Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh hội nhập quốc tế và sự phát triển không ngừng của nền giáo dục đại học, công tác bồi dưỡng giảng viên đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao chất lượng đào tạo và bồi dưỡng cán bộ, công chức, viên chức. Học viện Hành chính Quốc gia, với hơn 65 năm xây dựng và phát triển, là trung tâm quốc gia đào tạo, bồi dưỡng năng lực hành chính và quản lý nhà nước, có vai trò quan trọng trong việc phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho nền công vụ Việt Nam. Tính đến năm 2024, đội ngũ giảng viên của Học viện gồm 508 người, trong đó 42,2% có trình độ tiến sĩ, đáp ứng yêu cầu chuẩn cơ sở giáo dục đại học. Tuy nhiên, công tác bồi dưỡng giảng viên vẫn còn nhiều hạn chế về kế hoạch, nội dung và hiệu quả thực hiện.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm làm rõ cơ sở khoa học và thực trạng công tác bồi dưỡng giảng viên tại Học viện Hành chính Quốc gia từ năm 2018 đến nay, đồng thời đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên, đáp ứng yêu cầu đào tạo đa dạng và hội nhập quốc tế. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào công tác bồi dưỡng giảng viên tại trụ sở chính và các phân hiệu của Học viện trên toàn quốc. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc góp phần nâng cao năng lực chuyên môn, nghiệp vụ sư phạm và kỹ năng thực tiễn cho giảng viên, từ đó nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức, viên chức, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong thời đại mới.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên cơ sở lý luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử của Chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, cùng quan điểm của Đảng về giáo dục và đào tạo. Hai lý thuyết trọng tâm được áp dụng gồm:

  1. Lý thuyết phát triển nguồn nhân lực: Nhấn mạnh vai trò của bồi dưỡng liên tục trong việc nâng cao năng lực và phẩm chất của giảng viên, nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục và hội nhập quốc tế.

  2. Mô hình quản lý chất lượng giáo dục: Tập trung vào các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng bồi dưỡng giảng viên như kế hoạch, nội dung, phương pháp, nguồn lực và đánh giá hiệu quả.

Các khái niệm chính bao gồm: bồi dưỡng giảng viên, tiêu chuẩn chức danh nghề nghiệp giảng viên, năng lực sư phạm, kỹ năng nghiên cứu khoa học, và chuyển đổi số trong giáo dục đại học.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu chính được thu thập từ khảo sát 98 phiếu điều tra giảng viên và 95 phiếu học viên các lớp bồi dưỡng tại Học viện Hành chính Quốc gia, cùng với tài liệu thứ cấp từ các văn bản pháp luật, báo cáo ngành và các nghiên cứu liên quan. Phương pháp chọn mẫu là chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện cho các khoa chuyên môn và phân hiệu của Học viện.

Phân tích dữ liệu sử dụng phương pháp thống kê mô tả, phân tích định lượng với thang đo Likert 5 mức để đánh giá nhận thức và hiệu quả công tác bồi dưỡng. Quá trình nghiên cứu diễn ra trong giai đoạn từ năm 2018 đến 2024, tập trung đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp cải tiến.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Chất lượng đội ngũ giảng viên: Tỷ lệ giảng viên có trình độ tiến sĩ đạt 42,2%, vượt chuẩn tối thiểu 40% theo quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Tuy nhiên, chỉ có 7,1% giảng viên đạt hạng cao cấp, phần lớn (59,8%) là giảng viên hạng III, cho thấy cơ cấu chức danh nghề nghiệp chưa cân đối.

  2. Hiệu quả công tác bồi dưỡng: 42,8% giảng viên đánh giá hiệu quả công tác bồi dưỡng ở mức thấp hoặc rất thấp, chỉ 10,2% đánh giá ở mức cao hoặc rất cao. Nội dung chương trình bồi dưỡng còn trùng lặp, chưa chuyên sâu và chưa phù hợp với đặc thù công việc của giảng viên Học viện.

  3. Kỹ năng và năng lực giảng viên: Các kỹ năng như giảng dạy đại học, nghiên cứu khoa học, tư vấn hỗ trợ người học được đánh giá ở mức trung bình (điểm trung bình từ 3,0 đến 3,2). Kỹ năng chuyển đổi số và cung ứng dịch vụ cộng đồng thấp nhất với điểm trung bình lần lượt là 2,5 và 2,6.

  4. Công tác tổ chức bồi dưỡng: Việc xác định nhu cầu bồi dưỡng và xây dựng kế hoạch còn nhiều hạn chế, với hơn 57% ý kiến đánh giá ở mức trung bình và 20,4% ở mức kém. Tổ chức thực hiện kế hoạch bồi dưỡng cũng chỉ đạt mức trung bình với 59,2% ý kiến đồng thuận.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các hạn chế trên là do nguồn lực kinh phí bồi dưỡng chưa ổn định, kế hoạch bồi dưỡng thiếu tính hệ thống và đồng bộ, cùng với áp lực công việc lớn khiến giảng viên khó tham gia đầy đủ các khóa học. So với các nghiên cứu trong ngành giáo dục đại học, kết quả này phản ánh thực trạng chung về sự thiếu hụt trong đầu tư phát triển nguồn nhân lực giảng viên tại các cơ sở đào tạo công lập.

Việc giảng viên chưa phát huy hết tiềm năng nghiên cứu khoa học và khả năng giảng dạy bằng ngoại ngữ cũng làm giảm khả năng hội nhập quốc tế của Học viện. Dữ liệu khảo sát có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ đánh giá hiệu quả bồi dưỡng và biểu đồ đường thể hiện điểm trung bình các kỹ năng giảng viên, giúp minh họa rõ nét các điểm mạnh và điểm yếu.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Xây dựng kế hoạch bồi dưỡng hệ thống và dài hạn: Thiết lập kế hoạch bồi dưỡng giảng viên với tầm nhìn 5-10 năm, xác định rõ mục tiêu, nội dung, nguồn lực và chủ thể thực hiện. Học viện cần chủ động phối hợp với Bộ Nội vụ và Bộ Giáo dục để đảm bảo nguồn kinh phí ổn định.

  2. Đổi mới nội dung và phương pháp bồi dưỡng: Phát triển chương trình bồi dưỡng chuyên sâu, phù hợp với đặc thù giảng viên Học viện, tăng cường bồi dưỡng kỹ năng sư phạm, nghiên cứu khoa học, chuyển đổi số và ngoại ngữ. Áp dụng phương pháp đào tạo kết hợp trực tiếp và trực tuyến để linh hoạt thời gian học tập.

  3. Tăng cường hỗ trợ tài chính và khuyến khích giảng viên: Cơ chế hỗ trợ kinh phí tham gia bồi dưỡng, khen thưởng và tôn vinh giảng viên có thành tích xuất sắc trong học tập và nghiên cứu. Xây dựng chính sách thu hút nhân tài, đặc biệt là các chuyên gia có trình độ cao và kinh nghiệm quốc tế.

  4. Phát triển môi trường học tập và nghiên cứu thực tiễn: Tổ chức các chuyến nghiên cứu thực tế trong và ngoài nước, tạo điều kiện cho giảng viên tiếp cận kiến thức quản lý hiện đại và kinh nghiệm thực tiễn. Đẩy mạnh hợp tác quốc tế và liên kết với các doanh nghiệp, cơ quan nhà nước để nâng cao chất lượng giảng dạy và nghiên cứu.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý Học viện Hành chính Quốc gia: Để xây dựng chiến lược phát triển đội ngũ giảng viên, nâng cao chất lượng đào tạo và bồi dưỡng, đồng thời hoạch định chính sách nhân sự phù hợp.

  2. Giảng viên và cán bộ đào tạo tại các cơ sở giáo dục đại học và bồi dưỡng công lập: Nhận diện các điểm mạnh, hạn chế trong công tác bồi dưỡng, từ đó chủ động nâng cao năng lực chuyên môn và kỹ năng sư phạm.

