Tổng quan nghiên cứu
Trong bối cảnh kinh tế Việt Nam phát triển mạnh mẽ, các tập đoàn đa ngành ngày càng gia tăng, việc mở rộng thương hiệu trở thành chiến lược quan trọng để đa dạng hóa sản phẩm và thị trường. Theo báo cáo năm 2019 của Forbes, Việt Nam có 7 doanh nghiệp tỷ đô, trong đó có Công ty Cổ phần Thế Giới Di Động và Tập đoàn FPT, hai thương hiệu có nhiều thương hiệu mở rộng thành công trong lĩnh vực bán lẻ tại Thành phố Hồ Chí Minh. Tuy nhiên, việc lựa chọn giữa mở rộng dòng sản phẩm và mở rộng thương hiệu vẫn là thách thức lớn đối với các nhà quản trị. Nghiên cứu này tập trung phân tích các yếu tố tác động đến sự thành công của mở rộng thương hiệu, với mục tiêu xác định các yếu tố ảnh hưởng đến đánh giá của người tiêu dùng và sự thành công của thương hiệu mở rộng tại Thành phố Hồ Chí Minh trong giai đoạn từ tháng 3 đến tháng 11 năm 2020.
Nghiên cứu khảo sát 400 khách hàng sử dụng sản phẩm của các thương hiệu mở rộng thuộc FPT và Thế Giới Di Động, trong đó 385 mẫu hợp lệ được phân tích định lượng. Các chỉ số quan trọng được đo lường bao gồm sự phù hợp với thương hiệu gốc, chất lượng mối quan hệ thương hiệu gốc, hình ảnh thương hiệu gốc, trải nghiệm thương hiệu gốc và chất lượng dịch vụ khách hàng. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn lớn, giúp các doanh nghiệp tối ưu hóa chiến lược mở rộng thương hiệu, giảm thiểu rủi ro và nâng cao hiệu quả kinh doanh thông qua việc cải thiện các yếu tố then chốt.
Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
Khung lý thuyết áp dụng
Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình về thương hiệu và mở rộng thương hiệu. Thương hiệu được hiểu là tập hợp các thuộc tính hữu hình và vô hình tạo nên giá trị và nhận diện trong tâm trí khách hàng. Mở rộng thương hiệu là chiến lược sử dụng tên thương hiệu gốc để phát triển sản phẩm hoặc dịch vụ mới, nhằm tận dụng tài sản thương hiệu hiện có. Hai loại mở rộng chính gồm mở rộng theo chiều ngang (sang sản phẩm hoặc thị trường mới) và mở rộng theo chiều dọc (theo cấp độ chất lượng hoặc giá cả).
Các khái niệm chính trong nghiên cứu gồm:
- Sự phù hợp với thương hiệu gốc (Fit): Mức độ tương đồng giữa thương hiệu mở rộng và thương hiệu gốc.
- Chất lượng mối quan hệ thương hiệu gốc (Brand Relationship Quality): Mức độ gắn kết và tin tưởng giữa khách hàng và thương hiệu gốc.
- Hình ảnh thương hiệu gốc (Brand Image): Nhận thức và liên tưởng của khách hàng về thương hiệu gốc.
- Trải nghiệm thương hiệu gốc (Brand Experience): Cảm nhận và trải nghiệm thực tế của khách hàng với thương hiệu gốc.
- Chất lượng dịch vụ khách hàng (Quality Customer Service): Đánh giá của khách hàng về dịch vụ hỗ trợ và chăm sóc.
Mô hình nghiên cứu đề xuất cho thấy các yếu tố trên tác động gián tiếp đến sự thành công của mở rộng thương hiệu thông qua biến trung gian là đánh giá của người tiêu dùng về thương hiệu mở rộng.
Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu kết hợp phương pháp định tính và định lượng nhằm xây dựng và kiểm định mô hình nghiên cứu. Giai đoạn định tính gồm phỏng vấn chuyên gia và thảo luận nhóm với 8 học viên cao học để hiệu chỉnh mô hình và thang đo. Giai đoạn định lượng tiến hành khảo sát 400 khách hàng tại Thành phố Hồ Chí Minh, trong đó 100 mẫu thu thập trực tiếp tại các cửa hàng FPT Shop, Điện Máy Xanh, Bách Hóa Xanh và Nhà thuốc Long Châu, 300 mẫu thu thập trực tuyến qua Google Form.
Mẫu khảo sát được chọn theo phương pháp phi xác suất thuận tiện, đảm bảo đối tượng là khách hàng đã sử dụng sản phẩm của thương hiệu mở rộng. Dữ liệu được xử lý bằng phần mềm SPSS và AMOS20 với các bước phân tích: thống kê mô tả, kiểm định độ tin cậy thang đo (Cronbach’s alpha), phân tích nhân tố khám phá (EFA), phân tích nhân tố khẳng định (CFA) và mô hình cấu trúc tuyến tính (SEM). Cỡ mẫu 385 đảm bảo tối thiểu 5 phần tử cho mỗi biến quan sát, phù hợp với yêu cầu phân tích nhân tố.
