Các yếu tố ảnh hưởng đến tỷ lệ an toàn vốn của ngân hàng thương mại cổ phần tại Việt Nam

• Tác giả: Nguyễn Thị Thùy Mỳ
• Người hướng dẫn: TS. Đặng Thị Quỳnh Anh
• Trường học: Trường Đại Học Ngân Hàng Thành Phố Hồ Chí Minh
• Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng
• Đề tài: Các Yếu Tố Ảnh Hưởng Đến Tỷ Lệ An Toàn Vốn Của Các Ngân Hàng Thương Mại Cổ Phần Tại Việt Nam
• Loại tài liệu: khóa luận tốt nghiệp
• Năm xuất bản: 2023
• Địa điểm: Thành phố Hồ Chí Minh

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• 1. CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU
• 1.1. Tính cấp thiết của đề tài
• 1.2. Mục tiêu của đề tài
• 1.2.1. Mục tiêu tổng quát
• 1.2.2. Mục tiêu cụ thể
• 1.3. Câu hỏi nghiên cứu
• 1.4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 1.4.1. Đối tượng nghiên cứu
• 1.4.2. Phạm vi nghiên cứu
• 1.5. Phương pháp nghiên cứu
• 1.6. Nội dung nghiên cứu
• 1.7. Đóng góp đề tài
• 1.8. Tóm tắt chương 1
• 2. CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ TỶ LỆ AN TOÀN VỐN CỦA NHTM
• 2.1. Phương pháp đo lường tỷ lệ an toàn vốn
• 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN
• 4. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• 4.1. Gợi ý, khuyến nghị
• 4.1.1. Ngân hàng nhà nước Việt Nam
• 4.1.2. Ngân hàng Thương mại
• 4.2. Hạn chế của đề tài và hướng nghiên cứu tiếp theo
• 4.2.1. Hạn chế của đề tài
• 4.2.2. Hướng nghiên cứu tiếp theo
• 5. KẾT LUẬN CHUNG
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤC LỤC 02: THỐNG KÊ MÔ TẢ
• PHỤC LỤC 03: MÔ TẢ TƯƠNG QUAN
• PHỤC LỤC 04: KẾT QUẢ HỒI QUY
• PHỤC LỤC 05: KIỂM ĐỊNH LỰA CHỌN MÔ HÌNH
• PHỤC LỤC 06: KIỂM ĐỊNH CÁC VI PHẠM GIẢ THUYẾT
• PHỤC LỤC 07: KHẮC PHỤC KHUYẾT TẬT MÔ HÌNH PHÙ HỢP
• PHỤC LỤC 08: KẾT QUẢ MÔ HÌNH HỒI QUY THEO PHƯƠNG PHÁP FGLS

I. Tổng Quan Tỷ Lệ An Toàn Vốn CAR Ngân Hàng TMCP

Ngành ngân hàng đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển kinh tế Việt Nam. Để hỗ trợ nền kinh tế, các ngân hàng cần đưa ra các định hướng tài chính liên quan đến CAR. Trong những năm gần đây, nguồn vốn của ngành ngân hàng Việt Nam đã cải thiện đáng kể nhờ lợi nhuận tốt và việc áp dụng chuẩn an toàn vốn Basel II. Tuy nhiên, vốn hóa của các ngân hàng Việt Nam vẫn còn mỏng so với các ngân hàng quốc tế. Tăng trưởng tín dụng nhanh cũng tạo ra những thách thức đối với CAR và có thể giảm trong tương lai nếu không có sự tăng vốn phù hợp. Nghiên cứu này tập trung vào các yếu tố ảnh hưởng đến CAR của các NHTMCP tại Việt Nam, từ đó đề xuất các chiến lược để cải thiện tỷ lệ an toàn và đảm bảo sự ổn định tài chính.

1.1. Tầm quan trọng của CAR theo chuẩn mực Basel II Basel III

Để ngăn ngừa suy thoái hệ thống và bảo vệ quyền lợi khách hàng, Hiệp định Basel đã được thành lập và được công nhận rộng rãi là cần thiết cho hội nhập kinh tế. Các chuẩn mực Basel II, Basel III là 'tấm đệm' tối ưu để các NHTM đối phó với các cú sốc tài chính. Do đó, cơ quan quản lý cần theo dõi sát sao và nhấn mạnh tầm quan trọng của CAR theo chuẩn mực Basel để đo lường sự an toàn của hoạt động ngân hàng và ngăn ngừa đổ vỡ hệ thống. Nghiên cứu này sẽ tập trung tìm hiểu các yếu tố ảnh hưởng đến CAR đối với các NHTMCP tại Việt Nam, với từng tác động cụ thể đối với từng yếu tố. Từ phân tích trên, có thể đưa ra các chiến lược bằng cách thúc đẩy cải thiện các tỷ lệ an toàn và đảm bảo sự ổn định trong lĩnh vực tài chính, nâng cao khả năng cạnh tranh của các ngân hàng trong nước và hoạt động của họ trên trường quốc tế.

1.2. So sánh CAR của Việt Nam với các nước trong khu vực

Tỷ lệ an toàn vốn (CAR) là một trong những điều kiện then chốt để đánh giá sự an toàn trong hoạt động kinh doanh theo tiêu chuẩn quốc tế và tại Việt Nam. Theo VNDirect, CAR của Indonesia đạt 22,6%, của Singapore là 17,1%, Thái Lan 19,6%, Malaysia 18,5%, Trung Quốc 15,7%, trong khi CAR của Việt Nam chỉ đạt 12,0%. Do đó, việc tiến hành các kế hoạch tái cấp vốn và đẩy nhanh việc áp dụng các yêu cầu của Basel II, vốn đã bị trì hoãn từ năm 2020 đến đầu năm 2023 là việc làm cấp bách. Dựa trên cơ sở thực tế, đề tài “Các yếu tố ảnh hưởng đến tỷ lệ an toàn vốn của các Ngân hàng Thương mại Cổ phần tại Việt Nam” được nghiên cứu là tất yếu và chiếm phần quan trọng trong bối cảnh hiện nay.

II. Vấn Đề Áp Lực Tăng Vốn và Duy Trì Tỷ Lệ CAR Ổn Định

Các NHTMCP tại Việt Nam đang đối mặt với áp lực lớn trong việc tăng vốn để duy trì tỷ lệ an toàn vốn theo quy định. Tốc độ tăng trưởng tín dụng cao, cùng với yêu cầu ngày càng khắt khe của các chuẩn mực Basel, đòi hỏi các ngân hàng phải có kế hoạch vốn hóa hiệu quả. Việc không đảm bảo CAR có thể dẫn đến hạn chế trong hoạt động kinh doanh, ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh và uy tín của ngân hàng.

2.1. Thách thức từ tăng trưởng tín dụng và nợ xấu

Tăng trưởng tín dụng nhanh chóng có thể tạo ra áp lực lên CAR, đặc biệt khi đi kèm với rủi ro gia tăng của nợ xấu. Các ngân hàng cần quản lý rủi ro tín dụng hiệu quả và đảm bảo trích lập dự phòng đầy đủ để giảm thiểu tác động tiêu cực đến vốn tự có và CAR. Theo kết quả nghiên cứu, tỷ lệ lợi nhuận trên TTS và tỷ lệ dư nợ tín dụng trên vốn huy động có tác động cùng chiều đến CAR của các NHTMCP Việt Nam. Ngược lại, SIZE và tỷ lệ lợi nhuận trên VCSH ảnh hưởng ngược chiều đến CAR.

2.2. Ảnh hưởng của khung pháp lý ngân hàng và chính sách tiền tệ

Các quy định về tỷ lệ an toàn vốn và khung pháp lý ngân hàng đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo sự ổn định của hệ thống. Thay đổi trong chính sách tiền tệ cũng có thể tác động đến khả năng sinh lời và nhu cầu vốn của các ngân hàng. Do đó, các ngân hàng cần chủ động thích ứng với các thay đổi này để duy trì CAR ổn định.

2.3. Rủi ro hoạt động và quản lý rủi ro ngân hàng

Rủi ro hoạt động (operational risk) có thể gây tổn thất tài chính và ảnh hưởng đến CAR của ngân hàng. Quản lý rủi ro hiệu quả, bao gồm việc kiểm soát nội bộ chặt chẽ và đầu tư vào công nghệ, là cần thiết để giảm thiểu rủi ro này. Ngân hàng cần có quy trình và kiểm soát chặt chẽ về CAR và quy định nghiêm chặt để hạn chế mối đe dọa trong hoạt động kinh doanh.

III. Phương Pháp Đo Lường Đánh Giá Tỷ Lệ An Toàn Vốn CAR

Nghiên cứu sử dụng phương pháp định lượng để xác định mối quan hệ giữa các yếu tố độc lập và tỷ lệ an toàn vốn (CAR) trong giai đoạn 2012-2021. Phương pháp phân tích hồi quy đa biến được sử dụng để xây dựng mô hình thống kê tập trung vào các biến độc lập như quy mô tổng tài sản, tỷ lệ nợ xấu, tỷ lệ lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu, tỷ lệ lợi nhuận trên tài sản, tỷ lệ tiền gửi khách hàng, tỷ lệ dư nợ tín dụng trên vốn huy động, và tỷ lệ dự phòng rủi ro tín dụng.

3.1. Mô hình hồi quy và các biến số nghiên cứu

Để kiểm định độ chính xác, tác giả sử dụng phương pháp phân tích hồi quy đa biến để dự đoán sự tác động của các yếu tố này đến CAR. Tiếp đến là sử dụng kiểm định F, Hausman, Wooldridge và kiểm định FGLS cùng với đo lường sai số và kiểm tra tác động, bảo đảm tính đáng tin cậy của kết quả và rút ra những khuyến nghị phù hợp nhằm nâng cao CAR của các NHTMCP tại Việt Nam.

3.2. Nguồn dữ liệu và phạm vi nghiên cứu

Dữ liệu được thu thập từ báo cáo tài chính và báo cáo thường niên của 24 NHTMCP Việt Nam trong giai đoạn 2012-2021. Việc lựa chọn 24 ngân hàng này được căn cứ trên những tiêu chí sau đây: Các Ngân hàng có đầy đủ các số liệu được công bố trong BCTC trong giai đoạn nghiên cứu + Các Ngân hàng đáp ứng vốn điều lệ phù hợp với quy định về vốn tối thiểu của NHNN là 3000 tỷ đồng. + Các ngân hàng TMCP đều được niêm yết trên Sở giao dịch chứng khoán Nhà nước. + Là các ngân hàng lớn có quy trình, kiểm soát chặt chẽ về CAR và quy định nghiêm chặt để hạn chế mối đe dọa trong hoạt động kinh doanh. Từ những lý do đó cho thấy mẫu nghiên cứu được xem là tượng trưng cho các NHTMCP tại Việt Nam nghiên cứu về CAR trên hệ thống NHTM.

3.3. Phương pháp ước lượng FGLS để kiểm định tương quan

Kết luận cho thấy, nghiên cứu đã sử dụng phương pháp ước lượng FGLS để kiểm định mối tương quan hệ giữa các yếu tố tác động đến CAR. Hầu hết các biến trong mô hình đều có ý nghĩa thống kê và tác động đúng với kỳ vọng. ROA, LDR có mối tương quan cùng chiều với CAR. Trong khi đó, SIZE và ROE lại có mối tương quan ngược chiều với tỷ lệ CAR ở mức ý nghĩa 1%. Các biến khác như DEP, LLR và NPL không có ý nghĩa thống kê.

IV. Kết Quả Ảnh Hưởng của Yếu Tố Đến Tỷ Lệ An Toàn Vốn

Kết quả nghiên cứu cho thấy một số yếu tố có ảnh hưởng đáng kể đến CAR của các NHTMCP tại Việt Nam. Quy mô ngân hàng (SIZE) có tác động tiêu cực, trong khi tỷ lệ lợi nhuận trên tổng tài sản (ROA) và tỷ lệ dư nợ tín dụng trên vốn huy động (LDR) có tác động tích cực đến CAR.

4.1. Tác động của quy mô ngân hàng SIZE và lợi nhuận ROA ROE

Quy mô ngân hàng lớn có thể làm giảm CAR do yêu cầu vốn cao hơn và rủi ro hoạt động phức tạp hơn. Tỷ lệ lợi nhuận trên tổng tài sản (ROA) và tỷ lệ lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu (ROE) cho thấy khả năng sinh lời của ngân hàng, ảnh hưởng đến khả năng tích lũy vốn và duy trì CAR ổn định. Theo kết quả nghiên cứu, SIZE và tỷ lệ lợi nhuận trên VCSH ảnh hưởng ngược chiều đến CAR.

4.2. Ảnh hưởng của tỷ lệ nợ xấu NPL và dự phòng rủi ro LLR

Tỷ lệ nợ xấu (NPL) cao có thể làm giảm vốn tự có và CAR của ngân hàng. Tỷ lệ dự phòng rủi ro (LLR) cho thấy khả năng của ngân hàng trong việc đối phó với các khoản nợ xấu. Tuy nhiên, NPL, DEP và tỷ lệ dự phòng RRTD không có ý nghĩa thống kê trong kết quả này.

4.3. Tác động của tỷ lệ dư nợ tín dụng trên vốn huy động LDR

Tỷ lệ dư nợ tín dụng trên vốn huy động (LDR) có tác động tích cực đến CAR khi ngân hàng sử dụng hiệu quả nguồn vốn huy động để tạo ra lợi nhuận. Tỷ lệ lợi nhuận trên TTS và tỷ lệ dư nợ tín dụng trên vốn huy động có tác động cùng chiều đến CAR của các NHTMCP Việt Nam.

V. Giải Pháp Nâng Cao Tỷ Lệ An Toàn Vốn CAR Cho NHTMCP

Để nâng cao tỷ lệ an toàn vốn (CAR), các NHTMCP cần tập trung vào việc tăng cường vốn chủ sở hữu, quản lý rủi ro tín dụng hiệu quả, và cải thiện hiệu quả hoạt động. Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cũng có vai trò quan trọng trong việc tạo ra một môi trường pháp lý ổn định và hỗ trợ các ngân hàng trong quá trình tăng vốn.

5.1. Tăng cường vốn chủ sở hữu và quản lý nợ xấu hiệu quả

Các ngân hàng có thể tăng cường vốn chủ sở hữu thông qua phát hành cổ phiếu mới hoặc giữ lại lợi nhuận. Quản lý nợ xấu hiệu quả, bao gồm việc thu hồi nợ và xử lý tài sản đảm bảo, cũng là một yếu tố quan trọng để cải thiện CAR và vốn tự có.

5.2. Cải thiện hiệu quả hoạt động và tuân thủ Basel

Nâng cao hiệu quả hoạt động, bao gồm việc giảm chi phí và tăng doanh thu, có thể giúp cải thiện khả năng sinh lời và tạo ra nguồn vốn để duy trì CAR. Tuân thủ các yêu cầu của Basel cũng là cần thiết để đảm bảo sự ổn định và an toàn của hệ thống ngân hàng. Nhằm đáp ứng chuẩn mực Basel trong tương lai, NHTM trong nước cần tăng CAR để cam kết thực hiện nghĩa vụ và tự vệ khỏi các rủi ro tín dụng và hoạt động.

5.3. Vai trò của Ngân hàng Nhà nước trong hỗ trợ NHTMCP

Ngân hàng Nhà nước có thể hỗ trợ các NHTMCP thông qua việc tạo ra một môi trường pháp lý ổn định, cung cấp các công cụ hỗ trợ thanh khoản, và khuyến khích các ngân hàng áp dụng các chuẩn mực quốc tế về quản lý rủi ro và vốn. Nghiên cứu đưa ra khuyến nghị giải pháp kịp thời để NHTM đảm bảo hoạt động an toàn và hiệu quả, bằng cách phân tích các yếu tố bên trong và bên ngoài ảnh hưởng đến CAR.

VI. Kết Luận Triển Vọng Hướng Nghiên Cứu Về Tỷ Lệ CAR

Nghiên cứu này đã cung cấp một cái nhìn tổng quan về các yếu tố ảnh hưởng đến tỷ lệ an toàn vốn (CAR) của các NHTMCP tại Việt Nam. Kết quả nghiên cứu có thể giúp các ngân hàng và cơ quan quản lý đưa ra các quyết định chính sách phù hợp để đảm bảo sự ổn định và phát triển bền vững của hệ thống ngân hàng.

6.1. Tóm tắt kết quả và ý nghĩa của nghiên cứu

Thông qua kết quả thu được, nghiên cứu đưa ra thêm một bằng chứng thực nghiệm về các yếu tố tác động đến CAR của các NHTM tại Việt Nam và chỉ ra những khuyến nghị giúp cải thiện CAR tại các NHTM Việt Nam.

6.2. Hạn chế của nghiên cứu và hướng nghiên cứu tiếp theo

Nghiên cứu có một số hạn chế, chẳng hạn như phạm vi dữ liệu hạn chế và phương pháp phân tích đơn giản. Hướng nghiên cứu tiếp theo có thể mở rộng phạm vi dữ liệu, sử dụng các phương pháp phân tích phức tạp hơn, và xem xét thêm các yếu tố khác có thể ảnh hưởng đến CAR, ví dụ như ảnh hưởng của COVID-19 đến CAR.