Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển mạnh mẽ của hoạt động ngân hàng bán lẻ tại Việt Nam, cho vay tiêu dùng khách hàng cá nhân (KHCN) đã trở thành một trong những lĩnh vực trọng điểm, chiếm tỷ trọng lớn trong tổng dư nợ tín dụng của các ngân hàng thương mại cổ phần (TMCP). Tại TP. Đà Nẵng, nhu cầu vay vốn tiêu dùng như mua đất, xây dựng, sửa chữa nhà ở, mua sắm ô tô ngày càng gia tăng, tạo áp lực cạnh tranh khốc liệt giữa các ngân hàng. Cụ thể, tại Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam - Chi nhánh Sông Hàn (Vietinbank Sông Hàn), dư nợ cho vay tiêu dùng chiếm hơn 60% tổng dư nợ, tuy nhiên vẫn tồn tại nhiều khách hàng chưa hài lòng với quy trình và dịch vụ, ảnh hưởng đến uy tín và khả năng giữ chân khách hàng.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm xác định các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định vay vốn tiêu dùng của KHCN tại Vietinbank Sông Hàn, phân tích mức độ tác động của từng yếu tố và đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động cho vay tiêu dùng. Nghiên cứu tập trung khảo sát dữ liệu từ năm 2018 đến 2020 tại TP. Đà Nẵng, với mẫu khảo sát khoảng 200 khách hàng đã và đang vay vốn tiêu dùng tại chi nhánh. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc giúp ngân hàng cải thiện chất lượng dịch vụ, tăng cường năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững trong lĩnh vực tín dụng tiêu dùng cá nhân.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên hai lý thuyết hành vi tiêu dùng chủ đạo:

  • Thuyết Hành Động Hợp Lý (Theory of Reasoned Action - TRA): Mô hình này cho rằng ý định hành vi dẫn đến hành vi thực tế, trong đó ý định được quyết định bởi thái độ cá nhân và chuẩn chủ quan (ảnh hưởng của người xung quanh). Thái độ được đo bằng niềm tin về thuộc tính sản phẩm, còn chuẩn chủ quan phản ánh nhận thức về sự ủng hộ hoặc phản đối của những người có ảnh hưởng.

  • Thuyết Dự Định Hành Vi (Theory of Planned Behavior - TPB): Mở rộng từ TRA, TPB bổ sung yếu tố kiểm soát nhận thức hành vi, tức là nhận thức về khả năng và nguồn lực để thực hiện hành vi. TPB cho rằng thái độ, chuẩn chủ quan và kiểm soát nhận thức cùng hình thành khuynh hướng hành vi và hành vi thực tế.

Ngoài ra, nghiên cứu sử dụng các khái niệm chuyên ngành như điều kiện vay vốn, đặc tính sản phẩm và chính sách tín dụng, sự thuận tiện khi vay vốn, trách nhiệm và sự quan tâm của người liên quan để xây dựng mô hình phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định vay vốn tiêu dùng.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu kết hợp phương pháp định tính và định lượng:

  • Phương pháp định tính: Thu thập và tổng hợp các lý thuyết, thang đo từ các nghiên cứu trước đây, xây dựng mô hình nghiên cứu và giả thuyết.

  • Phương pháp định lượng: Khảo sát ý kiến khách hàng đã và đang vay vốn tiêu dùng tại Vietinbank Sông Hàn trong giai đoạn 2018-2020 bằng bảng câu hỏi. Mẫu nghiên cứu gồm khoảng 200 khách hàng được chọn theo phương pháp lấy mẫu thuận tiện.

  • Phân tích dữ liệu: Sử dụng phần mềm SPSS để kiểm định độ tin cậy thang đo bằng hệ số Cronbach’s Alpha, phân tích nhân tố khám phá (EFA) để xác định cấu trúc các biến, và phân tích hồi quy tuyến tính để đánh giá mức độ ảnh hưởng của các yếu tố đến quyết định vay vốn.

  • Timeline nghiên cứu: Thu thập dữ liệu thứ cấp từ 2018-2020, khảo sát khách hàng trong khoảng thời gian từ tháng 1/2018 đến tháng 12/2020, phân tích và báo cáo kết quả trong năm 2021.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Điều kiện vay vốn: Đây là yếu tố có ảnh hưởng tích cực và đáng kể đến quyết định vay vốn tiêu dùng của khách hàng. Các điều kiện như uy tín, lịch sử tín dụng, khả năng tài chính và tài sản bảo đảm được khách hàng quan tâm hàng đầu. Độ tin cậy thang đo điều kiện vay vốn đạt hệ số Cronbach’s Alpha trên 0.8, cho thấy tính nhất quán cao.

  2. Đặc tính sản phẩm và chính sách tín dụng: Bao gồm mức cho vay, lãi suất, thời hạn và kỳ hạn trả nợ, các chương trình ưu đãi. Trong đó, lãi suất cho vay và mức cho vay là hai yếu tố được khách hàng đánh giá cao nhất. Tỷ trọng dư nợ cho vay tiêu dùng chiếm khoảng 60% tổng dư nợ cho vay tại Vietinbank Sông Hàn trong giai đoạn nghiên cứu.

  3. Sự thuận tiện khi vay vốn: Thời gian thẩm định hồ sơ, thủ tục vay đơn giản, thái độ phục vụ của nhân viên ngân hàng là các yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến quyết định vay. Khách hàng ưu tiên các ngân hàng có quy trình nhanh gọn và nhân viên thân thiện.

  4. Trách nhiệm và sự quan tâm của người liên quan: Sự ủng hộ và tư vấn từ gia đình, bạn bè có tác động tích cực đến quyết định vay vốn. Yếu tố này giúp khách hàng tăng niềm tin và giảm bớt rủi ro tâm lý khi vay vốn.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu phù hợp với các nghiên cứu trước đây trong và ngoài nước, khẳng định vai trò quan trọng của điều kiện vay vốn và đặc tính sản phẩm trong quyết định vay vốn tiêu dùng. Sự thuận tiện và thái độ phục vụ của nhân viên ngân hàng cũng là điểm nhấn quan trọng, nhất là trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt giữa các ngân hàng tại Đà Nẵng.

Biểu đồ phân tích hồi quy tuyến tính cho thấy hệ số tác động của điều kiện vay vốn và đặc tính sản phẩm lần lượt là 0.42 và 0.38, cao hơn so với sự thuận tiện (0.25) và trách nhiệm người liên quan (0.18). Điều này cho thấy khách hàng ưu tiên các yếu tố tài chính và chính sách tín dụng hơn các yếu tố dịch vụ và xã hội.

So sánh với các nghiên cứu tại TP. Hồ Chí Minh và các tỉnh thành khác, mức độ ảnh hưởng của các yếu tố tương đồng, tuy nhiên tại Vietinbank Sông Hàn, sự thuận tiện và thái độ nhân viên được đánh giá cao hơn, phản ánh đặc thù thị trường và nhu cầu khách hàng tại Đà Nẵng.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Đơn giản hóa điều kiện vay vốn: Vietinbank Sông Hàn cần rà soát và điều chỉnh các điều kiện vay vốn để trở nên linh hoạt hơn, giảm thiểu thủ tục phức tạp, đồng thời đảm bảo kiểm soát rủi ro hiệu quả. Mục tiêu giảm thời gian xét duyệt hồ sơ xuống dưới 5 ngày làm việc trong vòng 12 tháng tới.

  2. Cải tiến chính sách sản phẩm tín dụng: Đa dạng hóa các gói vay với mức lãi suất cạnh tranh, tăng hạn mức cho vay phù hợp với nhu cầu khách hàng cá nhân. Áp dụng các chương trình ưu đãi lãi suất trong 1-2 năm đầu nhằm thu hút khách hàng mới và giữ chân khách hàng hiện tại.

  3. Nâng cao chất lượng dịch vụ và sự thuận tiện: Đào tạo nhân viên về kỹ năng giao tiếp, thái độ phục vụ và kiến thức sản phẩm. Tối ưu hóa quy trình vay vốn, áp dụng công nghệ số để rút ngắn thời gian xử lý hồ sơ, hướng tới mục tiêu 90% hồ sơ được giải quyết trong vòng 3 ngày làm việc.

  4. Tăng cường truyền thông và hỗ trợ khách hàng: Xây dựng các kênh tư vấn, hỗ trợ trực tuyến và offline để khách hàng dễ dàng tiếp cận thông tin, đồng thời phát huy vai trò của người thân, bạn bè trong việc giới thiệu và tư vấn vay vốn. Thực hiện các chương trình chăm sóc khách hàng định kỳ nhằm nâng cao sự hài lòng và trung thành.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý ngân hàng: Giúp hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định vay vốn tiêu dùng, từ đó xây dựng chiến lược phát triển sản phẩm và dịch vụ phù hợp, nâng cao năng lực cạnh tranh.

  2. Nhân viên phòng tín dụng và chăm sóc khách hàng: Cung cấp kiến thức về hành vi khách hàng và các yếu tố tác động, giúp cải thiện quy trình làm việc, nâng cao chất lượng phục vụ và hiệu quả tư vấn.

  3. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản trị kinh doanh, tài chính ngân hàng: Là tài liệu tham khảo quý giá về phương pháp nghiên cứu, mô hình lý thuyết và thực tiễn ứng dụng trong lĩnh vực tín dụng tiêu dùng cá nhân.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước và các tổ chức tín dụng: Hỗ trợ trong việc xây dựng chính sách, quy định về tín dụng tiêu dùng, góp phần phát triển thị trường tài chính lành mạnh và bền vững.

Câu hỏi thường gặp

  1. Yếu tố nào ảnh hưởng mạnh nhất đến quyết định vay vốn tiêu dùng của khách hàng cá nhân?
    Điều kiện vay vốn và đặc tính sản phẩm, đặc biệt là lãi suất và hạn mức cho vay, được xác định là những yếu tố có ảnh hưởng mạnh nhất, chiếm tỷ trọng tác động trên 40% trong mô hình hồi quy.

  2. Tại sao sự thuận tiện khi vay vốn lại quan trọng đối với khách hàng?
    Khách hàng cá nhân thường ngại thủ tục phức tạp và thời gian xét duyệt lâu. Quy trình vay vốn đơn giản, nhanh chóng và thái độ phục vụ thân thiện giúp khách hàng cảm thấy hài lòng và dễ dàng ra quyết định vay.

  3. Vai trò của người thân, bạn bè trong quyết định vay vốn như thế nào?
    Sự tư vấn và ủng hộ từ người thân, bạn bè giúp khách hàng tăng niềm tin vào quyết định vay vốn, giảm bớt rủi ro tâm lý và thúc đẩy quá trình ra quyết định nhanh hơn.

  4. Làm thế nào để ngân hàng giữ chân khách hàng vay tiêu dùng?
    Ngân hàng cần cung cấp sản phẩm đa dạng, chính sách ưu đãi hấp dẫn, dịch vụ khách hàng chất lượng cao và xây dựng các chương trình chăm sóc khách hàng định kỳ nhằm tăng sự hài lòng và trung thành.

  5. Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng để đánh giá các yếu tố ảnh hưởng?
    Nghiên cứu sử dụng phương pháp khảo sát định lượng với mẫu khoảng 200 khách hàng, phân tích độ tin cậy thang đo bằng Cronbach’s Alpha, phân tích nhân tố khám phá (EFA) và hồi quy tuyến tính để xác định mức độ ảnh hưởng của các yếu tố.

Kết luận

  • Xác định bốn nhóm yếu tố chính ảnh hưởng đến quyết định vay vốn tiêu dùng của khách hàng cá nhân tại Vietinbank Sông Hàn: điều kiện vay vốn, đặc tính sản phẩm và chính sách tín dụng, sự thuận tiện khi vay vốn, và trách nhiệm cùng sự quan tâm của người liên quan.

  • Điều kiện vay vốn và đặc tính sản phẩm có tác động mạnh nhất, chiếm tỷ trọng ảnh hưởng trên 40% trong mô hình phân tích.

  • Sự thuận tiện và thái độ phục vụ của nhân viên ngân hàng đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao sự hài lòng và quyết định vay vốn của khách hàng.

  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm đơn giản hóa thủ tục, cải tiến sản phẩm, nâng cao chất lượng dịch vụ và tăng cường truyền thông hỗ trợ khách hàng.

  • Nghiên cứu được thực hiện trên dữ liệu từ 2018 đến 2020, cung cấp cơ sở khoa học cho các bước phát triển tiếp theo của Vietinbank Sông Hàn trong lĩnh vực tín dụng tiêu dùng cá nhân.

Call-to-action: Các nhà quản lý và chuyên viên ngân hàng nên áp dụng kết quả nghiên cứu để tối ưu hóa quy trình và chính sách cho vay tiêu dùng, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng để đáp ứng nhu cầu ngày càng đa dạng của khách hàng cá nhân.