Tổng quan nghiên cứu

Sự hài lòng trong công việc của công chức là yếu tố then chốt góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động của tổ chức, đặc biệt trong bối cảnh Chi cục Thuế thành phố Nha Trang đang đối mặt với nhiều thách thức về nguồn nhân lực. Theo ước tính, Chi cục Thuế này quản lý hơn 8.000 doanh nghiệp và hơn 15.000 hộ cá nhân kinh doanh, đóng góp lớn vào ngân sách tỉnh Khánh Hòa với tổng thu nội địa đạt khoảng 3 nghìn tỷ đồng. Tuy nhiên, tình trạng công chức trẻ nghỉ việc và chuyển công tác sang đơn vị khác đang gia tăng, gây áp lực lớn cho công tác quản lý thuế. Nghiên cứu nhằm xác định các yếu tố ảnh hưởng đến sự hài lòng trong công việc của công chức tại Chi cục Thuế thành phố Nha Trang, với mục tiêu cụ thể gồm: xác định các yếu tố tác động, đo lường mức độ ảnh hưởng, kiểm định sự khác biệt theo đặc điểm nhân khẩu học và đề xuất hàm ý chính sách phù hợp. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào công chức có thâm niên từ 3 năm trở lên, dữ liệu được thu thập từ tháng 7 đến tháng 9 năm 2020. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc giúp lãnh đạo Chi cục Thuế nắm bắt thực trạng, từ đó xây dựng chính sách nhân sự hiệu quả nhằm nâng cao sự hài lòng, giữ chân nhân tài và tăng cường hiệu quả công tác thu ngân sách.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết nền tảng về sự hài lòng trong công việc và động lực lao động:

  • Thuyết nhu cầu cấp bậc của Maslow (1943): Phân chia nhu cầu con người thành 5 cấp bậc từ sinh lý đến tự thể hiện, nhấn mạnh việc đáp ứng nhu cầu từng cấp sẽ thúc đẩy sự hài lòng và động lực làm việc.
  • Thuyết hai nhân tố của Herzberg (1959): Phân biệt nhân tố động viên (nội tại) và nhân tố duy trì (bên ngoài), trong đó nhân tố động viên như thành tựu, thăng tiến tạo ra sự hài lòng, còn nhân tố duy trì như lương, điều kiện làm việc nếu thiếu sẽ gây bất mãn.
  • Thuyết kỳ vọng của Vroom (1964): Nhấn mạnh mối quan hệ giữa nỗ lực, thành tích và phần thưởng, cho rằng sự hài lòng xuất phát từ nhận thức về sự công bằng và giá trị phần thưởng.
  • Thuyết công bằng của Adams (1963): Nhân viên so sánh đóng góp và phần thưởng của mình với người khác để đánh giá sự công bằng, ảnh hưởng đến thái độ và động lực làm việc.
  • Mô hình đặc điểm công việc của Hackman và Oldham (1974): Đặc điểm công việc như tính đa dạng kỹ năng, ý nghĩa công việc, quyền tự chủ và phản hồi ảnh hưởng đến sự hài lòng và hiệu quả công việc.

Các khái niệm chính trong nghiên cứu gồm: sự hài lòng trong công việc, công chức, đặc điểm công việc, thu nhập, cơ hội đào tạo và thăng tiến, quan hệ làm việc, đánh giá thành tích và các biến nhân khẩu học (giới tính, độ tuổi, chức vụ, trình độ học vấn, thâm niên công tác).

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu áp dụng phương pháp hỗn hợp định tính và định lượng theo hai giai đoạn:

  • Nghiên cứu định tính: Thảo luận nhóm với 10 công chức thuộc các đội khác nhau tại Chi cục Thuế thành phố Nha Trang nhằm điều chỉnh, bổ sung thang đo và mô hình nghiên cứu. Nội dung thảo luận tập trung vào đánh giá các yếu tố ảnh hưởng và tính phù hợp của thang đo.
  • Nghiên cứu định lượng sơ bộ: Khảo sát 50 công chức bằng bảng câu hỏi Likert 5 cấp độ, đánh giá độ tin cậy thang đo qua hệ số Cronbach’s Alpha và phân tích nhân tố khám phá (EFA) để hoàn thiện thang đo.
  • Nghiên cứu định lượng chính thức: Khảo sát 150 công chức qua bảng câu hỏi chính thức, thu thập dữ liệu trực tiếp và qua mạng xã hội. Dữ liệu được xử lý bằng phần mềm SPSS 23.0 với các kỹ thuật phân tích: thống kê mô tả, kiểm định Cronbach’s Alpha, phân tích EFA, kiểm định đa cộng tuyến (VIF), hồi quy bội và phân tích phương sai (ANOVA).

Mẫu nghiên cứu được chọn theo phương pháp thuận tiện, đảm bảo đại diện cho công chức có thâm niên từ 3 năm trở lên tại Chi cục Thuế thành phố Nha Trang. Thời gian thu thập dữ liệu từ tháng 7 đến tháng 9 năm 2020.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Các yếu tố ảnh hưởng đến sự hài lòng trong công việc: Năm yếu tố gồm Đặc điểm công việc, Thu nhập, Cơ hội đào tạo và thăng tiến, Quan hệ làm việc và Đánh giá thành tích đều có ảnh hưởng đáng kể đến sự hài lòng của công chức. Mô hình hồi quy bội giải thích được 54,2% biến thiên của sự hài lòng trong công việc.
  2. Mức độ ảnh hưởng của từng yếu tố: Đặc điểm công việc có tác động mạnh nhất, tiếp theo là Cơ hội đào tạo và thăng tiến, Đánh giá thành tích, Thu nhập và Quan hệ làm việc. Ví dụ, đặc điểm công việc đạt hệ số hồi quy beta cao nhất, cho thấy công chức đánh giá cao tính phù hợp, thách thức và quyền tự chủ trong công việc.
  3. Ảnh hưởng của đặc điểm nhân khẩu học: Phân tích ANOVA cho thấy không có sự khác biệt đáng kể về mức độ hài lòng trong công việc theo giới tính, độ tuổi, chức vụ, trình độ học vấn và thâm niên công tác.
  4. Mức độ hài lòng chung: Thống kê mô tả cho thấy khoảng 70% công chức thể hiện mức độ hài lòng từ trung bình đến cao với công việc hiện tại, tuy nhiên vẫn còn khoảng 30% chưa thực sự hài lòng, chủ yếu do các yếu tố thu nhập và đánh giá thành tích.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy đặc điểm công việc là yếu tố quan trọng nhất ảnh hưởng đến sự hài lòng, phù hợp với lý thuyết của Hackman và Oldham (1974) cũng như các nghiên cứu trong và ngoài nước. Công chức tại Chi cục Thuế Nha Trang đánh giá cao công việc phù hợp với năng lực, có tính thử thách và được phản hồi kịp thời từ cấp trên. Cơ hội đào tạo và thăng tiến cũng đóng vai trò quan trọng, phản ánh nhu cầu phát triển nghề nghiệp và khẳng định bản thân của công chức, tương đồng với thuyết nhu cầu của Maslow và Herzberg.

Mặc dù thu nhập và quan hệ làm việc có ảnh hưởng thấp hơn, nhưng vẫn là những yếu tố không thể bỏ qua trong việc duy trì sự hài lòng và động lực làm việc. Việc không tìm thấy sự khác biệt về mức độ hài lòng theo đặc điểm nhân khẩu học cho thấy sự đồng đều trong nhận thức và trải nghiệm công việc của công chức tại Chi cục Thuế, điều này cũng phù hợp với một số nghiên cứu trong nước.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện mức độ ảnh hưởng của từng yếu tố (hệ số beta hồi quy) và bảng phân tích ANOVA minh họa sự không khác biệt về mức độ hài lòng theo nhóm nhân khẩu học.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tối ưu hóa đặc điểm công việc: Cần thiết kế công việc phù hợp với năng lực và chuyên môn của công chức, tăng cường tính thử thách và quyền tự chủ trong công việc. Chủ thể thực hiện: Ban lãnh đạo Chi cục Thuế, thời gian: 6-12 tháng.
  2. Tăng cường cơ hội đào tạo và thăng tiến: Xây dựng chương trình đào tạo chuyên sâu, minh bạch chính sách thăng tiến, tạo động lực phát triển nghề nghiệp cho công chức. Chủ thể thực hiện: Phòng nhân sự phối hợp với các đơn vị đào tạo, thời gian: 12 tháng.
  3. Cải thiện chính sách đánh giá thành tích: Thiết lập hệ thống đánh giá công bằng, kịp thời và minh bạch, sử dụng kết quả đánh giá làm cơ sở xét nâng lương, thưởng và bổ nhiệm. Chủ thể thực hiện: Ban lãnh đạo và phòng tổ chức cán bộ, thời gian: 6 tháng.
  4. Nâng cao thu nhập và chế độ đãi ngộ: Xem xét điều chỉnh mức lương, phụ cấp phù hợp với năng lực và đóng góp của công chức, đồng thời cải thiện các khoản thưởng để tăng sự hài lòng. Chủ thể thực hiện: Cục Thuế tỉnh Khánh Hòa phối hợp với Chi cục Thuế, thời gian: 12-18 tháng.
  5. Thúc đẩy quan hệ làm việc tích cực: Tổ chức các hoạt động giao lưu, xây dựng văn hóa làm việc thân thiện, hỗ trợ lẫn nhau giữa công chức và lãnh đạo. Chủ thể thực hiện: Ban chấp hành công đoàn và phòng hành chính, thời gian: liên tục.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Lãnh đạo các cơ quan thuế: Giúp hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến sự hài lòng của công chức, từ đó xây dựng chính sách nhân sự hiệu quả, giữ chân nhân tài và nâng cao hiệu quả công tác thu ngân sách.
  2. Nhà quản trị nhân sự trong khu vực công: Cung cấp cơ sở lý thuyết và thực tiễn để thiết kế chương trình đào tạo, đánh giá và đãi ngộ phù hợp với đặc thù công chức.
  3. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành quản trị kinh doanh, quản lý công: Là tài liệu tham khảo quý giá về phương pháp nghiên cứu hỗn hợp, mô hình nghiên cứu sự hài lòng trong công việc và ứng dụng lý thuyết quản trị nguồn nhân lực.
  4. Công chức và nhân viên làm việc trong các cơ quan nhà nước: Giúp nhận thức rõ hơn về các yếu tố ảnh hưởng đến sự hài lòng trong công việc, từ đó chủ động đề xuất ý kiến cải thiện môi trường làm việc.

Câu hỏi thường gặp

  1. Sự hài lòng trong công việc được định nghĩa như thế nào?
    Sự hài lòng trong công việc là trạng thái thỏa mãn về mặt tâm lý, sinh lý và môi trường làm việc, khi người lao động cảm thấy công việc đáp ứng được nhu cầu và mong muốn của họ.

  2. Những yếu tố nào ảnh hưởng mạnh nhất đến sự hài lòng của công chức tại Chi cục Thuế Nha Trang?
    Đặc điểm công việc và cơ hội đào tạo, thăng tiến là hai yếu tố có tác động mạnh nhất, theo kết quả phân tích hồi quy bội.

  3. Có sự khác biệt về mức độ hài lòng theo giới tính hay độ tuổi không?
    Phân tích ANOVA cho thấy không có sự khác biệt đáng kể về mức độ hài lòng trong công việc theo các đặc điểm nhân khẩu học như giới tính, độ tuổi, chức vụ, trình độ học vấn và thâm niên công tác.

  4. Phương pháp nghiên cứu được sử dụng trong luận văn là gì?
    Luận văn sử dụng phương pháp hỗn hợp định tính (thảo luận nhóm) và định lượng (khảo sát bảng hỏi, phân tích thống kê với SPSS), đảm bảo tính khách quan và độ tin cậy của kết quả.

  5. Làm thế nào để nâng cao sự hài lòng trong công việc của công chức?
    Cần tập trung vào thiết kế công việc phù hợp, tạo cơ hội đào tạo và thăng tiến, cải thiện chính sách đánh giá thành tích, nâng cao thu nhập và xây dựng môi trường làm việc thân thiện, hỗ trợ.

Kết luận

  • Nghiên cứu xác định năm yếu tố chính ảnh hưởng đến sự hài lòng trong công việc của công chức tại Chi cục Thuế thành phố Nha Trang: Đặc điểm công việc, Thu nhập, Cơ hội đào tạo và thăng tiến, Quan hệ làm việc và Đánh giá thành tích.
  • Mô hình nghiên cứu giải thích được 54,2% biến thiên của sự hài lòng, trong đó đặc điểm công việc có tác động mạnh nhất.
  • Không có sự khác biệt đáng kể về mức độ hài lòng theo các đặc điểm nhân khẩu học như giới tính, độ tuổi, chức vụ, trình độ học vấn và thâm niên công tác.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao sự hài lòng, bao gồm tối ưu hóa công việc, tăng cường đào tạo, cải thiện đánh giá thành tích, nâng cao thu nhập và thúc đẩy quan hệ làm việc tích cực.
  • Khuyến nghị các bước tiếp theo là triển khai các giải pháp đề xuất, theo dõi và đánh giá hiệu quả, đồng thời mở rộng nghiên cứu sang các đơn vị thuế khác để có cái nhìn toàn diện hơn.

Hành động ngay hôm nay: Lãnh đạo Chi cục Thuế và các nhà quản lý nhân sự cần áp dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng chính sách nhân sự phù hợp, nâng cao sự hài lòng và hiệu quả công việc của công chức, góp phần phát triển bền vững tổ chức.