  3. Các nhà hoạch định chính sách giáo dục và đào tạo: Tham khảo để điều chỉnh các quy định, tiêu chuẩn chức danh nghề nghiệp và chính sách hỗ trợ phát triển nguồn nhân lực giảng viên.

  4. Các tổ chức nghiên cứu và tư vấn giáo dục: Sử dụng kết quả nghiên cứu để đề xuất các giải pháp cải tiến công tác bồi dưỡng giảng viên, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục đại học và đào tạo cán bộ công chức.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao công tác bồi dưỡng giảng viên lại quan trọng đối với Học viện Hành chính Quốc gia?
    Bồi dưỡng giảng viên giúp nâng cao năng lực chuyên môn, kỹ năng sư phạm và phẩm chất nghề nghiệp, từ đó đảm bảo chất lượng đào tạo, bồi dưỡng cán bộ công chức, viên chức, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước và hội nhập quốc tế.

  2. Những hạn chế chính trong công tác bồi dưỡng giảng viên hiện nay là gì?
    Bao gồm kế hoạch bồi dưỡng chưa hệ thống, nội dung chưa phù hợp và chuyên sâu, nguồn lực kinh phí hạn chế, cùng với áp lực công việc khiến giảng viên khó tham gia đầy đủ các khóa học.

  3. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả công tác bồi dưỡng giảng viên?
    Cần xây dựng kế hoạch dài hạn, đổi mới nội dung và phương pháp đào tạo, tăng cường hỗ trợ tài chính, khuyến khích giảng viên tự học và nghiên cứu thực tế trong và ngoài nước.

  4. Tiêu chuẩn chức danh nghề nghiệp giảng viên được quy định như thế nào?
    Giảng viên cao cấp phải có bằng tiến sĩ, chứng chỉ bồi dưỡng theo tiêu chuẩn chức danh nghề nghiệp, năng lực sư phạm và ngoại ngữ phù hợp; giảng viên chính và giảng viên hạng III có các yêu cầu tương ứng về trình độ và kỹ năng theo quy định của Bộ Nội vụ và Bộ Giáo dục.

  5. Làm sao để giảng viên có thể nâng cao kỹ năng chuyển đổi số?
    Thông qua các khóa bồi dưỡng chuyên sâu về công nghệ thông tin, tham gia các chương trình đào tạo trực tuyến, nghiên cứu tài nguyên giáo dục mở và áp dụng công nghệ trong giảng dạy, đồng thời được hỗ trợ từ Học viện về cơ sở vật chất và tài liệu.

Kết luận

  • Đội ngũ giảng viên Học viện Hành chính Quốc gia có trình độ chuyên môn tương đối cao nhưng cơ cấu chức danh và kỹ năng còn nhiều hạn chế.
  • Công tác bồi dưỡng giảng viên chưa đạt hiệu quả cao do kế hoạch chưa đồng bộ, nội dung chưa phù hợp và nguồn lực hạn chế.
  • Nhu cầu đổi mới nội dung, phương pháp bồi dưỡng và tăng cường hỗ trợ tài chính là cấp thiết để nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên.
  • Giải pháp đề xuất bao gồm xây dựng kế hoạch dài hạn, đổi mới chương trình, khuyến khích tự học và phát triển kỹ năng thực tiễn, đặc biệt là chuyển đổi số và ngoại ngữ.
  • Các bước tiếp theo cần tập trung vào triển khai đồng bộ các giải pháp, đánh giá định kỳ hiệu quả bồi dưỡng và mở rộng hợp tác quốc tế nhằm phát triển nguồn nhân lực giảng viên chất lượng cao.

Học viện Hành chính Quốc gia và các cơ sở đào tạo liên quan nên hành động ngay để nâng cao năng lực đội ngũ giảng viên, góp phần phát triển nền giáo dục đại học và công vụ hiện đại, đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững của đất nước.