Ảnh Hưởng Của Hạn Chế Tín Dụng Đến Năng Suất Lúa Của Nông Hộ Ở Đồng Bằng Sông Cửu Long

LỜI CAM ĐOAN

LỜI CẢM ƠN

TÓM TẮT

ABSTRACT

1. CHƯƠNG 1: TẦM QUAN TRỌNG CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU

1.1. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU

1.1.1. Mục tiêu chung

1.1.2. Mục tiêu cụ thể

1.1.3. PHẠM VI NGHIÊN CỨU

1.1.3.1. Nội dung của luận án

1.1.3.2. Phạm vi không gian

1.1.3.3. Phạm vi thời gian

1.1.4. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU

1.1.5. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

1.1.5.1. Phương pháp thu thập thông tin

1.1.5.2. Phương pháp phân tích số liệu

1.1.6. CẤU TRÚC CỦA LUẬN ÁN

1.1.7. ĐÓNG GÓP CỦA LUẬN ÁN

2. CHƯƠNG 2: TỔNG QUAN TÀI LIỆU

2.1. CÁC NGHIÊN CỨU VỀ ẢNH HƯỞNG CỦA HẠN CHẾ TÍN DỤNG ĐẾN LƯỢNG VỐN PHÂN BỔ CHO YẾU TỐ ĐẦU VÀO CỦA NÔNG HỘ

2.2. CÁC NGHIÊN CỨU VỀ ẢNH HƯỞNG CỦA HẠN CHẾ TÍN DỤNG ĐẾN NĂNG SUẤT NÔNG NGHIỆP CỦA NÔNG HỘ

3. CHƯƠNG 3: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

3.1. Các khái niệm liên quan

3.2. Bản chất của thị trường tín dụng nông thôn

3.3. Cơ sở lý thuyết về ảnh hưởng của hạn chế tín dụng đến lượng vốn phân bổ cho yếu tố đầu vào của nông hộ

3.4. Cơ sở lý thuyết về ảnh hưởng của hạn chế tín dụng đến năng suất lúa của nông hộ

3.5. Khung nghiên cứu

3.6. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

3.6.1. Phương pháp thu thập số liệu

3.6.2. Sai số đo lường

3.6.3. Phương pháp phân tích số liệu

3.6.4. Tổng quan về phương pháp ước lượng PSM (Propensity matching score)

3.7. Mô hình thực nghiệm về ảnh hưởng của các yếu tố đến hạn chế tín dụng đối với nông hộ

3.8. Phương pháp ước lượng ảnh hưởng của hạn chế tín dụng đến lượng vốn phân bổ cho yếu tố đầu vào của nông hộ

3.9. Phương pháp ước lượng ảnh hưởng của hạn chế tín dụng đến năng suất lúa của nông hộ

3.10. Giả thuyết nghiên cứu

4. CHƯƠNG 4: THỰC TRẠNG NĂNG SUẤT SẢN XUẤT LÚA VÀ PHÂN BỔ VỐN TÍN DỤNG CHO CÁC YẾU TỐ ĐẦU VÀO Ở ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG

4.1. TỔNG QUAN VỀ ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG

4.1.1. Điều kiện tự nhiên

4.1.2. Đất đai và dân số

4.2. THỰC TRẠNG NĂNG SUẤT LÚA Ở ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG

4.3. THỰC TRẠNG TÍN DỤNG CHÍNH THỨC Ở ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG

4.3.1. Chính sách tín dụng nông thôn ở Việt Nam

4.3.2. Hệ thống tín dụng chính thức ở Đồng bằng sông Cửu Long

4.3.2.1. Ngân hàng thương mại

4.3.2.2. Ngân hàng Chính sách xã hội

4.3.2.3. Quỹ tín dụng

4.4. THỰC TRẠNG PHÂN BỔ YẾU TỐ ĐẦU VÀO SẢN XUẤT LÚA Ở ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG

4.4.1. Thực trạng sử dụng giống lúa của nông hộ ở Đồng bằng sông Cửu Long

4.4.2. Thực trạng sử dụng phân bón của nông hộ ở Đồng bằng sông Cửu Long

4.4.3. Thực trạng sử dụng thuốc bảo vệ thực vật của nông hộ ở Đồng bằng sông Cửu Long

4.4.4. Thực trạng lao động trong nông nghiệp ở Đồng bằng sông Cửu Long

5. CHƯƠNG 5: ẢNH HƯỞNG CỦA HẠN CHẾ TÍN DỤNG ĐẾN LƯỢNG VỐN PHÂN BỔ CHO YẾU TỐ ĐẦU VÀO VÀ NĂNG SUẤT LÚA CỦA NÔNG HỘ Ở ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG

5.1. MÔ TẢ NÔNG HỘ TRỒNG LÚA

5.1.1. Đặc điểm của nông hộ

5.1.2. Thực trạng tín dụng

5.1.3. Đặc điểm nông hộ bị hạn chế và không bị hạn chế tín dụng

5.1.4. Thực trạng phân bổ vốn cho yếu tố đầu vào

5.2. ẢNH HƯỞNG CỦA HẠN CHẾ TÍN DỤNG ĐẾN LƯỢNG PHÂN BỔ CHO YẾU TỐ ĐẦU VÀO CỦA NÔNG HỘ TRỒNG LÚA

5.2.1. Ảnh hưởng của các yếu tố đến hạn chế tín dụng đối với nông hộ trồng lúa

5.2.2. Kết quả so sánh lượng vốn phân bổ cho yếu tố đầu vào trường hợp nông hộ bị hạn chế so với nông hộ không bị hạn chế tín dụng

5.2.3. Kết quả so sánh lượng vốn phân bổ cho yếu tố đầu vào trong sản xuất lúa của nông hộ trường hợp nông hộ bị hạn chế tín dụng ít so với nông hộ bị hạn chế tín dụng nhiều

5.3. ẢNH HƯỞNG CỦA HẠN CHẾ TÍN DỤNG ĐẾN NĂNG SUẤT LÚA CỦA NÔNG HỘ

5.3.1. Kết quả so sánh năng suất lúa giữa nông hộ bị hạn chế với nông hộ không bị hạn chế tín dụng

5.3.2. Kết quả so sánh năng suất lúa giữa nông hộ bị hạn chế tín dụng ít với nông hộ bị hạn chế tín dụng nhiều

6. CHƯƠNG 6: KẾT LUẬN VÀ HÀM Ý CHÍNH SÁCH

6.1. KẾT LUẬN

6.2. HÀM Ý CHÍNH SÁCH

6.2.1. Giảm hạn chế tín dụng đối với nông hộ

6.2.2. Sử dụng yếu tố đầu vào hợp lý

6.2.3. HẠN CHẾ HƯỚNG NGHIÊN CỨU TIẾP THEO

Tài liệu tham khảo

Phụ lục

Phụ lục 1. Bảng câu hỏi

Phụ lục 2. Kết quả ước lượng

I. Tổng Quan Về Ảnh Hưởng Hạn Chế Tín Dụng Đến Lúa

Ở các nước đang phát triển, sản xuất nông nghiệp, đặc biệt là sản xuất lúa, đóng vai trò quan trọng đối với phúc lợi người dân và tăng trưởng kinh tế. Lúa gạo là lương thực thiết yếu của một nửa dân số thế giới, với Châu Á là khu vực sản xuất và tiêu thụ chính. Tại Việt Nam, sản xuất lúa đóng góp đáng kể vào GDP và giá trị xuất khẩu, đồng thời đảm bảo an ninh lương thực quốc gia. Tuy nhiên, để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao về chất lượng, nông hộ cần cải tiến giống, sử dụng phân bón, nông dược và kỹ thuật bảo quản phù hợp. Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) là vùng sản xuất lúa trọng điểm của Việt Nam, đóng góp lớn vào sản lượng và xuất khẩu gạo. Mặc dù có điều kiện tự nhiên thuận lợi, nông hộ ở đây vẫn đối mặt với nhiều thách thức do quy mô sản xuất nhỏ, bị động trong khâu tiêu thụ và liên kết yếu với các nhà khoa học, nhà quản lý và doanh nghiệp. Điều này dẫn đến tình trạng thu nhập thấp và bấp bênh, đặc biệt trong bối cảnh biến đổi khí hậu.

