Các yếu tố ảnh hưởng đến tỷ lệ thu nhập lãi cận biên của ngân hàng thương mại cổ phần tại Việt Nam

NIM là thước đo lợi nhuận ngân hàng một cách trực tiếp. Nó cho biết ngân hàng kiếm được bao nhiêu từ lãi cho vay so với chi phí trả lãi cho tiền gửi và các nguồn vốn khác. NIM càng cao, ngân hàng càng có khả năng sinh lời. Nó giúp đánh giá khả năng hiệu quả hoạt động ngân hàng, đặc biệt là trong hoạt động tín dụng và đầu tư. Theo Nguyễn Trịnh Trí Hiếu (2021), NIM là một trong những chỉ số quan trọng nhất để đánh giá hiệu quả hoạt động của một NHTMCP.

NIM chiếm tỷ trọng lớn trong tổng lợi nhuận ngân hàng, thường từ 60% đến 80%. Việc cải thiện NIM trực tiếp làm tăng lợi nhuận của ngân hàng. Các NHTMCP cần tập trung vào việc quản lý hiệu quả lãi suất cho vay và lãi suất tiền gửi để tối ưu hóa NIM. Áp lực cạnh tranh trong ngành ngân hàng đòi hỏi các NHTMCP phải liên tục tìm cách cải thiện NIM để duy trì khả năng sinh lời.

Một NIM ổn định và có xu hướng tăng cho thấy hiệu quả hoạt động ngân hàng tốt. Ngân hàng có khả năng quản lý chi phí vốn và rủi ro tín dụng hiệu quả. NIM là một chỉ báo quan trọng cho các nhà đầu tư và các bên liên quan khác để đánh giá sức khỏe tài chính của một NHTMCP. Theo Nguyễn Trịnh Trí Hiếu (2021), việc duy trì NIM ở mức hợp lý là yếu tố then chốt để NHTMCP hoạt động ổn định và phát triển bền vững.

Sự gia tăng số lượng các NHTMCP và sự tham gia của các ngân hàng nước ngoài đã làm gia tăng cạnh tranh ngân hàng. Điều này buộc các NHTMCP phải giảm lãi suất cho vay để thu hút khách hàng, gây áp lực lên NIM. Việc cân bằng giữa việc giảm lãi suất và duy trì NIM là một thách thức lớn đối với các NHTMCP. Theo Nguyễn Trịnh Trí Hiếu (2021), cạnh tranh ngân hàng là một trong những yếu tố chính ảnh hưởng đến NIM.

Nợ xấu làm giảm thu nhập từ lãi suất cho vay, đồng thời làm tăng chi phí dự phòng rủi ro tín dụng, ảnh hưởng tiêu cực đến NIM. Quản trị rủi ro hiệu quả giúp giảm thiểu nợ xấu và ổn định NIM. Các NHTMCP cần đầu tư vào hệ thống quản trị rủi ro để đảm bảo NIM ổn định. Theo Nguyễn Trịnh Trí Hiếu (2021), rủi ro tín dụng là một yếu tố quan trọng cần được quản lý để duy trì NIM.

Sự biến động của tỷ giá hối đoái ảnh hưởng đến thu nhập từ các khoản vay và đầu tư bằng ngoại tệ, tác động đến NIM. Chính sách tiền tệ của Ngân hàng Nhà nước, bao gồm việc điều chỉnh lãi suất và tỷ giá, có ảnh hưởng trực tiếp đến NIM của các NHTMCP. Các NHTMCP cần theo dõi sát sao chính sách tiền tệ để có những điều chỉnh phù hợp. Theo Nguyễn Trịnh Trí Hiếu (2021), chính sách tiền tệ là một yếu tố vĩ mô quan trọng ảnh hưởng đến NIM.

Các ngân hàng lớn thường có thể tận dụng lợi thế kinh tế theo quy mô để giảm chi phí hoạt động trên mỗi đơn vị sản phẩm. Điều này có thể bao gồm chi phí quản lý, chi phí công nghệ, và chi phí tuân thủ. Chi phí vốn thấp hơn từ thị trường và đa dạng các kênh huy động vốn giúp giảm chi phí lãi. Từ đó, cải thiện NIM một cách bền vững.

