quy định về ATTP, đảm bảo chất lượng sản phẩm. Người tiêu dùng cần nâng cao nhận thức về ATTP, lựa chọn thực phẩm an toàn và tố giác các hành vi vi phạm. Theo nghiên cứu của tác giả Trương Văn Dũng, cần tăng cường công tác tuyên truyền trực tiếp và tập trung vào nhóm những người tiêu dùng dưới 30 tuổi, những người có học vấn thấp, những người là nông dân làm ruộng, những người có kinh tế không ổn định, hộ nghèo và hộ cận nghèo. Việc kiểm soát chất lượng vệ sinh an toàn thực phẩm là một quá trình liên tục và đòi hỏi sự nỗ lực của tất cả các bên liên quan.
3.1. Tăng Cường Kiểm Tra Giám Sát Cơ Sở Sản Xuất
Các cơ quan chức năng cần tăng cường kiểm tra, giám sát các cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm để đảm bảo tuân thủ các quy định về ATTP. Việc kiểm tra cần được thực hiện định kỳ và đột xuất, tập trung vào các khâu sản xuất, chế biến, bảo quản và vận chuyển thực phẩm. Các cơ sở vi phạm cần bị xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật. Việc kiểm tra, giám sát cần được thực hiện một cách minh bạch, công khai và có sự tham gia của cộng đồng. Tăng cường công tác kiểm tra an toàn thực phẩm là một biện pháp quan trọng để đảm bảo an toàn thực phẩm cho người tiêu dùng.
3.2. Nâng Cao Nhận Thức Về An Toàn Thực Phẩm Cho Người Dân
Người tiêu dùng cần được nâng cao nhận thức về ATTP để có thể lựa chọn thực phẩm an toàn và bảo vệ sức khỏe của bản thân và gia đình. Các cơ quan chức năng cần tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục về ATTP thông qua các phương tiện truyền thông, hội thảo, tập huấn. Người tiêu dùng cần được cung cấp thông tin đầy đủ, chính xác về nguồn gốc, chất lượng và cách sử dụng thực phẩm an toàn. Việc nâng cao nhận thức về an toàn thực phẩm là một yếu tố quan trọng để tạo ra một môi trường tiêu dùng thực phẩm an toàn.
IV. Giải Pháp Nâng Cao Hiệu Quả Chính Sách ATTP Tại Sơn Trà
Để nâng cao hiệu quả chính sách ATTP tại quận Sơn Trà, cần có các giải pháp đồng bộ và toàn diện. Các giải pháp này cần tập trung vào việc hoàn thiện hệ thống pháp luật, tăng cường năng lực quản lý, nâng cao nhận thức của người dân và doanh nghiệp, và tăng cường hợp tác quốc tế. Theo luận văn Thạc sĩ “Quản lý Nhà nước về ATTP từ thực tiễn tỉnh Đồng Tháp” (2017) của tác giả Nguyễn Thị Tuyết Loan, cần khắc phục tình trạng các văn bản hướng dẫn của các Bộ, ngành chậm ban hành hoặc đã được ban hành nhưng thiếu sự đồng bộ, một số văn bản không phù hợp với tình hình thực tế tại địa phương. Việc nâng cao hiệu quả chính sách an toàn thực phẩm là một quá trình liên tục và đòi hỏi sự cam kết của tất cả các bên liên quan.
4.1. Hoàn Thiện Hệ Thống Pháp Luật Về An Toàn Thực Phẩm
Hệ thống pháp luật về ATTP cần được hoàn thiện để đảm bảo tính đồng bộ, khả thi và phù hợp với thực tiễn. Các quy định cần được cụ thể hóa, rõ ràng và dễ hiểu để các cơ quan chức năng, doanh nghiệp và người dân có thể thực hiện. Cần rà soát, sửa đổi, bổ sung các quy định còn chồng chéo, mâu thuẫn hoặc chưa phù hợp. Việc hoàn thiện hệ thống pháp luật là một nền tảng quan trọng để nâng cao hiệu quả quản lý an toàn thực phẩm.
4.2. Tăng Cường Năng Lực Quản Lý An Toàn Thực Phẩm
Các cơ quan chức năng cần được tăng cường năng lực quản lý ATTP thông qua việc đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, trang bị cơ sở vật chất, kỹ thuật và ứng dụng công nghệ thông tin. Cần phân công, phân cấp rõ ràng trách nhiệm quản lý ATTP giữa các cấp, các ngành. Cần tăng cường sự phối hợp giữa các cơ quan chức năng trong việc kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm. Việc tăng cường năng lực quản lý là một yếu tố then chốt để đảm bảo an toàn thực phẩm.