1.1. Vai Trò Của Sản Xuất Lúa Gạo Trong Nền Kinh Tế

Sản xuất lúa gạo không chỉ đảm bảo an ninh lương thực mà còn đóng góp vào GDP và giá trị xuất khẩu của Việt Nam. Yêu cầu về chất lượng và tiêu chuẩn hạt ngày càng cao, đặc biệt ở thị trường các nước phát triển. Nông hộ cần liên tục cải tiến để đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng. Theo FAO (2015), trên 75% dân số Việt Nam phụ thuộc vào sản xuất nông nghiệp và 100% sử dụng gạo làm lương thực chính.

1.2. Tầm Quan Trọng Của ĐBSCL Trong Sản Xuất Lúa Gạo

ĐBSCL là vùng sản xuất lúa trọng điểm, đóng góp trên 50% tổng sản lượng lúa và khoảng 90% lượng gạo xuất khẩu của Việt Nam. Điều kiện tự nhiên thuận lợi giúp tăng năng suất và sản lượng lúa. Tuy nhiên, nông hộ còn gặp nhiều khó khăn do quy mô sản xuất nhỏ và bị động trong khâu tiêu thụ.

II. Thách Thức Tiếp Cận Tín Dụng Của Nông Hộ Tại ĐBSCL

Nông hộ trồng lúa ở ĐBSCL đối mặt với nhiều thách thức, bao gồm quy mô sản xuất nhỏ, bị động trong khâu tiêu thụ và liên kết yếu với các bên liên quan. Tình trạng "được mùa mất giá" thường xuyên xảy ra, ảnh hưởng đến thu nhập của nông hộ. Thu nhập thấp gây khó khăn trong việc tiếp cận nguồn vốn cho sản xuất, do nông hộ bị xem là đối tượng rủi ro. Thiếu vốn khiến nông hộ không thể mua các yếu tố đầu vào tối ưu, ứng dụng kỹ thuật mới và khai thác hết tiềm năng sản xuất. Vốn là yếu tố quan trọng, nhưng phần lớn nông hộ khó tiếp cận được tín dụng chính thức. Thông tin bất đối xứng làm tăng chi phí giao dịch, chỉ khuyến khích người vay có rủi ro cao và loại người vay ít rủi ro ra khỏi thị trường.

2.1. Khó Khăn Về Vốn Và Ảnh Hưởng Đến Sản Xuất Lúa

Thiếu vốn khiến nông hộ không thể mua các yếu tố đầu vào tối ưu, ứng dụng kỹ thuật mới và khai thác hết tiềm năng sản xuất. Vốn là yếu tố quan trọng xuyên suốt quá trình sản xuất lúa, từ khâu mua yếu tố đầu vào đến khâu thu hoạch và bảo quản. Theo nghiên cứu, nông hộ không thể ứng dụng kỹ thuật mới trong sản xuất, thu hoạch và bảo quản để đảm bảo chất lượng hạt lúa nếu thiếu vốn.

2.2. Rào Cản Tiếp Cận Tín Dụng Chính Thức Của Nông Hộ

Phần lớn nông hộ khó tiếp cận được tín dụng chính thức do thông tin bất đối xứng, chi phí giao dịch cao và thiếu tài sản thế chấp. Điều này dẫn đến tình trạng hạn chế tín dụng, ảnh hưởng đến khả năng đầu tư và phát triển sản xuất lúa. Tín dụng lãi suất thấp được trợ cấp bởi chính phủ có thể bóp méo thị trường tín dụng nông thôn, khiến vốn không đến được với nông hộ nghèo và dễ tổn thương nhất (Conning và Udry, 2007).

III. Phương Pháp PSM Đánh Giá Ảnh Hưởng Hạn Chế Tín Dụng

Luận án sử dụng phương pháp điểm xu hướng (PSM) để ước lượng ảnh hưởng của hạn chế tín dụng đến lượng vốn phân bổ cho yếu tố đầu vào và năng suất lúa của nông hộ ở ĐBSCL. Dữ liệu sơ cấp được thu thập từ 1.017 nông hộ trồng lúa năm 2015 và 1.065 nông hộ năm 2018 tại chín tỉnh/thành. Phương pháp PSM bao gồm hồi quy Probit để xác định các yếu tố ảnh hưởng đến hạn chế tín dụng, sau đó so sánh nông hộ bị hạn chế tín dụng với nông hộ không bị hạn chế tín dụng về phân bổ vốn và năng suất lúa. Luận án còn chia nông hộ bị hạn chế tín dụng thành nhiều nhóm để xem xét ảnh hưởng phi tuyến của hạn chế tín dụng.

3.1. Thu Thập Và Xử Lý Dữ Liệu Nghiên Cứu

Dữ liệu sơ cấp được thu thập từ 1.017 nông hộ trồng lúa năm 2015 và 1.065 nông hộ năm 2018 tại chín tỉnh/thành ở ĐBSCL. Dữ liệu bao gồm thông tin về đặc điểm nông hộ, tình hình tiếp cận tín dụng, phân bổ vốn cho yếu tố đầu vào và năng suất lúa. Dữ liệu được làm sạch và xử lý trước khi đưa vào phân tích.

3.2. Ước Lượng Ảnh Hưởng Bằng Phương Pháp PSM

Phương pháp PSM được sử dụng để ước lượng ảnh hưởng của hạn chế tín dụng đến lượng vốn phân bổ và năng suất lúa. Phương pháp này giúp giảm thiểu sai lệch do các yếu tố ngoại sinh ảnh hưởng đến cả hạn chế tín dụng và kết quả sản xuất. Hồi quy Probit được sử dụng để xác định các yếu tố ảnh hưởng đến hạn chế tín dụng.

3.3. Phân Tích Ảnh Hưởng Phi Tuyến Của Hạn Chế Tín Dụng

Luận án chia nông hộ bị hạn chế tín dụng thành nhiều nhóm với mức độ hạn chế tín dụng giảm dần để xem xét ảnh hưởng phi tuyến của hạn chế tín dụng đến lượng vốn phân bổ và năng suất lúa. Điều này giúp hiểu rõ hơn về mối quan hệ giữa hạn chế tín dụng và hiệu quả sản xuất.

IV. Kết Quả Nghiên Cứu Ảnh Hưởng Đến Vốn Và Năng Suất

Kết quả nghiên cứu cho thấy có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến hạn chế tín dụng đối với nông hộ, bao gồm diện tích đất, thu nhập bình quân, học vấn của chủ hộ và khoảng cách đến tổ chức tín dụng. Hạn chế tín dụng ảnh hưởng đến lượng vốn phân bổ cho phân bón và lao động thuê. Nông hộ bị hạn chế tín dụng giảm lượng vốn phân bổ cho các yếu tố này. Khi giảm hạn chế tín dụng, nông hộ tăng lượng vốn phân bổ cho phân bón và lao động thuê. Hạn chế tín dụng cũng làm giảm năng suất lúa của nông hộ. Nông hộ bị hạn chế tín dụng có năng suất lúa thấp hơn so với nông hộ không bị hạn chế tín dụng.

4.1. Các Yếu Tố Ảnh Hưởng Đến Hạn Chế Tín Dụng

Diện tích đất, thu nhập bình quân, học vấn của chủ hộ và khoảng cách đến tổ chức tín dụng là những yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến hạn chế tín dụng đối với nông hộ. Nông hộ có diện tích đất lớn hơn, thu nhập cao hơn, học vấn tốt hơn và gần tổ chức tín dụng hơn có khả năng tiếp cận tín dụng tốt hơn.

4.2. Ảnh Hưởng Của Hạn Chế Tín Dụng Đến Phân Bổ Vốn

Hạn chế tín dụng ảnh hưởng đến lượng vốn phân bổ cho phân bón và lao động thuê. Nông hộ bị hạn chế tín dụng giảm lượng vốn phân bổ cho các yếu tố này, ảnh hưởng đến hiệu quả sản xuất. Khi giảm hạn chế tín dụng, nông hộ tăng lượng vốn phân bổ cho phân bón và lao động thuê.

4.3. Tác Động Của Hạn Chế Tín Dụng Đến Năng Suất Lúa

Hạn chế tín dụng làm giảm năng suất lúa của nông hộ. Nông hộ bị hạn chế tín dụng có năng suất lúa thấp hơn so với nông hộ không bị hạn chế tín dụng. Điều này cho thấy tầm quan trọng của việc tiếp cận tín dụng đối với hiệu quả sản xuất lúa.

V. Hàm Ý Chính Sách Giải Pháp Nâng Cao Năng Suất Lúa

Nghiên cứu đề xuất các hàm ý chính sách giúp sử dụng hiệu quả các yếu tố đầu vào, nâng cao hiệu quả hoạt động sản xuất và cải thiện thu nhập cho nông hộ trồng lúa ở ĐBSCL. Các chính sách cần tập trung vào giảm hạn chế tín dụng đối với nông hộ, khuyến khích sử dụng yếu tố đầu vào hợp lý và phát triển các dịch vụ hỗ trợ sản xuất. Cần có các giải pháp cụ thể để cải thiện khả năng tiếp cận tín dụng của nông hộ nghèo và dễ tổn thương, đồng thời nâng cao kiến thức và kỹ năng sản xuất cho nông hộ.

5.1. Giảm Hạn Chế Tín Dụng Cho Nông Hộ

Cần có các chính sách và giải pháp để giảm hạn chế tín dụng đối với nông hộ, đặc biệt là nông hộ nghèo và dễ tổn thương. Điều này có thể bao gồm việc đơn giản hóa thủ tục vay vốn, tăng cường thông tin về tín dụng và phát triển các sản phẩm tín dụng phù hợp với nhu cầu của nông hộ.

5.2. Sử Dụng Yếu Tố Đầu Vào Hợp Lý

Khuyến khích nông hộ sử dụng yếu tố đầu vào hợp lý, bao gồm giống, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật và lao động. Cần có các chương trình đào tạo và tư vấn để nâng cao kiến thức và kỹ năng cho nông hộ về sử dụng hiệu quả các yếu tố đầu vào.

5.3. Phát Triển Dịch Vụ Hỗ Trợ Sản Xuất

Phát triển các dịch vụ hỗ trợ sản xuất, bao gồm dịch vụ tư vấn kỹ thuật, dịch vụ cung cấp thông tin thị trường và dịch vụ bảo hiểm nông nghiệp. Các dịch vụ này giúp nông hộ giảm thiểu rủi ro và nâng cao hiệu quả sản xuất.

VI. Kết Luận Tác Động Của Tín Dụng Đến Nông Nghiệp Bền Vững

Nghiên cứu đã làm rõ ảnh hưởng của hạn chế tín dụng đến lượng vốn phân bổ cho yếu tố đầu vào và năng suất lúa của nông hộ ở ĐBSCL. Kết quả nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học cho việc xây dựng các chính sách và giải pháp nhằm cải thiện khả năng tiếp cận tín dụng của nông hộ, nâng cao hiệu quả sản xuất và phát triển nông nghiệp bền vững. Cần có các nghiên cứu tiếp theo để đánh giá tác động của các chính sách và giải pháp này trong thực tế.

6.1. Tóm Tắt Kết Quả Nghiên Cứu Chính

Nghiên cứu đã chỉ ra rằng hạn chế tín dụng có ảnh hưởng tiêu cực đến lượng vốn phân bổ cho yếu tố đầu vào và năng suất lúa của nông hộ ở ĐBSCL. Các yếu tố như diện tích đất, thu nhập bình quân, học vấn của chủ hộ và khoảng cách đến tổ chức tín dụng ảnh hưởng đến hạn chế tín dụng.

6.2. Hướng Nghiên Cứu Tiếp Theo

Các nghiên cứu tiếp theo có thể tập trung vào đánh giá tác động của các chính sách và giải pháp nhằm cải thiện khả năng tiếp cận tín dụng của nông hộ, cũng như nghiên cứu các yếu tố khác ảnh hưởng đến hiệu quả sản xuất lúa, như biến đổi khí hậu và thị trường lúa gạo.

Ảnh Hưởng Của Hạn Chế Tín Dụng Đến Lượng Vốn Phân Bổ Và Năng Suất Lúa Của Nông Hộ Ở Đồng Bằng Sông Cửu Long