Ngân hàng nhỏ có thể nhanh chóng thích nghi với thay đổi trên thị trường do tính linh hoạt trong việc điều chỉnh lãi suất. Mức độ chấp nhận rủi ro cao giúp ngân hàng chấp nhận các khoản vay có lãi suất cao hơn. Sự chuyên biệt hóa dịch vụ giúp ngân hàng nhỏ có thể phục vụ các phân khúc khách hàng đặc biệt và tối đa hóa NIM.

Nghiên cứu của Doliente (2005) gợi ý rằng mối quan hệ giữa quy mô và NIM có thể không phải lúc nào cũng tuyến tính. Ban đầu, khi ngân hàng tăng quy mô, NIM có thể tăng do lợi thế kinh tế theo quy mô. Tuy nhiên, đến một điểm nào đó, khi ngân hàng trở nên quá lớn, chi phí quản lý và phức tạp trong hoạt động có thể làm giảm NIM. Tìm kiếm quy mô hoạt động tối ưu là chìa khóa.

Khi rủi ro tín dụng tăng, ngân hàng có xu hướng tăng lãi suất cho vay để bù đắp cho khả năng mất vốn. Tuy nhiên, việc tăng lãi suất có thể làm giảm nhu cầu vay vốn và làm giảm quy mô cho vay, từ đó ảnh hưởng đến tổng thu nhập từ lãi và NIM.

Nợ xấu làm giảm thu nhập từ lãi suất cho vay và làm tăng chi phí dự phòng rủi ro tín dụng. Việc trích lập dự phòng nợ xấu làm giảm lợi nhuận ròng và NIM. Quản lý nợ xấu hiệu quả là yếu tố quan trọng để duy trì NIM.

Việc áp dụng các biện pháp quản trị rủi ro chặt chẽ, chẳng hạn như đánh giá tín dụng khách hàng kỹ lưỡng, giám sát khoản vay thường xuyên, và thu hồi nợ hiệu quả, có thể giúp giảm thiểu rủi ro tín dụng và ổn định NIM. Đầu tư vào hệ thống quản trị rủi ro là cần thiết để đảm bảo hoạt động ổn định và bền vững của NHTMCP.

Khi quy mô vốn chủ sở hữu lớn, NHTMCP có thể hấp thụ tốt hơn các khoản lỗ phát sinh từ rủi ro tín dụng. Điều này giúp giảm áp lực lên NIM, do ngân hàng không cần phải trích lập dự phòng nợ xấu quá lớn. Khả năng hấp thụ rủi ro giúp ngân hàng hoạt động ổn định hơn.

NHTMCP với quy mô vốn chủ sở hữu lớn thường có uy tín cao hơn trên thị trường, giúp giảm chi phí huy động vốn từ tiền gửi và các nguồn khác. Chi phí vốn thấp hơn làm tăng NIM. Nguồn vốn giá rẻ sẽ giúp NHTMCP tăng khả năng cạnh tranh với đối thủ.

Vốn chủ sở hữu lớn tạo điều kiện cho NHTMCP mở rộng quy mô cho vay, đầu tư vào các dự án sinh lời, và phát triển các dịch vụ mới. Điều này có thể làm tăng thu nhập từ lãi và phí, cải thiện NIM. Các hoạt động đầu tư giúp NHTMCP đa dạng hóa thu nhập.

Việc kiểm soát và cắt giảm chi phí hoạt động, chẳng hạn như chi phí nhân sự, chi phí công nghệ, và chi phí marketing, có thể làm tăng NIM. Các ngân hàng cần áp dụng các biện pháp tiết kiệm chi phí mà không ảnh hưởng đến chất lượng dịch vụ.

Tối ưu hóa quy trình làm việc, áp dụng công nghệ mới, và nâng cao trình độ chuyên môn của nhân viên có thể giúp tăng năng suất lao động và giảm chi phí hoạt động. Các ngân hàng cần đầu tư vào đào tạo và phát triển nhân lực.

Hiệu quả quản lý giúp ngân hàng quản lý rủi ro tín dụng tốt hơn, giảm thiểu nợ xấu và tăng khả năng sinh lời. Các ngân hàng cần xây dựng hệ thống quản trị rủi ro mạnh mẽ để bảo vệ NIM.