Biến Đổi Khí Hậu: Thách Thức và Giải Pháp Pháp Lý

Khí hậu là trung bình của thời tiết trong một khoảng thời gian và không gian nhất định, thường là 30 năm. Các yếu tố chính hình thành khí hậu bao gồm bức xạ mặt trời, nhiệt độ, độ ẩm, hoàn lưu (gió), vị trí địa lý, địa hình và mặt đệm. Khi khí hậu thay đổi, các yếu tố này cũng biến đổi theo. Thời tiết là trạng thái khí quyển tại một địa điểm nhất định, được xác định bởi nhiệt độ, áp suất, độ ẩm, tốc độ gió và mưa. Khí quyển, bao quanh Trái Đất, chứa nhiều loại khí, trong đó nitơ chiếm 78%, oxy 21%, và dioxit cacbon 0,03%.

Biến đổi khí hậu là sự biến đổi trạng thái của khí hậu so với trung bình hoặc dao động trong một khoảng thời gian dài. Theo khoa học môi trường, nó bao gồm tất cả sự khác biệt giữa các số liệu thống kê dài hạn về yếu tố khí tượng. Dưới góc độ pháp lý quốc tế, biến đổi khí hậu là sự thay đổi do hoạt động của con người làm thay đổi thành phần khí quyển, cộng thêm vào khả năng biến động tự nhiên của khí hậu. Khoản 2 - Điều 1 Công ước khung của Liên Hợp Quốc về biến đổi khí hậu năm 1992 nhấn mạnh vai trò của hoạt động con người.

Các biểu hiện của biến đổi khí hậu bao gồm sự nóng lên của khí quyển và Trái Đất, thay đổi thành phần và chất lượng khí quyển, dâng cao mực nước biển do tan băng, di chuyển của các đới khí hậu, thay đổi cường độ hoàn lưu khí quyển và chu trình tuần hoàn nước, thay đổi năng suất sinh học của các hệ sinh thái. Những thay đổi này đe dọa sự sống của các loài sinh vật, hệ sinh thái và hoạt động của con người. Sự thay đổi này có thể gây ra những hậu quả về kinh tế, xã hội hoặc môi trường sinh thái của khu vực.

Tài liệu địa chất cho thấy đã có những biến đổi sâu sắc trong khí hậu xảy ra trong quá khứ, từ khi con người còn chưa xuất hiện. Các yếu tố bên trong hệ thống khí hậu (khí quyển, đại dương, bề mặt Trái Đất) và bên ngoài (trong lòng Trái Đất, ngoài Trái Đất) đều có thể gây ra biến đổi khí hậu. Ví dụ, sự biến đổi của hằng số mặt trời, quỹ đạo Trái Đất quanh mặt trời, và sự trôi dạt lục địa đều tác động đến khí hậu. Sự thối rữa của xác động vật và thực vật, hoạt động núi lửa cũng thải ra các chất khí gây ô nhiễm.

Con người, thông qua các hoạt động sản xuất và tiêu thụ, đang góp phần chủ yếu vào quá trình biến đổi khí hậu. Quá trình công nghiệp hóa, sự gia tăng phương tiện giao thông, phát triển công nghiệp khai thác, sử dụng nguyên liệu hóa thạch, thiêu đốt chất thải, tích lũy chất thải công nghiệp... là các tác nhân chính. Con người thải ra một lượng lớn khí thải độc hại như CO2, CH4, N2O, HFCs, gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới khí quyển. CO2 do con người thải ra là một trong những thủ phạm chính làm Trái Đất nóng lên.

Tháng 6/1992, tại Braxin, 162 quốc gia, trong đó có Việt Nam, đã ký Công ước Khung của Liên Hợp Quốc về Biến đổi Khí hậu (UNFCCC). Đây là một thỏa thuận quốc tế quan trọng, đặt nền móng cho các nỗ lực toàn cầu nhằm giải quyết biến đổi khí hậu. UNFCCC công nhận rằng biến đổi khí hậu là một vấn đề chung của nhân loại và kêu gọi các quốc gia hợp tác để giảm phát thải khí nhà kính.

Năm 1997, Nghị định thư Kyoto về giảm phát thải khí nhà kính được đệ trình và có hiệu lực vào năm 2005. Nghị định thư này yêu cầu các quốc gia công nghiệp cam kết giảm khí thải nhà kính trong khoảng thời gian đến năm 2012. Các nước đang phát triển và các nước công nghiệp mới có nền kinh tế phát triển nhanh chưa phải đưa ra cam kết tại Kyoto. Nghị định thư Kyoto là một bước quan trọng trong việc thực hiện các mục tiêu của UNFCCC.

Thỏa thuận Paris là một thỏa thuận mang tính bước ngoặt, được thông qua vào năm 2015, nhằm tăng cường ứng phó toàn cầu với mối đe dọa của biến đổi khí hậu. Thỏa thuận này đặt ra mục tiêu giữ cho mức tăng nhiệt độ toàn cầu dưới 2°C so với mức tiền công nghiệp và nỗ lực hạn chế mức tăng này ở mức 1,5°C. Thỏa thuận Paris kêu gọi các quốc gia đưa ra các cam kết quốc gia (NDC) để giảm phát thải khí nhà kính và thích ứng với tác động của biến đổi khí hậu.

Chống biến đổi khí hậu ngày nay đã trở thành một trong những chính sách quan trọng của Đảng và Nhà nước ta. Bằng những chính sách và biện pháp khác nhau, Nhà nước ta đang can thiệp mạnh mẽ vào các hoạt động của cá nhân, tổ chức trong xã hội để bảo vệ các yếu tố của khí hậu. Trong những biện pháp mà Nhà nước ta sử dụng trong lĩnh vực khác, pháp luật đóng vai trò đặc biệt quan trọng.

Với chính sách đối ngoại rộng mở trong thời gian qua của Nhà nước ta đã tích cực ký kết và tham gia vào nhiều điều ước quốc tế về cắt giảm khí thải, bảo vệ khí hậu quan trọng. Để thực hiện cam kết quốc tế của mình, Nhà nước đã ban hành một hệ thống pháp luật về chống biến đổi khí hậu tương đương đối hoàn chỉnh, được dư luận trong nước và quốc tế đánh giá cao.

Việc hoàn thiện hệ thống pháp luật quốc tế về biến đổi khí hậu là vấn đề quan trọng và cấp bách của cộng đồng thế giới. Các quy định hiện hành cần được củng cố và bổ sung để đảm bảo hiệu quả trong việc giảm phát thải khí nhà kính và thích ứng với tác động của biến đổi khí hậu.

Việc thực thi các quy định hiện hành của luật pháp quốc tế về chống biến đổi khí hậu cần được đảm bảo. Các quốc gia cần tuân thủ các cam kết quốc tế và thực hiện các biện pháp cần thiết để giảm phát thải khí nhà kính và thích ứng với tác động của biến đổi khí hậu.

Việc chuyển đổi sang năng lượng tái tạo và phát triển kinh tế xanh là một trong những giải pháp quan trọng để giảm phát thải khí nhà kính và chống lại biến đổi khí hậu. Các quốc gia cần đầu tư vào năng lượng mặt trời, năng lượng gió, năng lượng sinh khối và các nguồn năng lượng sạch khác.

Nâng cao nhận thức và giáo dục về biến đổi khí hậu là rất quan trọng để thay đổi hành vi cá nhân và thúc đẩy sự tham gia của cộng đồng vào các nỗ lực chống lại biến đổi khí hậu. Các chương trình giáo dục cần được thiết kế để cung cấp cho mọi người kiến thức và kỹ năng cần thiết để giảm carbon footprint và sống một cuộc sống bền vững hơn.