Tổng quan nghiên cứu

Giáo dục mầm non giữ vai trò nền tảng trong hệ thống giáo dục quốc dân, là bước đầu tiên định hình nhân cách và phát triển toàn diện cho trẻ em. Tại các vùng đặc biệt khó khăn như huyện Tủa Chùa, tỉnh Điện Biên, việc tổ chức lớp ghép là giải pháp thiết thực nhằm đảm bảo quyền học tập cho trẻ trong điều kiện địa lý và dân cư phân tán. Tuy nhiên, thực tế cho thấy năng lực quản lý nhóm, lớp ghép của giáo viên mầm non tại đây còn nhiều hạn chế, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng chăm sóc và giáo dục trẻ. Mục tiêu nghiên cứu tập trung vào việc khảo sát thực trạng và đề xuất biện pháp tổ chức bồi dưỡng năng lực quản lý nhóm, lớp ghép cho giáo viên mầm non tại các trường vùng đặc biệt khó khăn huyện Tủa Chùa, nhằm nâng cao hiệu quả quản lý và chất lượng giáo dục. Khảo sát được thực hiện trên 13 trường mầm non với sự tham gia của 70 giáo viên và 15 cán bộ quản lý, trong giai đoạn năm học 2020-2021. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc phát triển đội ngũ giáo viên mầm non, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục vùng khó khăn, đồng thời hỗ trợ công tác quy hoạch và phát triển mạng lưới trường lớp phù hợp với đặc thù địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết về năng lực và quản lý giáo dục, trong đó nhấn mạnh năng lực quản lý nhóm, lớp ghép của giáo viên mầm non bao gồm kiến thức chuyên môn, kỹ năng tổ chức, quản lý và đánh giá trẻ trong môi trường đa độ tuổi. Lý thuyết năng lực của Sonja Sheridan và cộng sự (2011) phân tích năng lực giáo viên mầm non gồm bốn thành phần: năng lực cá nhân, năng lực sư phạm, kiến thức nội dung và năng lực giáo dục. Ngoài ra, mô hình quản lý lớp học của UNESCO nhấn mạnh vai trò chủ động và sáng tạo của giáo viên trong tổ chức dạy học và quản lý lớp học. Các khái niệm chính bao gồm: bồi dưỡng năng lực, năng lực quản lý nhóm, lớp ghép, đặc điểm tâm lý và phát triển của trẻ mầm non trong lớp ghép, cũng như các phương pháp bồi dưỡng chuyên môn phù hợp với đặc thù vùng khó khăn.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp kết hợp giữa nghiên cứu lý luận và thực tiễn. Nguồn dữ liệu chính gồm khảo sát 70 giáo viên và 15 cán bộ quản lý tại 13 trường mầm non vùng đặc biệt khó khăn huyện Tủa Chùa, thu thập qua bảng hỏi và phỏng vấn sâu. Cỡ mẫu được chọn theo phương pháp chọn mẫu thuận tiện kết hợp với chọn mẫu có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện cho các trường vùng đặc thù. Phân tích dữ liệu sử dụng phương pháp thống kê mô tả và phân tích định lượng trên phần mềm Excel, tính toán tỷ lệ phần trăm và trung bình để đánh giá thực trạng. Ngoài ra, phương pháp khảo nghiệm ý kiến chuyên gia được áp dụng để đánh giá tính cần thiết và khả thi của các biện pháp đề xuất. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ tháng 9/2020 đến tháng 9/2021.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng năng lực quản lý nhóm, lớp ghép của giáo viên: Khoảng 65% giáo viên được khảo sát chưa có đầy đủ kỹ năng lập kế hoạch và tổ chức hoạt động phù hợp với đặc điểm đa độ tuổi trong lớp ghép. Chỉ khoảng 40% giáo viên thường xuyên theo dõi, đánh giá sát sao sự phát triển của từng trẻ trong nhóm lớp ghép.

  2. Nhận thức về tổ chức bồi dưỡng năng lực: 85% cán bộ quản lý và giáo viên đồng thuận về tầm quan trọng của việc bồi dưỡng năng lực quản lý nhóm, lớp ghép, tuy nhiên chỉ có khoảng 50% trường tổ chức các hoạt động bồi dưỡng thường xuyên và bài bản.

