I. Tình hình nợ xấu tại ngân hàng thương mại niêm yết ở Việt Nam
Nợ xấu tại các ngân hàng thương mại (NHTM) niêm yết ở Việt Nam đã trở thành một vấn đề đáng chú ý trong những năm gần đây, đặc biệt là giai đoạn từ 2020 đến 2023. Theo thống kê, tỷ lệ nợ xấu đã có sự gia tăng đáng kể, từ 1,49% năm 2021 lên 2,91% vào tháng 2 năm 2023. Điều này cho thấy tình hình nợ xấu đang có xu hướng gia tăng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến hiệu quả hoạt động của các NHTM. Nguyên nhân chủ yếu dẫn đến tình trạng này bao gồm tác động của đại dịch Covid-19, sự biến động trong nền kinh tế, và các yếu tố nội tại của ngân hàng như quy mô ngân hàng và hệ số an toàn vốn. Các NHTM đã phải đối mặt với nhiều khó khăn trong việc thu hồi nợ, dẫn đến việc gia tăng trích lập dự phòng rủi ro tín dụng (DPRR). Điều này không chỉ ảnh hưởng đến lợi nhuận mà còn có thể gây ra sự mất ổn định trong hệ thống tài chính.
1.1. Nguyên nhân gây ra nợ xấu
Nợ xấu tại các NHTM có thể được phân loại thành nhiều nguyên nhân khác nhau. Nguyên nhân từ phía ngân hàng bao gồm việc quản lý rủi ro tín dụng kém, quy trình thẩm định khách hàng không chặt chẽ, và sự thiếu hụt về vốn chủ sở hữu. Ngoài ra, các yếu tố từ phía khách hàng như khả năng trả nợ kém, tình hình tài chính không ổn định cũng đóng vai trò quan trọng. Các yếu tố bên ngoài như tình hình kinh tế vĩ mô, tỷ lệ lạm phát, và các chính sách của Nhà nước cũng ảnh hưởng lớn đến khả năng trả nợ của khách hàng, từ đó tạo ra nợ xấu cho ngân hàng. Đặc biệt, sự gia tăng tỷ lệ nợ xấu trong thời gian gần đây đã đặt ra thách thức lớn cho các NHTM trong việc duy trì ổn định và phát triển bền vững.
II. Các nhân tố ảnh hưởng đến nợ xấu
Nghiên cứu đã xác định một số nhân tố chính ảnh hưởng đến nợ xấu tại các NHTM niêm yết ở Việt Nam. Trong đó, quy mô ngân hàng, tỷ suất sinh lời, tăng trưởng tín dụng, tỷ lệ chi phí hoạt động và hệ số an toàn vốn là những yếu tố nội tại có tác động tích cực đến nợ xấu. Đặc biệt, quy mô ngân hàng lớn hơn thường đi kèm với khả năng quản lý rủi ro tốt hơn, do đó giảm thiểu nợ xấu. Ngược lại, tỷ lệ lạm phát và tình hình kinh tế vĩ mô có thể tạo ra áp lực lên khả năng trả nợ của khách hàng, dẫn đến gia tăng nợ xấu. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng hoạt động kiểm toán và cấu trúc sở hữu nhà nước có tác động ngược chiều đến nợ xấu, cho thấy sự cần thiết trong việc cải thiện quản lý nội bộ và nâng cao tính minh bạch trong hoạt động ngân hàng.
2.1. Tác động của quy mô ngân hàng
Quy mô ngân hàng được xem là một trong những yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến nợ xấu. Các ngân hàng có quy mô lớn thường có khả năng phân tán rủi ro tốt hơn và đầu tư vào công nghệ quản lý hiện đại hơn. Điều này giúp họ cải thiện quy trình thẩm định và kiểm soát rủi ro tín dụng. Nghiên cứu cho thấy rằng các ngân hàng lớn có tỷ lệ nợ xấu thấp hơn so với các ngân hàng nhỏ hơn. Hơn nữa, quy mô ngân hàng lớn cũng cho phép họ tiếp cận nhiều nguồn vốn hơn, từ đó giảm thiểu áp lực tài chính trong trường hợp có khoản nợ không thu hồi được. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là các ngân hàng lớn hoàn toàn miễn nhiễm với nợ xấu, mà chỉ là họ có khả năng quản lý tốt hơn các rủi ro liên quan.
III. Giải pháp giảm thiểu nợ xấu
Để giảm thiểu nợ xấu, các NHTM cần thực hiện một số giải pháp quan trọng. Trước hết, cần cải thiện quy trình thẩm định tín dụng, đảm bảo rằng các khoản vay được cấp cho những khách hàng có khả năng trả nợ tốt. Thứ hai, cần nâng cao năng lực quản lý rủi ro tín dụng thông qua việc áp dụng các công nghệ mới và đào tạo nhân viên. Bên cạnh đó, việc tăng cường hoạt động kiểm toán nội bộ cũng rất cần thiết để phát hiện sớm các dấu hiệu rủi ro. Cuối cùng, các ngân hàng nên xây dựng các chính sách tín dụng linh hoạt, phù hợp với tình hình kinh tế và nhu cầu của khách hàng. Những giải pháp này không chỉ giúp giảm thiểu nợ xấu mà còn nâng cao tính bền vững trong hoạt động của các NHTM.
3.1. Nâng cao năng lực quản lý rủi ro
Nâng cao năng lực quản lý rủi ro là một yếu tố then chốt trong việc giảm thiểu nợ xấu. Các NHTM cần đầu tư vào công nghệ thông tin và hệ thống quản lý rủi ro hiện đại để theo dõi và đánh giá rủi ro một cách hiệu quả. Đồng thời, việc đào tạo nhân viên về quản lý rủi ro tín dụng cũng cần được chú trọng, nhằm nâng cao nhận thức và khả năng xử lý tình huống. Việc xây dựng một văn hóa tổ chức chú trọng đến quản lý rủi ro sẽ giúp các ngân hàng phát hiện sớm các vấn đề phát sinh và có biện pháp xử lý kịp thời, từ đó giảm thiểu khả năng phát sinh nợ xấu.
