Vấn Đề Bảo Hộ Nhãn Hiệu Nổi Tiếng Theo Pháp Luật Quốc Tế và Việt Nam

Lịch sử nhãn hiệu hàng hóa có từ rất lâu đời. Theo nhà nghiên cứu người Pháp Andrea Semprini, có bốn đặc tính quan trọng của nhãn hiệu. Đầu tiên, nhãn hiệu đánh dấu sự nhận dạng sản phẩm. Nhiều nước hợp tác thiết lập cơ chế quốc tế bằng việc ký Công ước Paris về bảo hộ sở hữu công nghiệp năm 1883 và Thỏa ước Madrid về đăng ký quốc tế nhãn hiệu năm 1891. Sự phát triển của nhãn hiệu nổi tiếng gắn liền với quá trình hội nhập kinh tế quốc tế, khi các doanh nghiệp mở rộng thị trường và cạnh tranh trên phạm vi toàn cầu. Việc bảo hộ nhãn hiệu nổi tiếng trở nên cấp thiết để ngăn chặn hành vi xâm phạm và lợi dụng danh tiếng của nhãn hiệu.

Ở Trung Quốc, thông qua các quy định hiện hành của Luật Nhãn hiệu hàng hóa (NHHH), lần đầu tiên Trung Quốc thừa nhận một cách chính thức NHHH nổi tiếng trong hệ thống pháp luật của họ dù rằng Trung Quốc đã chính thức trở thành thành viên của Công ước Paris từ rất sớm. Nhãn hiệu có chức năng chủ yếu là một phương tiện phân biệt hàng hóa, dịch vụ cùng loại của các cơ sở sản xuất, kinh doanh khác nhau. Chức năng này giúp người tiêu dùng dễ dàng nhận biết và lựa chọn sản phẩm mong muốn. Nhãn hiệu nổi tiếng còn có thêm chức năng tạo dựng uy tín và niềm tin cho sản phẩm, dịch vụ.

Nhãn hiệu có chức năng chủ yếu là phương tiện phân biệt hàng hóa, dịch vụ của các cơ sở sản xuất khác nhau. Nhãn hiệu nổi tiếng đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng thương hiệu mạnh, tạo dựng uy tín và lòng tin của người tiêu dùng. Nhãn hiệu nổi tiếng còn là tài sản giá trị của doanh nghiệp, có thể mang lại lợi nhuận lớn thông qua việc li-xăng nhãn hiệu hoặc chuyển nhượng nhãn hiệu.

Công ước Paris năm 1883 về bảo hộ quyền SHCN đã lần đầu tiên đề cập đến nhãn hiệu nổi tiếng tại Điều 6Bis bằng cách quy định nghĩa vụ bắt buộc của các quốc gia thành viên trong việc từ chối hay hủy bỏ mọi sự đăng ký cũng như ngăn cấm mọi sự sử dụng của NHHH mà nó được coi là sự sao chép, bắt chước, một bản dịch hoặc có thể gây nhầm lẫn với một nhãn hiệu nổi tiếng. Hiệp định TRIPS cũng đề cập đến vấn đề bảo hộ nhãn hiệu nổi tiếng, dựa trên các nguyên tắc của Công ước Paris.

Sự cần thiết của việc bảo hộ nhãn hiệu nổi tiếng đã được bình luận trên phương diện quốc tế bởi các thành viên Công ước Paris vào năm 1920. Hiệp định TRIPS nhìn chung dựa trên các nguyên tắc được ấn định bởi Công ước Paris với những sự thay đổi và bổ sung phù hợp. Tuy nhiên, pháp luật của không ít quốc gia đã không đưa ra được một hệ thống các tiêu chí cụ thể để xác định nhãn hiệu nổi tiếng. Các văn bản này tạo cơ sở pháp lý quan trọng cho việc bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ đối với nhãn hiệu nổi tiếng trên phạm vi quốc tế.

Mức độ được biết đến của một nhãn hiệu ở Nhật Bản: Thông thường <<< Nổi tiếng (Well-known) <<< Rất nổi tiếng (Famous). Khung khổ pháp luật về bảo hộ nhãn hiệu nổi tiếng ở Nhật Bản bao gồm: Điều 6 bis Công ước Paris, khuyến nghị chung liên quan đến quy định về bảo hộ nhãn hiệu nổi tiếng của WIPO, Điều 16. Vấn đề đặt ra là thế nào là "có khả năng gây nhầm lẫn"? Án lệ của Tòa cấp cao Tokyo, phán quyết ngày 21/12/1999: hàng hóa: quần áo. Tòa hủy bỏ nhãn hiệu ILA CELI vì nhãn hiệu LA NCEL là nhãn hiệu nổi tiếng.

Luật Sở hữu trí tuệ của Việt Nam đã có những quy định về nhãn hiệu nổi tiếng, tuy nhiên, cần tiếp tục hoàn thiện để đáp ứng yêu cầu thực tiễn. Việc xác định nhãn hiệu nổi tiếng cần dựa trên các tiêu chí khách quan và minh bạch, có tính đến đặc thù của thị trường Việt Nam. Cần có hướng dẫn cụ thể về thủ tục đăng ký và công nhận nhãn hiệu nổi tiếng, cũng như các biện pháp bảo vệ quyền lợi của chủ sở hữu khi bị xâm phạm nhãn hiệu.

Vấn đề quyền ưu tiên đóng vai trò quan trọng trong việc bảo hộ nhãn hiệu nói chung và nhãn hiệu nổi tiếng nói riêng. Việc công nhận quyền ưu tiên cho phép chủ sở hữu nhãn hiệu đã nộp đơn đăng ký ở một quốc gia được hưởng ưu tiên khi nộp đơn đăng ký ở các quốc gia khác. Điều này giúp chủ sở hữu bảo vệ quyền lợi của mình trên phạm vi quốc tế một cách hiệu quả.

Các hình thức xâm phạm có thể bao gồm: sao chép nhãn hiệu, sử dụng nhãn hiệu tương tự gây nhầm lẫn, sử dụng nhãn hiệu nổi tiếng cho hàng hóa hoặc dịch vụ không tương tự, làm hàng giả, hàng nhái mang nhãn hiệu nổi tiếng. Việc xác định hành vi xâm phạm cần dựa trên các quy định pháp luật và các án lệ cụ thể, có tính đến các yếu tố như mức độ tương tự của nhãn hiệu, khả năng gây nhầm lẫn cho người tiêu dùng, và thiệt hại gây ra cho chủ sở hữu.

Giải pháp phòng ngừa bao gồm: đăng ký nhãn hiệu ở các quốc gia quan trọng, thực hiện các biện pháp kiểm soát chất lượng sản phẩm, và tăng cường tuyên truyền về quyền sở hữu trí tuệ. Giải pháp xử lý bao gồm: khởi kiện ra tòa án, yêu cầu cơ quan quản lý nhà nước xử lý vi phạm hành chính, và phối hợp với các cơ quan chức năng để ngăn chặn hành vi xâm phạm.

Xu hướng hiện nay là tăng cường bảo hộ nhãn hiệu nổi tiếng trên phạm vi quốc tế, đặc biệt là trong lĩnh vực thương mại điện tử. Các quốc gia đang nỗ lực hài hòa hóa các quy định pháp luật và tăng cường hợp tác trong việc thực thi quyền sở hữu trí tuệ. Bên cạnh đó, việc sử dụng các công nghệ mới như blockchain và trí tuệ nhân tạo cũng đang được nghiên cứu để nâng cao hiệu quả bảo vệ nhãn hiệu nổi tiếng.

Việt Nam cần tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật về sở hữu trí tuệ, tăng cường năng lực thực thi và nâng cao nhận thức của doanh nghiệp và người dân về tầm quan trọng của việc bảo hộ nhãn hiệu. Đồng thời, cần tận dụng các cơ hội từ các hiệp định thương mại tự do và các chương trình hợp tác quốc tế để nâng cao năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp Việt Nam và bảo vệ quyền lợi của chủ sở hữu nhãn hiệu nổi tiếng.