  3. Yếu tố ảnh hưởng đến công tác bồi dưỡng: Điều kiện kinh tế xã hội địa phương, trình độ dân trí thấp, cơ sở vật chất hạn chế và năng lực của cán bộ quản lý, báo cáo viên là những yếu tố chính ảnh hưởng đến hiệu quả tổ chức bồi dưỡng. Cụ thể, 70% giáo viên cho biết thiếu tài liệu và phương pháp bồi dưỡng phù hợp với đặc thù lớp ghép.

  4. Hiệu quả các hình thức bồi dưỡng: Các hình thức bồi dưỡng tập trung, chuyên đề và sinh hoạt chuyên môn theo nghiên cứu bài học được đánh giá cao về tính thực tiễn và khả năng áp dụng, với tỷ lệ hài lòng trên 75%.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy năng lực quản lý nhóm, lớp ghép của giáo viên mầm non vùng đặc biệt khó khăn còn nhiều hạn chế, chủ yếu do thiếu kinh nghiệm và phương pháp bồi dưỡng chưa phù hợp. So sánh với các nghiên cứu quốc tế, như mô hình năng lực của Hoa Kỳ và UNESCO, việc phát triển năng lực quản lý lớp ghép đòi hỏi sự kết hợp giữa kiến thức chuyên môn và kỹ năng thực hành linh hoạt. Các yếu tố địa phương như điều kiện kinh tế xã hội và cơ sở vật chất cũng ảnh hưởng lớn đến hiệu quả bồi dưỡng, tương tự như báo cáo của ngành giáo dục về vùng khó khăn. Việc áp dụng các phương pháp bồi dưỡng đa dạng, đặc biệt là sinh hoạt chuyên môn theo nghiên cứu bài học, giúp giáo viên nâng cao kỹ năng quản lý lớp ghép một cách thực tiễn và hiệu quả hơn. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tỷ lệ phần trăm giáo viên có năng lực quản lý đạt chuẩn trước và sau bồi dưỡng, cũng như bảng đánh giá mức độ hài lòng với các hình thức bồi dưỡng.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường tổ chức bồi dưỡng chuyên sâu: Xây dựng kế hoạch bồi dưỡng năng lực quản lý nhóm, lớp ghép theo chu kỳ hàng năm, tập trung vào kỹ năng lập kế hoạch, tổ chức và đánh giá trẻ, nhằm nâng tỷ lệ giáo viên đạt chuẩn năng lực lên ít nhất 80% trong vòng 2 năm. Chủ thể thực hiện là Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện phối hợp với các trường mầm non.

  2. Đa dạng hóa phương pháp bồi dưỡng: Áp dụng kết hợp các phương pháp thuyết trình, thảo luận nhóm, thực hành chuyên môn và tự nghiên cứu để phù hợp với đặc thù vùng khó khăn, giúp giáo viên phát triển toàn diện năng lực quản lý lớp ghép. Thời gian triển khai trong các đợt bồi dưỡng hè và thường xuyên trong năm học.

  3. Nâng cao năng lực cán bộ quản lý và báo cáo viên: Tổ chức các khóa đào tạo nâng cao năng lực cho cán bộ quản lý và báo cáo viên về kỹ thuật bồi dưỡng và quản lý lớp ghép, đảm bảo họ có đủ năng lực hướng dẫn và hỗ trợ giáo viên. Thực hiện trong vòng 12 tháng đầu tiên.

  4. Cải thiện cơ sở vật chất và tài liệu bồi dưỡng: Đầu tư trang thiết bị, tài liệu chuyên môn phù hợp với mô hình lớp ghép, đồng thời phát triển tài liệu bồi dưỡng đặc thù cho giáo viên vùng đặc biệt khó khăn. Chủ thể thực hiện là các cấp quản lý giáo dục địa phương phối hợp với các nhà xuất bản giáo dục, triển khai trong 2 năm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục mầm non: Giúp nâng cao năng lực tổ chức, chỉ đạo công tác bồi dưỡng giáo viên, đặc biệt trong các trường vùng khó khăn, từ đó nâng cao chất lượng giáo dục.

  2. Giáo viên mầm non vùng đặc biệt khó khăn: Cung cấp kiến thức và phương pháp quản lý nhóm, lớp ghép hiệu quả, hỗ trợ phát triển kỹ năng chuyên môn và nghiệp vụ.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý giáo dục: Là tài liệu tham khảo quý giá về thực trạng và giải pháp bồi dưỡng năng lực giáo viên mầm non trong điều kiện đặc thù vùng khó khăn.

  4. Cơ quan quản lý giáo dục địa phương: Hỗ trợ xây dựng chính sách, kế hoạch đào tạo và bồi dưỡng đội ngũ giáo viên phù hợp với đặc điểm vùng miền, góp phần phát triển giáo dục bền vững.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao cần bồi dưỡng năng lực quản lý nhóm, lớp ghép cho giáo viên mầm non?
    Bồi dưỡng giúp giáo viên nâng cao kỹ năng tổ chức, quản lý lớp đa độ tuổi, đảm bảo chất lượng chăm sóc và giáo dục trẻ, đặc biệt trong điều kiện vùng khó khăn với nhiều thách thức về cơ sở vật chất và nhân lực.

  2. Phương pháp bồi dưỡng nào hiệu quả nhất cho giáo viên vùng đặc biệt khó khăn?
    Phương pháp kết hợp thuyết trình, thảo luận nhóm, thực hành chuyên môn và tự nghiên cứu được đánh giá cao, giúp giáo viên tiếp thu kiến thức và áp dụng linh hoạt trong thực tế.

  3. Yếu tố nào ảnh hưởng lớn nhất đến hiệu quả bồi dưỡng năng lực?
    Điều kiện kinh tế xã hội, cơ sở vật chất, năng lực cán bộ quản lý và báo cáo viên là những yếu tố then chốt ảnh hưởng đến chất lượng và hiệu quả bồi dưỡng.

  4. Làm thế nào để đánh giá hiệu quả bồi dưỡng năng lực quản lý nhóm, lớp ghép?
    Có thể sử dụng các công cụ đánh giá như bảng theo dõi năng lực, khảo sát ý kiến giáo viên trước và sau bồi dưỡng, kết hợp quan sát thực tế và đánh giá kết quả giáo dục trẻ.

  5. Có thể áp dụng kết quả nghiên cứu này cho các vùng khó khăn khác không?
    Có thể, vì các đặc điểm vùng khó khăn về địa lý, dân cư và điều kiện giáo dục có nhiều điểm tương đồng, tuy nhiên cần điều chỉnh phù hợp với đặc thù từng địa phương.

Kết luận

  • Năng lực quản lý nhóm, lớp ghép của giáo viên mầm non vùng đặc biệt khó khăn huyện Tủa Chùa còn nhiều hạn chế, ảnh hưởng đến chất lượng giáo dục.
  • Việc tổ chức bồi dưỡng năng lực quản lý nhóm, lớp ghép là cần thiết và được đánh giá cao về tính cấp thiết và khả thi.
  • Các yếu tố như điều kiện kinh tế xã hội, cơ sở vật chất và năng lực cán bộ quản lý ảnh hưởng lớn đến hiệu quả bồi dưỡng.
  • Đa dạng hóa phương pháp bồi dưỡng và nâng cao năng lực cán bộ quản lý, báo cáo viên là giải pháp trọng tâm.
  • Tiếp tục triển khai và mở rộng các biện pháp bồi dưỡng trong 2-3 năm tới sẽ góp phần nâng cao chất lượng giáo dục mầm non vùng đặc biệt khó khăn.

Hành động tiếp theo: Các cơ quan quản lý giáo dục địa phương cần xây dựng kế hoạch bồi dưỡng chi tiết, huy động nguồn lực và triển khai đồng bộ các giải pháp nhằm nâng cao năng lực quản lý nhóm, lớp ghép cho giáo viên mầm non.