V. Ứng Dụng Thực Tiễn Mô Hình An Toàn Thực Phẩm Tại Sơn Trà
Việc xây dựng và triển khai các mô hình ATTP hiệu quả là một giải pháp quan trọng để đảm bảo ATTP tại quận Sơn Trà. Các mô hình này cần được thiết kế phù hợp với điều kiện thực tế của địa phương, có sự tham gia của cộng đồng và được đánh giá, điều chỉnh thường xuyên. Các mô hình có thể tập trung vào các lĩnh vực như sản xuất rau an toàn, chăn nuôi an toàn, chế biến thực phẩm an toàn, kinh doanh thực phẩm an toàn và tiêu dùng thực phẩm an toàn. Việc ứng dụng thực tiễn các mô hình an toàn thực phẩm sẽ góp phần nâng cao hiệu quả chính sách an toàn thực phẩm.
5.1. Xây Dựng Chuỗi Cung Ứng Thực Phẩm An Toàn
Cần xây dựng các chuỗi cung ứng thực phẩm an toàn từ khâu sản xuất đến tiêu dùng. Các chuỗi cung ứng này cần được kiểm soát chặt chẽ về chất lượng, nguồn gốc và an toàn thực phẩm. Cần khuyến khích các doanh nghiệp tham gia vào các chuỗi cung ứng này và tạo điều kiện thuận lợi cho họ phát triển. Việc xây dựng chuỗi cung ứng thực phẩm sạch là một giải pháp quan trọng để đảm bảo an toàn thực phẩm.
5.2. Phát Triển Các Sản Phẩm Đặc Sản An Toàn Của Địa Phương
Quận Sơn Trà có nhiều sản phẩm đặc sản có tiềm năng phát triển thành các sản phẩm an toàn, chất lượng cao. Cần hỗ trợ các doanh nghiệp, hộ sản xuất phát triển các sản phẩm này theo các tiêu chuẩn ATTP. Cần xây dựng thương hiệu cho các sản phẩm đặc sản và quảng bá trên thị trường. Việc phát triển các sản phẩm đặc sản an toàn sẽ góp phần nâng cao giá trị sản phẩm và thu nhập cho người dân địa phương.
VI. Kết Luận và Tương Lai Chính Sách An Toàn Thực Phẩm
Chính sách ATTP tại quận Sơn Trà, thành phố Đà Nẵng đã đạt được những kết quả nhất định, tuy nhiên vẫn còn nhiều thách thức. Để nâng cao hiệu quả chính sách, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng, doanh nghiệp và người dân. Cần tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật, tăng cường năng lực quản lý, nâng cao nhận thức của người dân và doanh nghiệp, và tăng cường hợp tác quốc tế. Trong tương lai, chính sách ATTP cần hướng đến việc xây dựng một hệ thống thực phẩm an toàn, bền vững và đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của người tiêu dùng. Việc đảm bảo an toàn thực phẩm là một nhiệm vụ quan trọng và cần được ưu tiên hàng đầu.
6.1. Đẩy Mạnh Ứng Dụng Công Nghệ Trong Quản Lý ATTP
Cần đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý ATTP, từ việc theo dõi nguồn gốc sản phẩm đến việc kiểm tra, giám sát chất lượng. Cần xây dựng các hệ thống thông tin ATTP để cung cấp thông tin đầy đủ, chính xác cho người tiêu dùng. Cần khuyến khích các doanh nghiệp ứng dụng công nghệ mới trong sản xuất, chế biến và bảo quản thực phẩm. Việc ứng dụng công nghệ sẽ giúp nâng cao hiệu quả kiểm soát chất lượng thực phẩm và đảm bảo an toàn thực phẩm.
6.2. Tăng Cường Hợp Tác Quốc Tế Về An Toàn Thực Phẩm
Cần tăng cường hợp tác quốc tế về ATTP để học hỏi kinh nghiệm, tiếp cận công nghệ mới và nâng cao năng lực quản lý. Cần tham gia vào các tổ chức quốc tế về ATTP và tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế. Cần tăng cường trao đổi thông tin, kinh nghiệm với các nước phát triển về ATTP. Việc tăng cường hợp tác quốc tế sẽ giúp nâng cao vị thế của Việt Nam trong lĩnh vực ATTP và đảm bảo an toàn thực phẩm cho người tiêu dùng.
