I. Cơ sở hình thành chế độ hai đảng ở nước Anh
Chế độ hai đảng ở Anh bắt đầu hình thành từ những biến động chính trị sau cuộc cách mạng tư sản thế kỷ XVII. Sự ra đời của hai nhóm quý tộc Tories và Whig đã đánh dấu bước khởi đầu cho hệ thống chính trị hai đảng. Tories đại diện cho lợi ích của địa chủ, trong khi Whig đại diện cho giai cấp tư sản. Sự hình thành này không chỉ phản ánh sự chuyển giao quyền lực mà còn là kết quả của những mâu thuẫn trong xã hội. "Quyền lực nhà nước giờ đây có thể chuyển giao cho cả một tầng lớp hay giai cấp nào đó trong xã hội" [30;75]. Điều này cho thấy sự chuyển mình của chính trị Anh từ chế độ quân chủ chuyên chế sang quân chủ lập hiến, nơi mà quyền lực thực sự nằm trong tay nghị viện. Sự phát triển của chế độ hai đảng không chỉ là một hiện tượng chính trị mà còn là một phần không thể thiếu trong lịch sử phát triển của nước Anh.
1.1. Tình hình chính trị
Sau cuộc cách mạng năm 1688, nước Anh đã chứng kiến sự chuyển mình mạnh mẽ trong cấu trúc chính trị. Quyền lực của quốc vương bị hạn chế, trong khi quyền lực của nghị viện ngày càng được củng cố. "Quốc hội đã nắm được toàn bộ các quyền lập pháp, quân sự và tài chính" [38;94]. Điều này dẫn đến sự hình thành của các đảng phái chính trị, với Tories và Whig là hai đảng chính. Sự cạnh tranh giữa hai đảng này không chỉ là cuộc chiến giành quyền lực mà còn phản ánh những lợi ích khác nhau của các giai cấp trong xã hội. Sự chia tách giữa các đảng chủ yếu là do sự bất đồng về các chính sách phát triển kinh tế - xã hội [19;22]. Chế độ hai đảng ở Anh đã trở thành một mô hình cho nhiều quốc gia khác trong việc xây dựng hệ thống chính trị của mình.
1.2. Tình hình kinh tế xã hội
Cuộc cách mạng tư sản đã tạo ra những thay đổi sâu sắc trong nền kinh tế Anh. Sự chuyển mình từ chế độ phong kiến sang chế độ tư bản đã tạo ra một đội ngũ công nhân lớn, sẵn sàng phục vụ cho sự phát triển của nền công nghiệp. "Trình độ phát triển của xã hội đòi hỏi phải có những lực lượng cải cách xã hội" [9;51]. Những thay đổi này không chỉ thúc đẩy sự phát triển kinh tế mà còn tạo ra những mâu thuẫn xã hội, dẫn đến sự hình thành của các đảng phái chính trị. Sự xuất hiện của các đảng phái này không chỉ là phản ứng trước những thay đổi kinh tế mà còn là sự cần thiết để bảo vệ lợi ích của các giai cấp khác nhau trong xã hội.
II. Sự ra đời và hoạt động của chế độ hai đảng ở nước Anh
Chế độ hai đảng ở Anh thực sự hình thành và phát triển mạnh mẽ từ giữa thế kỷ XIX đến đầu thế kỷ XX. Đảng Bảo thủ và Đảng Tự do đã trở thành hai đảng chính trong hệ thống chính trị Anh. Sự cạnh tranh giữa hai đảng này không chỉ diễn ra trong các cuộc bầu cử mà còn ảnh hưởng đến các chính sách công. "Có thể nói quyền lực thực sự của nhà nước Anh nằm trong tay đảng cầm quyền" [1;103]. Điều này cho thấy sự chi phối của các đảng phái chính trị trong việc định hình chính sách và quyết định vận mệnh của đất nước.
2.1. Hoạt động của Đảng Bảo thủ
Đảng Bảo thủ, đại diện cho lợi ích của giai cấp địa chủ và tư sản, đã có những chính sách nhằm bảo vệ quyền lợi của giai cấp này. Trong suốt thời kỳ cận đại, đảng này đã thực hiện nhiều cải cách nhằm củng cố vị thế của mình trong xã hội. "Chế độ hai đảng ở Anh đã có được nền móng vững chắc: Bất cứ chính phủ nào muốn tồn tại thì phải được sự ủng hộ của phái đa số trong nghị viện" [11;167]. Điều này cho thấy sự cần thiết của việc duy trì sự ủng hộ từ các giai cấp khác nhau trong xã hội để đảm bảo sự tồn tại của đảng cầm quyền.
2.2. Hoạt động của Đảng Tự do
Đảng Tự do, với sự đại diện cho giai cấp tư sản và các tầng lớp trung lưu, đã có những chính sách cải cách nhằm thúc đẩy sự phát triển kinh tế và xã hội. Đảng này thường xuyên đối đầu với Đảng Bảo thủ trong các cuộc bầu cử và chính sách. "Sự chia tách giữa các đảng chủ yếu là do sự bất đồng về các chính sách phát triển kinh tế - xã hội" [19;22]. Điều này cho thấy sự cạnh tranh không chỉ là về quyền lực mà còn là về các chính sách có ảnh hưởng đến đời sống của người dân.