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Những phát hiện chính
Sự phù hợp với thương hiệu gốc có tác động tích cực và đáng kể đến đánh giá của người tiêu dùng về thương hiệu mở rộng với hệ số chuẩn hóa ß = 0.32 (p < 0.01). Khoảng 68% khách hàng đánh giá cao sự tương đồng giữa thương hiệu mở rộng và thương hiệu gốc.
Chất lượng mối quan hệ thương hiệu gốc ảnh hưởng thuận chiều đến đánh giá người tiêu dùng với hệ số ß = 0.28 (p < 0.01). Khoảng 72% khách hàng cảm nhận mối quan hệ bền vững và tin tưởng vào thương hiệu gốc.
Hình ảnh thương hiệu gốc đóng vai trò quan trọng với hệ số ß = 0.25 (p < 0.05), trong đó 70% khách hàng nhận diện và liên tưởng tích cực đến thương hiệu gốc khi đánh giá thương hiệu mở rộng.
Trải nghiệm thương hiệu gốc cũng có ảnh hưởng tích cực với hệ số ß = 0.22 (p < 0.05), phản ánh 65% khách hàng có trải nghiệm thực tế tốt với thương hiệu gốc.
Chất lượng dịch vụ khách hàng được bổ sung trong nghiên cứu này và có tác động gián tiếp đến sự thành công mở rộng thương hiệu thông qua đánh giá người tiêu dùng, với mức độ hài lòng dịch vụ đạt khoảng 75%.
Đánh giá của người tiêu dùng về thương hiệu mở rộng có tác động trực tiếp và mạnh mẽ đến sự thành công của mở rộng thương hiệu với hệ số ß = 0.45 (p < 0.01).
Thảo luận kết quả
Kết quả cho thấy các yếu tố liên quan đến thương hiệu gốc như sự phù hợp, chất lượng mối quan hệ, hình ảnh và trải nghiệm đều đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành đánh giá tích cực của người tiêu dùng đối với thương hiệu mở rộng. Điều này phù hợp với các nghiên cứu trước đây, đồng thời bổ sung thêm vai trò của chất lượng dịch vụ khách hàng như một yếu tố mới có ảnh hưởng đáng kể.
Nguyên nhân có thể do khách hàng dựa vào sự quen thuộc và niềm tin vào thương hiệu gốc để đánh giá sản phẩm mới, đồng thời trải nghiệm dịch vụ tốt giúp củng cố sự hài lòng và trung thành. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ phần trăm khách hàng đồng ý với từng yếu tố và bảng hệ số chuẩn hóa các biến trong mô hình SEM.
So với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, nghiên cứu này khẳng định vai trò trung gian của đánh giá người tiêu dùng trong mối quan hệ giữa các yếu tố thương hiệu gốc và sự thành công của mở rộng thương hiệu. Việc bổ sung yếu tố chất lượng dịch vụ khách hàng cũng mở ra hướng nghiên cứu mới và thực tiễn cho các doanh nghiệp bán lẻ tại Việt Nam.
Đề xuất và khuyến nghị
Tăng cường sự phù hợp giữa thương hiệu mở rộng và thương hiệu gốc: Doanh nghiệp cần nghiên cứu kỹ lưỡng về tính tương đồng sản phẩm và thị trường trước khi mở rộng, nhằm nâng cao tỷ lệ chấp nhận của khách hàng. Thời gian thực hiện trong vòng 6 tháng, do bộ phận marketing và phát triển sản phẩm chịu trách nhiệm.
Xây dựng và duy trì chất lượng mối quan hệ thương hiệu gốc: Tăng cường các chương trình chăm sóc khách hàng, tạo sự gắn kết và tin tưởng lâu dài. Đề xuất triển khai các chương trình khách hàng thân thiết trong 12 tháng, phối hợp giữa phòng chăm sóc khách hàng và truyền thông.
Củng cố hình ảnh thương hiệu gốc: Đẩy mạnh các hoạt động quảng bá, truyền thông tích cực để nâng cao nhận diện và liên tưởng thương hiệu. Thực hiện chiến dịch truyền thông trong 9 tháng, phối hợp phòng marketing và PR.
Nâng cao trải nghiệm thương hiệu gốc: Cải thiện chất lượng sản phẩm và dịch vụ, tạo trải nghiệm mua sắm thuận tiện, thân thiện. Triển khai đào tạo nhân viên và cải tiến quy trình bán hàng trong 6 tháng, do phòng vận hành và nhân sự thực hiện.
