Tổng quan nghiên cứu

Ngành hàng không, đặc biệt lĩnh vực phục vụ mặt đất, đóng vai trò thiết yếu trong chuỗi vận hành hàng không với yêu cầu cao về an toàn và hiệu suất. Theo báo cáo của Hiệp hội Vận tải Hàng không Quốc tế (IATA, 2014), các sự cố liên quan đến phục vụ mặt đất gây thiệt hại tài chính khoảng 4 tỷ USD mỗi năm, đồng thời ảnh hưởng đến hơn 243.000 lao động do tai nạn nghề nghiệp (FSF, 2012). Tại Việt Nam, Công ty Cổ phần Phục vụ Mặt đất Sài Gòn (SAGS) là doanh nghiệp nhà nước lớn, cung cấp dịch vụ tại ba sân bay quốc tế lớn với khoảng 1.000 nhân viên. Tuy nhiên, áp lực công việc và nguy cơ nghề nghiệp đặc thù đặt ra thách thức lớn trong việc duy trì sự gắn kết của người lao động.

Nghiên cứu nhằm đánh giá các yếu tố tác động đến sự gắn kết của người lao động tại SAGS trong giai đoạn từ tháng 7 đến tháng 10 năm 2024. Mục tiêu cụ thể gồm: (1) xác định ảnh hưởng của quyền tự chủ, cơ hội thăng tiến, phát triển sự nghiệp, khối lượng công việc, sức khỏe tâm lý và sự nguy hiểm trong công việc đến sự gắn kết; (2) phân tích sự khác biệt tác động giữa nhóm lao động nam và nữ; (3) đề xuất các giải pháp quản trị nhân sự nhằm nâng cao sự gắn kết. Kết quả nghiên cứu không chỉ có ý nghĩa thực tiễn đối với SAGS mà còn cung cấp cơ sở tham khảo cho các doanh nghiệp phục vụ mặt đất khác trong việc xây dựng chiến lược nhân sự hiệu quả hơn.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên ba lý thuyết và mô hình chính:

  • Lý thuyết Kỳ vọng của Victor Vroom (1964): Giải thích mối quan hệ giữa nỗ lực cá nhân, hiệu suất mong đợi và phần thưởng, nhấn mạnh vai trò của cơ hội thăng tiến và phát triển sự nghiệp trong việc thúc đẩy động lực và sự gắn kết.

  • Học thuyết Công bằng của J. Stacy Adams (1963): Tập trung vào sự cân bằng giữa đầu vào (công sức, kỹ năng) và đầu ra (lương, phúc lợi), ảnh hưởng đến thái độ và hành vi của nhân viên, đặc biệt trong việc cảm nhận công bằng về quyền tự chủ và khối lượng công việc.

  • Mô hình Yêu cầu công việc - Nguồn lực công việc (JD-R) của Bakker và cộng sự (2023): Phân tích tác động của yêu cầu công việc (khối lượng, áp lực) và nguồn lực công việc (hỗ trợ, quyền tự chủ) đến sức khỏe tâm lý và sự gắn kết của nhân viên.

Các khái niệm chính bao gồm: quyền tự chủ trong công việc, cơ hội thăng tiến, phát triển sự nghiệp, khối lượng công việc, sức khỏe tâm lý và sự nguy hiểm trong công việc. Sự gắn kết được định nghĩa theo ba thành phần của Meyer và Allen (1991): gắn kết tình cảm, gắn kết kế tục và gắn kết chuẩn mực.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định lượng và định tính. Dữ liệu định lượng được thu thập qua khảo sát với mẫu gồm 350 nhân viên SAGS, đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy theo tiêu chuẩn Hair et al. (2013). Mẫu được chọn ngẫu nhiên nhằm giảm thiểu sai số chọn mẫu.

Bảng câu hỏi khảo sát được thiết kế dựa trên các thang đo đã được kiểm chứng trong các nghiên cứu trước, bao gồm các biến quan sát về quyền tự chủ, cơ hội thăng tiến, phát triển sự nghiệp, khối lượng công việc, sức khỏe tâm lý, sự nguy hiểm trong công việc và sự gắn kết. Dữ liệu được thu thập qua Google Forms, xử lý và phân tích bằng phần mềm IBM SPSS.

Phân tích dữ liệu bao gồm thống kê mô tả, phân tích nhân tố khám phá (EFA) để kiểm định cấu trúc thang đo, và phân tích hồi quy đa biến để đánh giá mức độ ảnh hưởng của các yếu tố độc lập đến sự gắn kết. Quá trình nghiên cứu diễn ra trong ba giai đoạn: tổng hợp lý thuyết và xây dựng mô hình, thu thập dữ liệu khảo sát, phân tích và thảo luận kết quả.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Phát triển sự nghiệp là yếu tố ảnh hưởng mạnh nhất đến sự gắn kết, với hệ số hồi quy đạt 0.45 (p < 0.01). Nhóm lao động nam thể hiện mức độ ảnh hưởng cao hơn 15% so với nhóm nữ.

  2. Quyền tự chủ trong công việc có tác động tích cực đáng kể, hệ số hồi quy 0.38 (p < 0.01). Đặc biệt, nữ giới đánh giá quyền tự chủ và an toàn lao động quan trọng hơn nam giới, với mức độ ảnh hưởng cao hơn khoảng 12%.

  3. Sức khỏe tâm lý đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sự gắn kết, với hệ số hồi quy 0.35 (p < 0.01), góp phần giảm thiểu căng thẳng và tăng hiệu suất làm việc.

  4. Khối lượng công việc có ảnh hưởng tiêu cực đến sự gắn kết, hệ số hồi quy -0.28 (p < 0.05), đặc biệt khi không được cân bằng với nguồn lực hỗ trợ. Mức độ căng thẳng do khối lượng công việc cao làm giảm sự hài lòng và cam kết của nhân viên.

  5. Sự nguy hiểm trong công việc cũng ảnh hưởng tiêu cực, hệ số hồi quy -0.22 (p < 0.05), làm giảm cảm giác an toàn và sự gắn bó với tổ chức.

Kết quả phân tích cho thấy sự khác biệt rõ ràng về mức độ tác động của các yếu tố giữa nhóm lao động nam và nữ, phản ánh đặc điểm tâm lý và nhu cầu khác biệt trong môi trường làm việc đặc thù của ngành phục vụ mặt đất.

Thảo luận kết quả

Phát triển sự nghiệp được xác định là động lực chính thúc đẩy sự gắn kết, phù hợp với lý thuyết Kỳ vọng của Vroom, khi nhân viên tin rằng nỗ lực sẽ dẫn đến cơ hội thăng tiến và phát triển rõ ràng. Điều này cũng đồng nhất với nghiên cứu của Judge và Kammeyer-Mueller (2012).

Quyền tự chủ và sức khỏe tâm lý là những nguồn lực quan trọng giúp nhân viên cảm thấy kiểm soát và tự tin trong công việc, từ đó tăng cường sự gắn kết, phù hợp với mô hình JD-R và lý thuyết Tự quyết định của Deci và Ryan (2000). Sự khác biệt giới tính trong ưu tiên các yếu tố này phản ánh nhu cầu đa dạng và yêu cầu quản lý linh hoạt.

Khối lượng công việc và sự nguy hiểm trong công việc là những yêu cầu công việc có thể gây căng thẳng và giảm động lực nếu không được quản lý hiệu quả, phù hợp với các nghiên cứu của Bakker và Demerouti (2007) và Clarke (2010). Việc cân bằng giữa yêu cầu và nguồn lực là then chốt để duy trì sự gắn kết và hiệu suất.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện mức độ ảnh hưởng của từng yếu tố, bảng so sánh hệ số hồi quy giữa nhóm nam và nữ, giúp minh họa rõ ràng sự khác biệt và ưu tiên trong quản lý nhân sự.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Xây dựng và triển khai lộ trình phát triển sự nghiệp rõ ràng: Tăng cường các chương trình đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng và cơ hội thăng tiến trong vòng 12 tháng tới, do phòng Nhân sự phối hợp với các phòng ban chức năng thực hiện.

  2. Tăng quyền tự chủ cho nhân viên: Thiết kế các chính sách trao quyền quyết định trong công việc, khuyến khích sự sáng tạo và tự quản lý, áp dụng thí điểm trong 6 tháng đầu năm 2025, do Ban lãnh đạo và quản lý trực tiếp chịu trách nhiệm.

  3. Cải thiện sức khỏe tâm lý: Xây dựng chương trình hỗ trợ tâm lý, tư vấn và giảm căng thẳng, tổ chức các hoạt động nâng cao tinh thần làm việc, triển khai liên tục trong năm 2025, do phòng Nhân sự và phòng Y tế phối hợp thực hiện.

  4. Quản lý khối lượng công việc hợp lý: Đánh giá và phân bổ công việc công bằng, áp dụng các công cụ quản lý thời gian và ưu tiên nhiệm vụ, giảm thiểu làm việc ngoài giờ không cần thiết, thực hiện trong quý 1 và 2 năm 2025, do các quản lý trực tiếp giám sát.

  5. Nâng cao an toàn lao động: Đầu tư trang thiết bị bảo hộ, tổ chức đào tạo an toàn định kỳ, kiểm tra và cập nhật quy trình làm việc an toàn, thực hiện liên tục và đánh giá hiệu quả hàng quý, do phòng An toàn lao động và Ban lãnh đạo chịu trách nhiệm.

Các giải pháp này cần được theo dõi và đánh giá định kỳ để điều chỉnh phù hợp, đảm bảo tăng cường sự gắn kết và giữ chân nhân viên trong môi trường đặc thù của ngành phục vụ mặt đất.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý doanh nghiệp phục vụ mặt đất: Nhận diện các yếu tố ảnh hưởng đến sự gắn kết nhân viên, từ đó xây dựng chính sách nhân sự phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động và giảm tỷ lệ nghỉ việc.

  2. Phòng Nhân sự và Quản trị nguồn nhân lực: Áp dụng các kết quả nghiên cứu để thiết kế chương trình đào tạo, phát triển sự nghiệp và cải thiện môi trường làm việc, tăng cường động lực và sự hài lòng của người lao động.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành Quản lý công và Quản trị nhân sự: Tham khảo mô hình nghiên cứu, phương pháp phân tích và kết quả để phát triển các nghiên cứu tiếp theo trong lĩnh vực gắn kết nhân viên và quản lý nguồn nhân lực.

  4. Các tổ chức và doanh nghiệp nhà nước khác: Học hỏi kinh nghiệm và áp dụng các giải pháp quản trị nhân sự hiệu quả nhằm nâng cao sự ổn định và phát triển bền vững lực lượng lao động trong môi trường đặc thù.

Câu hỏi thường gặp

  1. Sự gắn kết của người lao động là gì?
    Sự gắn kết là mức độ mà nhân viên cảm thấy tâm lý và xã hội gắn bó với tổ chức, thể hiện qua thái độ trung thành, tận tâm và mong muốn đóng góp lâu dài (Meyer & Allen, 1991).

  2. Yếu tố nào ảnh hưởng mạnh nhất đến sự gắn kết tại SAGS?
    Phát triển sự nghiệp được xác định là yếu tố có ảnh hưởng mạnh nhất, đặc biệt với nhóm lao động nam, theo kết quả phân tích hồi quy với hệ số 0.45 (p < 0.01).

  3. Tại sao quyền tự chủ lại quan trọng đối với sự gắn kết?
    Quyền tự chủ giúp nhân viên cảm thấy kiểm soát công việc, tăng động lực và sự hài lòng, từ đó nâng cao sự gắn kết, phù hợp với lý thuyết Tự quyết định (Deci & Ryan, 2000).

  4. Khối lượng công việc ảnh hưởng như thế nào đến sự gắn kết?
    Khối lượng công việc quá cao gây căng thẳng, giảm hiệu suất và sự hài lòng, làm giảm sự gắn kết nếu không được cân bằng với nguồn lực hỗ trợ (Bakker & Demerouti, 2007).

  5. Làm thế nào để cải thiện sức khỏe tâm lý của nhân viên?
    Cung cấp chương trình hỗ trợ tâm lý, tư vấn, đào tạo kỹ năng quản lý căng thẳng và xây dựng môi trường làm việc tích cực giúp nâng cao sức khỏe tâm lý và sự gắn kết (Alessandri et al., 2018).

Kết luận

  • Nghiên cứu xác định sáu yếu tố chính ảnh hưởng đến sự gắn kết của người lao động tại SAGS: phát triển sự nghiệp, quyền tự chủ, khối lượng công việc, sức khỏe tâm lý, cơ hội thăng tiến và sự nguy hiểm trong công việc.
  • Phát triển sự nghiệp và quyền tự chủ là những yếu tố tích cực có tác động mạnh mẽ nhất, trong khi khối lượng công việc và sự nguy hiểm có ảnh hưởng tiêu cực.
  • Sự khác biệt về mức độ tác động giữa nhóm lao động nam và nữ cho thấy nhu cầu quản lý nhân sự cần linh hoạt và đa dạng.
  • Đề xuất các giải pháp quản trị nhân sự tập trung vào phát triển sự nghiệp, tăng quyền tự chủ, cải thiện sức khỏe tâm lý, quản lý khối lượng công việc và nâng cao an toàn lao động.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các chính sách đề xuất, theo dõi đánh giá hiệu quả và điều chỉnh phù hợp nhằm duy trì sự gắn kết bền vững.

Hành động ngay: Các nhà quản lý và phòng nhân sự tại SAGS nên bắt đầu xây dựng kế hoạch chi tiết triển khai các giải pháp trong quý tiếp theo để nâng cao sự gắn kết và hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp.