Tổng quan nghiên cứu

Tỉnh Thái Nguyên, với dân số khoảng 1,2 triệu người và đa dạng các dân tộc, có đời sống tín ngưỡng, tôn giáo phong phú, chiếm khoảng 10% dân số là tín đồ các tôn giáo chính như Phật giáo, Công giáo và Tin lành. Trong giai đoạn 2018-2019, công tác quản lý nhà nước về tín ngưỡng, tôn giáo trên địa bàn tỉnh đã đạt được nhiều kết quả tích cực, tuy nhiên vẫn còn tồn tại những khó khăn, đặc biệt là trong công tác tuyên truyền pháp luật về tín ngưỡng, tôn giáo. Việc bồi dưỡng kỹ năng tuyên truyền cho cán bộ cơ sở làm công tác quản lý nhà nước về tín ngưỡng, tôn giáo được xác định là một nhiệm vụ cấp thiết nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý và tuyên truyền pháp luật.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là đề xuất các biện pháp bồi dưỡng kỹ năng tuyên truyền cho đội ngũ cán bộ cơ sở làm công tác quản lý nhà nước về tín ngưỡng, tôn giáo trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên, từ đó nâng cao chất lượng công tác tuyên truyền và quản lý nhà nước trong lĩnh vực này. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các huyện Đồng Hỷ, Phổ Yên, Đại Từ, thành phố Thái Nguyên và thành phố Sông Công, trong khoảng thời gian từ khi Luật tín ngưỡng, tôn giáo có hiệu lực thi hành (01/01/2018) đến tháng 6/2020. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc góp phần ổn định an ninh chính trị, trật tự xã hội và phát triển văn hóa tín ngưỡng, tôn giáo tại địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và các quan điểm, chủ trương của Đảng, Nhà nước về công tác tuyên truyền và quản lý nhà nước về tín ngưỡng, tôn giáo. Hai lý thuyết trọng tâm được áp dụng là:

  1. Lý thuyết về kỹ năng tuyên truyền: Kỹ năng tuyên truyền được hiểu là khả năng vận dụng kiến thức và kinh nghiệm để tác động đến đối tượng nhằm thay đổi nhận thức, thái độ và hành vi theo mục tiêu đề ra. Kỹ năng này bao gồm kỹ năng tuyên truyền miệng, thuyết phục, sử dụng hoạt động văn hóa nghệ thuật và kỹ năng giao tiếp ứng xử.

  2. Lý thuyết về bồi dưỡng kỹ năng: Bồi dưỡng kỹ năng là quá trình bổ sung, phát triển và hoàn thiện năng lực chuyên môn và kỹ năng thực hành nhằm nâng cao hiệu quả công việc. Quá trình này bao gồm việc xây dựng kế hoạch, tổ chức đào tạo, áp dụng phương pháp học tập tích cực và đánh giá kết quả.

Các khái niệm chính bao gồm: bồi dưỡng, tuyên truyền, kỹ năng tuyên truyền, cán bộ cơ sở, quản lý nhà nước về tín ngưỡng, tôn giáo.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng kết hợp các phương pháp lý thuyết và thực tiễn:

  • Phân tích, tổng hợp tài liệu: Nghiên cứu các văn bản pháp luật như Luật tín ngưỡng, tôn giáo 2016, Nghị định 162/2017/NĐ-CP, các công trình nghiên cứu trong và ngoài nước về kỹ năng tuyên truyền và bồi dưỡng kỹ năng.

  • Điều tra xã hội học: Thu thập dữ liệu qua bảng hỏi với 200 cán bộ cơ sở làm công tác quản lý nhà nước về tín ngưỡng, tôn giáo tại 4 địa phương trong tỉnh Thái Nguyên, cùng phỏng vấn 6 giảng viên bồi dưỡng kỹ năng tuyên truyền.

  • Quan sát khoa học và dự giờ: Theo dõi trực tiếp các lớp bồi dưỡng kỹ năng tuyên truyền để đánh giá phương pháp và hiệu quả đào tạo.

  • Thực nghiệm sư phạm: Thử nghiệm các biện pháp bồi dưỡng kỹ năng tuyên truyền để đánh giá tính khả thi và hiệu quả.

  • Phân tích thống kê: Xử lý số liệu điều tra để rút ra kết luận chính xác về thực trạng và đề xuất giải pháp.

Cỡ mẫu khảo sát gồm 200 cán bộ cơ sở được chọn theo phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện cho các địa phương trọng điểm. Thời gian nghiên cứu từ tháng 1/2018 đến tháng 6/2020.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng bồi dưỡng kỹ năng tuyên truyền còn hạn chế: Trong giai đoạn 2018-2019, tỉnh Thái Nguyên đã tổ chức 9 lớp tuyên truyền phổ biến Luật tín ngưỡng, tôn giáo với 1850 lượt chức sắc, tín đồ tham gia và 9 lớp bồi dưỡng cho 927 cán bộ, công chức làm công tác tín ngưỡng, tôn giáo. Tuy nhiên, chỉ khoảng 200 lượt cán bộ cơ sở trực tiếp làm công tác quản lý nhà nước được bồi dưỡng kỹ năng tuyên truyền chuyên sâu, chiếm khoảng 22% tổng số cán bộ tham gia các lớp bồi dưỡng.

  2. Nội dung bồi dưỡng tập trung nhiều vào kiến thức pháp luật, ít chú trọng kỹ năng thực hành: Khoảng 75% cán bộ được khảo sát phản ánh nội dung bồi dưỡng chủ yếu là truyền đạt văn bản pháp luật, thiếu các hoạt động thực hành kỹ năng tuyên truyền, dẫn đến hiệu quả tuyên truyền chưa cao.

  3. Phương pháp bồi dưỡng còn mang tính truyền thống, thụ động: 68% cán bộ cho biết các lớp bồi dưỡng chủ yếu sử dụng phương pháp giảng dạy truyền đạt một chiều, ít có sự tương tác, trao đổi, thảo luận nhóm hay xử lý tình huống thực tế.

  4. Đội ngũ giảng viên có kinh nghiệm thực tiễn nhưng hạn chế về kỹ năng sư phạm: Các giảng viên chủ yếu là cán bộ lãnh đạo hoặc chuyên viên có kinh nghiệm công tác, nhưng chỉ khoảng 40% được đào tạo bài bản về phương pháp giảng dạy, ảnh hưởng đến chất lượng truyền đạt kỹ năng.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của thực trạng trên xuất phát từ việc chưa có chương trình bồi dưỡng kỹ năng tuyên truyền chuyên biệt, đồng thời thiếu tài liệu hướng dẫn tự học phù hợp với đặc thù công tác quản lý nhà nước về tín ngưỡng, tôn giáo. So sánh với các nghiên cứu trong nước về bồi dưỡng kỹ năng cho cán bộ cơ sở ở các lĩnh vực khác, việc áp dụng phương pháp học tập tích cực và xây dựng tài liệu theo module đã cho thấy hiệu quả rõ rệt trong việc nâng cao kỹ năng thực hành.

Việc tập trung quá nhiều vào truyền đạt kiến thức pháp luật mà thiếu kỹ năng thực hành khiến cán bộ cơ sở khó vận dụng hiệu quả trong công tác tuyên truyền, dẫn đến tình trạng người nghe chỉ tiếp nhận thông tin một cách thụ động, không tạo được sự chuyển biến về nhận thức và hành vi của đối tượng tuyên truyền. Dữ liệu khảo sát có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ cán bộ hài lòng với nội dung và phương pháp bồi dưỡng, cũng như bảng so sánh số lượng lớp bồi dưỡng và số lượt cán bộ tham gia qua các năm.

Kết quả nghiên cứu khẳng định sự cần thiết của việc đổi mới nội dung, phương pháp bồi dưỡng kỹ năng tuyên truyền, đồng thời nâng cao năng lực giảng viên để đáp ứng yêu cầu thực tiễn công tác quản lý nhà nước về tín ngưỡng, tôn giáo tại địa phương.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Xây dựng chương trình bồi dưỡng kỹ năng tuyên truyền theo module chuyên biệt: Thiết kế nội dung bồi dưỡng tập trung vào kỹ năng thực hành như kỹ năng giao tiếp, thuyết phục, xử lý tình huống, sử dụng phương tiện truyền thông đa dạng. Mục tiêu nâng cao tỷ lệ cán bộ cơ sở có kỹ năng tuyên truyền đạt chuẩn lên ít nhất 80% trong vòng 2 năm. Chủ thể thực hiện: Sở Nội vụ phối hợp Ban Tôn giáo tỉnh.

  2. Phát triển tài liệu bồi dưỡng dễ hiểu, có hướng dẫn tự học: Biên soạn bộ tài liệu bồi dưỡng kỹ năng tuyên truyền đơn giản, khoa học, phù hợp với trình độ cán bộ cơ sở, hỗ trợ phương pháp tự học và rèn luyện liên tục. Thời gian hoàn thành trong 12 tháng. Chủ thể thực hiện: Ban Tôn giáo tỉnh, các chuyên gia giáo dục.

  3. Đổi mới phương pháp đào tạo, áp dụng học tập tích cực: Tăng cường các hoạt động thảo luận nhóm, xử lý tình huống thực tế, mô phỏng và phản hồi trong các lớp bồi dưỡng để nâng cao sự tương tác và hiệu quả học tập. Mục tiêu áp dụng trong 100% các lớp bồi dưỡng từ năm 2022. Chủ thể thực hiện: Giảng viên, Sở Nội vụ.

  4. Nâng cao năng lực giảng viên bồi dưỡng kỹ năng tuyên truyền: Tổ chức các khóa đào tạo nghiệp vụ sư phạm cho đội ngũ giảng viên, đặc biệt là cán bộ kiêm nhiệm, nhằm nâng cao kỹ năng truyền đạt và phương pháp giảng dạy. Mục tiêu 80% giảng viên được đào tạo trong 18 tháng. Chủ thể thực hiện: Ban Tôn giáo Chính phủ, Sở Nội vụ.

  5. Tổ chức bồi dưỡng linh hoạt, kết hợp trực tiếp và trực tuyến: Áp dụng hình thức bồi dưỡng trực tuyến để mở rộng phạm vi và tăng tính chủ động cho cán bộ cơ sở, đồng thời giảm chi phí và thời gian đi lại. Mục tiêu triển khai thử nghiệm trong 6 tháng và nhân rộng trong 1 năm. Chủ thể thực hiện: Sở Nội vụ, Ban Tôn giáo tỉnh.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý nhà nước về tín ngưỡng, tôn giáo cấp cơ sở: Nghiên cứu giúp nâng cao kỹ năng tuyên truyền, vận động, từ đó thực hiện hiệu quả công tác quản lý và phổ biến pháp luật tại địa phương.

  2. Lãnh đạo và chuyên viên Ban Tôn giáo các cấp: Tham khảo để xây dựng kế hoạch, chương trình bồi dưỡng phù hợp với đặc thù địa phương, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ.

  3. Giảng viên, báo cáo viên đào tạo, bồi dưỡng cán bộ: Áp dụng các phương pháp và nội dung đề xuất để đổi mới chương trình đào tạo, nâng cao hiệu quả truyền đạt kỹ năng tuyên truyền.

  4. Các nhà nghiên cứu, sinh viên ngành giáo dục chính trị, quản lý nhà nước: Tài liệu tham khảo quý giá về công tác bồi dưỡng kỹ năng tuyên truyền trong lĩnh vực quản lý nhà nước về tín ngưỡng, tôn giáo, góp phần phát triển nghiên cứu khoa học.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao cần bồi dưỡng kỹ năng tuyên truyền cho cán bộ cơ sở làm công tác tín ngưỡng, tôn giáo?
    Bồi dưỡng kỹ năng giúp cán bộ nâng cao khả năng truyền đạt, thuyết phục, từ đó phổ biến pháp luật hiệu quả, góp phần ổn định an ninh chính trị và trật tự xã hội. Ví dụ, cán bộ có kỹ năng tốt sẽ xử lý tình huống phức tạp liên quan đến tín ngưỡng một cách linh hoạt.

  2. Nội dung bồi dưỡng kỹ năng tuyên truyền bao gồm những gì?
    Nội dung gồm kiến thức pháp luật về tín ngưỡng, tôn giáo, kỹ năng giao tiếp, thuyết phục, xử lý tình huống, sử dụng phương tiện truyền thông và phương pháp tổ chức hoạt động tuyên truyền. Đây là các kỹ năng thiết yếu để cán bộ thực hiện công tác hiệu quả.

  3. Phương pháp bồi dưỡng kỹ năng tuyên truyền hiện nay có những hạn chế gì?
    Phương pháp chủ yếu là truyền đạt một chiều, thiếu tương tác và thực hành, khiến cán bộ khó vận dụng kỹ năng vào thực tế. Việc áp dụng học tập tích cực như thảo luận nhóm, mô phỏng tình huống sẽ cải thiện hiệu quả đào tạo.

  4. Làm thế nào để nâng cao năng lực giảng viên bồi dưỡng kỹ năng tuyên truyền?
    Cần tổ chức các khóa đào tạo nghiệp vụ sư phạm, cập nhật kiến thức chuyên môn và kỹ năng giảng dạy hiện đại cho giảng viên, đặc biệt là cán bộ kiêm nhiệm, nhằm nâng cao chất lượng truyền đạt và tương tác với học viên.

  5. Có thể áp dụng hình thức bồi dưỡng trực tuyến cho cán bộ cơ sở không?
    Hoàn toàn có thể và rất cần thiết trong bối cảnh hiện nay. Bồi dưỡng trực tuyến giúp mở rộng phạm vi, tiết kiệm chi phí và thời gian, đồng thời tạo điều kiện cho cán bộ chủ động học tập, nâng cao kỹ năng liên tục.

Kết luận

  • Luận văn đã làm rõ cơ sở lý luận và thực trạng bồi dưỡng kỹ năng tuyên truyền cho cán bộ cơ sở làm công tác quản lý nhà nước về tín ngưỡng, tôn giáo tại tỉnh Thái Nguyên giai đoạn 2018-2019.
  • Thực trạng cho thấy nội dung bồi dưỡng còn nặng về kiến thức pháp luật, phương pháp giảng dạy truyền thống, thiếu kỹ năng thực hành và tương tác.
  • Đề xuất các giải pháp đổi mới chương trình, tài liệu, phương pháp đào tạo và nâng cao năng lực giảng viên nhằm nâng cao chất lượng bồi dưỡng kỹ năng tuyên truyền.
  • Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng, góp phần nâng cao hiệu quả công tác quản lý nhà nước về tín ngưỡng, tôn giáo tại địa phương.
  • Các bước tiếp theo là triển khai thử nghiệm các giải pháp đề xuất, đánh giá hiệu quả và nhân rộng trong toàn tỉnh, đồng thời cập nhật, hoàn thiện chương trình bồi dưỡng theo thực tiễn phát triển.

Hành động ngay hôm nay: Các cơ quan quản lý nhà nước và đơn vị đào tạo cần phối hợp xây dựng kế hoạch triển khai các giải pháp bồi dưỡng kỹ năng tuyên truyền nhằm nâng cao năng lực cán bộ cơ sở, góp phần thực hiện hiệu quả Luật tín ngưỡng, tôn giáo trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên.