I. Tổng quan về ảnh hưởng của dòng tiền rủi ro hệ thống rủi ro phi hệ thống và tính thanh khoản đến đầu tư doanh nghiệp
Nghiên cứu tập trung vào việc phân tích ảnh hưởng của dòng tiền, rủi ro hệ thống, rủi ro phi hệ thống và tính thanh khoản đến quyết định đầu tư của các doanh nghiệp Việt Nam. Trong bối cảnh thị trường vốn không hoàn hảo, các yếu tố này đóng vai trò quan trọng trong việc định hướng chiến lược đầu tư. Dòng tiền được xem là nguồn vốn nội bộ chính, ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng đầu tư của doanh nghiệp, đặc biệt là những doanh nghiệp hạn chế tài chính. Rủi ro hệ thống và rủi ro phi hệ thống tác động đến mức độ bất ổn trong quyết định đầu tư, trong khi tính thanh khoản của chứng khoán ảnh hưởng đến khả năng huy động vốn từ thị trường tài chính.
1.1. Ảnh hưởng của dòng tiền đến đầu tư
Dòng tiền là yếu tố then chốt trong quyết định đầu tư, đặc biệt trong bối cảnh thị trường vốn không hoàn hảo. Nghiên cứu của Fazzari, Hubbard và Petersen (1988) chỉ ra rằng các doanh nghiệp hạn chế tài chính có độ nhạy cảm cao hơn với dòng tiền nội bộ so với các doanh nghiệp ít hạn chế tài chính. Điều này cho thấy, dòng tiền không chỉ là nguồn tài trợ chính mà còn là yếu tố quyết định đến quy mô và hiệu quả đầu tư. Các doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt là những doanh nghiệp nhỏ và vừa, thường phụ thuộc nhiều vào nguồn vốn nội bộ do khó tiếp cận vốn bên ngoài.
1.2. Rủi ro hệ thống và rủi ro phi hệ thống
Rủi ro hệ thống và rủi ro phi hệ thống là hai yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến quyết định đầu tư. Rủi ro hệ thống liên quan đến các yếu tố vĩ mô như biến động thị trường, lãi suất, và chính sách kinh tế, trong khi rủi ro phi hệ thống liên quan đến các yếu tố nội bộ của doanh nghiệp như quản lý và hoạt động sản xuất. Các nghiên cứu thực nghiệm cho thấy, độ bất ổn cao có thể làm giảm đầu tư do tăng chi phí vốn và rủi ro tài chính. Điều này đặc biệt đúng với các doanh nghiệp Việt Nam, nơi thị trường tài chính còn non trẻ và chịu nhiều biến động.
II. Phương pháp nghiên cứu và dữ liệu
Nghiên cứu sử dụng phương pháp hồi quy theo mô hình phương sai sai số thay đổi tự hồi quy tổng quát (GARCH) và phương pháp moment tổng quát (GMM) để phân tích dữ liệu bảng từ các doanh nghiệp niêm yết tại Việt Nam giai đoạn 2007-2013. Dữ liệu được thu thập từ báo cáo tài chính đã được kiểm toán, đảm bảo độ tin cậy và chính xác. Các biến số chính bao gồm dòng tiền, rủi ro hệ thống, rủi ro phi hệ thống, tính thanh khoản, và các chỉ số đầu tư. Phương pháp nghiên cứu này cho phép đánh giá toàn diện mối quan hệ giữa các yếu tố tài chính và quyết định đầu tư.
2.1. Xác định doanh nghiệp hạn chế tài chính
Nghiên cứu xác định doanh nghiệp hạn chế tài chính dựa trên tỷ lệ cổ tức chi trả và chỉ số KZ. Các doanh nghiệp có tỷ lệ cổ tức thấp và chỉ số KZ cao được xem là những doanh nghiệp hạn chế tài chính. Điều này phù hợp với nghiên cứu của Fazzari và cộng sự (1988), cho thấy các doanh nghiệp này phụ thuộc nhiều vào nguồn vốn nội bộ và có độ nhạy cảm cao với dòng tiền.
2.2. Mô hình nghiên cứu
Mô hình nghiên cứu được xây dựng dựa trên lý thuyết quyền chọn thực và lý thuyết bất cân xứng thông tin. Các biến độc lập bao gồm dòng tiền, rủi ro hệ thống, rủi ro phi hệ thống, và tính thanh khoản, trong khi biến phụ thuộc là quyết định đầu tư. Phương pháp GMM được sử dụng để xử lý vấn đề nội sinh và đảm bảo tính chính xác của kết quả ước lượng.
III. Kết quả nghiên cứu và đánh giá
Kết quả nghiên cứu cho thấy dòng tiền có ảnh hưởng tích cực đến đầu tư, đặc biệt ở các doanh nghiệp hạn chế tài chính. Rủi ro hệ thống và rủi ro phi hệ thống có tác động tiêu cực đến quyết định đầu tư, trong khi tính thanh khoản của chứng khoán có ảnh hưởng thuận chiều. Nghiên cứu cũng chỉ ra sự khác biệt trong ảnh hưởng của các yếu tố này giữa doanh nghiệp có sự kiểm soát của Nhà nước và doanh nghiệp tư nhân. Các doanh nghiệp Nhà nước có độ nhạy cảm cao hơn với dòng tiền và tính thanh khoản so với doanh nghiệp tư nhân.
3.1. Ảnh hưởng của dòng tiền và tính thanh khoản
Kết quả nghiên cứu cho thấy dòng tiền có ảnh hưởng mạnh mẽ đến đầu tư, đặc biệt ở các doanh nghiệp hạn chế tài chính. Tính thanh khoản của chứng khoán cũng có tác động tích cực, giúp doanh nghiệp dễ dàng huy động vốn từ thị trường. Điều này phù hợp với nghiên cứu của Amihud và Mendelson (1986), cho rằng tính thanh khoản cao làm giảm chi phí vốn và tăng cơ hội đầu tư.
3.2. Rủi ro hệ thống và rủi ro phi hệ thống
Rủi ro hệ thống và rủi ro phi hệ thống có tác động tiêu cực đến quyết định đầu tư. Độ bất ổn cao làm tăng chi phí vốn và rủi ro tài chính, khiến các doanh nghiệp e ngại trong việc mở rộng đầu tư. Điều này đặc biệt đúng với các doanh nghiệp Việt Nam, nơi thị trường tài chính còn non trẻ và chịu nhiều biến động.