Cải thiện chất lượng dịch vụ khách hàng: Đầu tư vào đào tạo nhân viên, hệ thống chăm sóc khách hàng và xử lý khiếu nại hiệu quả để tăng sự hài lòng. Thực hiện liên tục với đánh giá định kỳ 3 tháng một lần, do phòng dịch vụ khách hàng quản lý.
Các giải pháp trên nhằm mục tiêu tăng tỷ lệ thành công mở rộng thương hiệu lên ít nhất 20% trong vòng 1 năm, đồng thời giảm thiểu rủi ro và chi phí không cần thiết.
Đối tượng nên tham khảo luận văn
Nhà quản trị doanh nghiệp bán lẻ: Có thể áp dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng chiến lược mở rộng thương hiệu hiệu quả, giảm thiểu rủi ro thất bại và tối ưu hóa nguồn lực.
Chuyên gia marketing và phát triển sản phẩm: Sử dụng các yếu tố tác động được xác định để thiết kế các chiến dịch quảng bá và phát triển sản phẩm phù hợp với thị trường mục tiêu.
Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản trị kinh doanh: Tham khảo mô hình nghiên cứu, phương pháp phân tích và kết quả để phát triển các đề tài nghiên cứu liên quan đến thương hiệu và marketing.
Các nhà tư vấn chiến lược và thương hiệu: Áp dụng các khuyến nghị để tư vấn cho doanh nghiệp trong việc mở rộng thương hiệu, nâng cao hiệu quả kinh doanh và xây dựng thương hiệu bền vững.
Câu hỏi thường gặp
Mở rộng thương hiệu là gì và tại sao doanh nghiệp nên áp dụng?
Mở rộng thương hiệu là chiến lược sử dụng tên thương hiệu gốc để phát triển sản phẩm hoặc dịch vụ mới nhằm tận dụng tài sản thương hiệu hiện có. Doanh nghiệp áp dụng để tiết kiệm chi phí xây dựng thương hiệu mới, tăng thị phần và đa dạng hóa sản phẩm.Yếu tố nào quan trọng nhất ảnh hưởng đến sự thành công của mở rộng thương hiệu?
Nghiên cứu cho thấy đánh giá của người tiêu dùng về thương hiệu mở rộng là yếu tố trung gian quan trọng nhất, chịu ảnh hưởng bởi sự phù hợp, chất lượng mối quan hệ, hình ảnh và trải nghiệm thương hiệu gốc.Chất lượng dịch vụ khách hàng ảnh hưởng thế nào đến mở rộng thương hiệu?
Chất lượng dịch vụ khách hàng tạo ra trải nghiệm tích cực, tăng sự hài lòng và trung thành, từ đó nâng cao đánh giá của người tiêu dùng và góp phần vào sự thành công của thương hiệu mở rộng.Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng trong luận văn?
Luận văn kết hợp nghiên cứu định tính (phỏng vấn chuyên gia, thảo luận nhóm) và định lượng (khảo sát 400 khách hàng, phân tích dữ liệu bằng SPSS và AMOS với các kỹ thuật EFA, CFA, SEM).Làm thế nào doanh nghiệp có thể áp dụng kết quả nghiên cứu vào thực tế?
Doanh nghiệp cần tập trung cải thiện các yếu tố như sự phù hợp sản phẩm, xây dựng mối quan hệ bền vững với khách hàng, củng cố hình ảnh thương hiệu và nâng cao chất lượng dịch vụ khách hàng để tăng tỷ lệ thành công khi mở rộng thương hiệu.
Kết luận
- Nghiên cứu xác định năm yếu tố chính tác động gián tiếp đến sự thành công của mở rộng thương hiệu qua đánh giá của người tiêu dùng: sự phù hợp, chất lượng mối quan hệ, hình ảnh, trải nghiệm thương hiệu gốc và chất lượng dịch vụ khách hàng.
- Đánh giá của người tiêu dùng đóng vai trò trung gian quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến thành công của thương hiệu mở rộng.
- Phương pháp nghiên cứu kết hợp định tính và định lượng với cỡ mẫu 385 khách hàng tại Thành phố Hồ Chí Minh đảm bảo độ tin cậy và tính thực tiễn cao.
- Kết quả nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn cho các nhà quản trị trong việc xây dựng chiến lược mở rộng thương hiệu hiệu quả.
- Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao các yếu tố tác động, giúp doanh nghiệp tăng tỷ lệ thành công mở rộng thương hiệu trong vòng 6-12 tháng tới.
Các nhà quản trị và chuyên gia marketing được khuyến khích áp dụng kết quả nghiên cứu để tối ưu hóa chiến lược phát triển thương hiệu, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng trong các lĩnh vực và thị trường khác nhằm nâng cao hiệu quả kinh doanh bền vững.