I. Lập dự toán ngân sách
Lập dự toán ngân sách là một công cụ quản lý khoa học quan trọng trong các doanh nghiệp thương mại. Nó giúp doanh nghiệp định hướng hoạt động, kiểm soát chi phí và tối ưu hóa nguồn lực. Theo Horngren (2002), ngân sách là tập hợp các kế hoạch liên kết mô tả định lượng các hoạt động dự kiến trong tương lai. Tại Quy Nhơn, Bình Định, nhiều doanh nghiệp thương mại chưa nhận thức đầy đủ tầm quan trọng của công tác này, dẫn đến lãng phí nguồn lực và hiệu quả quản lý kém.
1.1. Khái niệm và phân loại
Dự toán ngân sách được phân loại theo thời gian và phương pháp lập. Theo Hansen và Mowen (2004), cả tổ chức lợi nhuận và phi lợi nhuận đều hưởng lợi từ việc lập kế hoạch và kiểm soát ngân sách. Tại các doanh nghiệp thương mại ở Quy Nhơn, việc phân loại ngân sách giúp xác định rõ mục tiêu và nguồn lực cần thiết.
1.2. Vai trò và chức năng
Dự toán ngân sách đóng vai trò quan trọng trong việc hoạch định và kiểm soát hoạt động kinh doanh. Blocher và cộng sự (2010) nhấn mạnh mục đích cơ bản của ngân sách là tối đa hóa lợi nhuận. Tuy nhiên, tại Quy Nhơn, nhiều doanh nghiệp chưa tận dụng hiệu quả công cụ này, dẫn đến tình trạng quản lý kém và không đạt được mục tiêu kinh doanh.
II. Nhân tố ảnh hưởng
Các nhân tố ảnh hưởng đến lập dự toán ngân sách tại doanh nghiệp thương mại bao gồm ứng dụng công nghệ thông tin, phong cách lãnh đạo, quy mô doanh nghiệp và mức độ tham gia của nhân viên. Nghiên cứu của Chu Hoàng Minh (2015) chỉ ra rằng quản lý cấp cao và nguồn nhân lực là yếu tố quan trọng nhất. Tại Quy Nhơn, việc thiếu sự hỗ trợ từ công nghệ và quy trình lập dự toán không hoàn chỉnh là những hạn chế chính.
2.1. Ứng dụng công nghệ thông tin
Việc ứng dụng công nghệ thông tin giúp tối ưu hóa quy trình lập dự toán ngân sách. Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp thương mại tại Quy Nhơn vẫn sử dụng phương pháp thủ công, dẫn đến thiếu chính xác và hiệu quả thấp. Nghiên cứu của Nguyễn Thị Minh Đức (2010) cho thấy sự cần thiết của việc tích hợp công nghệ vào quy trình dự toán.
2.2. Phong cách lãnh đạo
Phong cách lãnh đạo ảnh hưởng trực tiếp đến sự tham gia của nhân viên trong lập dự toán ngân sách. Theo Nguyễn Thị Thanh Định (2018), lãnh đạo cởi mở và hòa đồng tạo điều kiện thuận lợi cho nhân viên tham gia tích cực hơn. Tại Quy Nhơn, sự thiếu minh bạch trong phân công nhiệm vụ là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến hiệu quả thấp.
III. Quản lý ngân sách và chi phí
Quản lý ngân sách và chi phí doanh nghiệp là yếu tố then chốt để đảm bảo hiệu quả hoạt động. Nghiên cứu của Kenneth A. Merchant (1981) chỉ ra rằng ngân sách là công cụ kiểm soát quan trọng, đặc biệt trong các doanh nghiệp lớn. Tại Quy Nhơn, việc quản lý chi phí chưa được chú trọng, dẫn đến tình trạng lãng phí và không đạt được mục tiêu tài chính.
3.1. Phân bổ nguồn lực
Phân bổ nguồn lực hợp lý giúp tối ưu hóa hiệu quả sử dụng ngân sách. Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp thương mại tại Quy Nhơn chưa có chiến lược phân bổ rõ ràng, dẫn đến tình trạng thiếu hụt hoặc dư thừa nguồn lực. Nghiên cứu của Joshi và cộng sự (2003) nhấn mạnh tầm quan trọng của việc lập kế hoạch dài hạn trong quản lý ngân sách.
3.2. Rủi ro tài chính
Rủi ro tài chính là yếu tố cần được xem xét trong quản lý ngân sách. Tại Quy Nhơn, nhiều doanh nghiệp chưa có biện pháp phòng ngừa rủi ro hiệu quả, dẫn đến tình trạng mất cân đối tài chính. Nghiên cứu của Beatrice Njeru Warue (2013) chỉ ra rằng việc đánh giá rủi ro là bước quan trọng trong quy trình lập dự toán.
IV. Chiến lược kinh doanh và tối ưu hóa ngân sách
Chiến lược kinh doanh và tối ưu hóa ngân sách là yếu tố quyết định sự thành công của doanh nghiệp. Nghiên cứu của Nik Nazli Nik Ahmad (2003) cho thấy ngân sách vẫn là công cụ hữu ích trong quản lý và kiểm soát hoạt động. Tại Quy Nhơn, việc thiếu chiến lược kinh doanh rõ ràng là nguyên nhân chính dẫn đến hiệu quả thấp trong lập dự toán ngân sách.
4.1. Kế hoạch tài chính
Kế hoạch tài chính là nền tảng để thực hiện chiến lược kinh doanh. Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp thương mại tại Quy Nhơn chưa có kế hoạch tài chính dài hạn, dẫn đến tình trạng thiếu định hướng và không đạt được mục tiêu kinh doanh. Nghiên cứu của Ngô Thụy Vân Anh (2019) nhấn mạnh tầm quan trọng của việc lập kế hoạch tài chính trong quản lý doanh nghiệp.
4.2. Đánh giá hiệu quả
Đánh giá hiệu quả là bước quan trọng trong quy trình tối ưu hóa ngân sách. Tại Quy Nhơn, nhiều doanh nghiệp chưa có hệ thống đánh giá hiệu quả rõ ràng, dẫn đến tình trạng không cải thiện được hiệu suất hoạt động. Nghiên cứu của Trần Thị Ngọc Duyên (2017) chỉ ra rằng việc đánh giá hiệu quả giúp doanh nghiệp điều chỉnh kế hoạch và đạt được mục tiêu tài chính.
