I. Khởi nghiệp Giới Trẻ Tổng Quan và Vai Trò Quan Trọng
Khởi nghiệp đang là xu hướng toàn cầu, đặc biệt với sự tham gia của người trẻ. Báo cáo của Start-up Genome (GEN, 2020) cho thấy nền kinh tế khởi nghiệp toàn cầu tạo ra giá trị gần 3 nghìn tỷ USD. Việt Nam cũng không nằm ngoài xu hướng này, với làn sóng khởi nghiệp bùng nổ trong những năm gần đây. Theo VCCI (2016), 72% chủ doanh nghiệp khởi sự kinh doanh ở độ tuổi 30. Nghiên cứu của Azoulay và cộng sự (2020) cũng cho thấy độ tuổi 30 và 40 mang lại nhiều thành công nhất. Tuy nhiên, độ tuổi dưới 30 lại là thời điểm tốt để trải nghiệm khởi nghiệp. Lực lượng trẻ từ 25-30 tuổi có kiến thức chuyên môn và kinh nghiệm làm việc, là lực lượng tiềm năng cho khởi nghiệp của giới trẻ.
1.1. Tình hình khởi nghiệp của người trẻ tại Việt Nam
Làn sóng khởi nghiệp tại Việt Nam diễn ra mạnh mẽ, đặc biệt trong 5 năm trở lại đây. Việt Nam xếp thứ 3 về tổng giá trị đầu tư start-up trong khu vực Đông Nam Á năm 2018. Số lượng giao dịch đầu tư vào các công ty startup tăng trưởng vượt bậc trong 2 năm 2019. Người trẻ có kiến thức và kinh nghiệm là nguồn lực quan trọng cho sự phát triển của hệ sinh thái khởi nghiệp.
1.2. Lý do người trẻ lựa chọn con đường khởi nghiệp
Người trẻ hiện nay có xu hướng lựa chọn con đường khởi nghiệp để đáp ứng nhu cầu cá nhân và sự tự chủ trong công việc. Họ có mong muốn tự quản lý sự nghiệp, phát huy khả năng lao động và tạo ra giá trị riêng. Động lực khởi nghiệp còn đến từ sự không hài lòng với công việc hiện tại và mong muốn tìm kiếm những cơ hội mới.
II. Thách Thức Ý Định Khởi Nghiệp Vấn Đề Sự Hài Lòng
Nhiều nghiên cứu về ý định khởi nghiệp người trẻ thường tập trung vào đối tượng sinh viên, bỏ qua những người đã có kinh nghiệm làm việc. Nghiên cứu của Lee và cộng sự (2011) cho thấy các đặc điểm công việc hiện tại có ảnh hưởng đến ý định khởi nghiệp. Tuy nhiên, những nghiên cứu hiện tại thường chỉ tập trung vào các đặc điểm phù hợp với công việc khởi nghiệp một cách riêng lẻ, bỏ qua điều kiện bên ngoài. Đề tài "Ảnh hưởng của công việc hiện tại đến ý định khởi nghiệp của người trẻ: Vai trò trung gian của sự hài lòng công việc hiện tại" được chọn để nghiên cứu để khắc phục những hạn chế này, kết hợp yếu tố chủ quan và khách quan.
2.1. Hạn chế trong nghiên cứu về ý định khởi nghiệp hiện nay
Các nghiên cứu về ý định khởi nghiệp thường tập trung vào đối tượng sinh viên, chưa có kinh nghiệm thực tế trên thị trường lao động. Điều này dẫn đến việc tìm hiểu các yếu tố ảnh hưởng bị hạn hẹp, chưa đi sâu vào bản chất vấn đề. Những nghiên cứu về người có kinh nghiệm lại thường bỏ qua các yếu tố khách quan như công việc hiện tại.
2.2. Tầm quan trọng của yếu tố sự hài lòng trong công việc
Sự hài lòng công việc đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy hoặc kìm hãm ý định khởi nghiệp của người trẻ. Sự không hài lòng với công việc hiện tại có thể thúc đẩy người trẻ tìm kiếm cơ hội khởi nghiệp. Tuy nhiên, những yếu tố nào trong công việc hiện tại ảnh hưởng đến sự hài lòng công việc cần được nghiên cứu sâu hơn.
2.3. Sự phù hợp giữa cá nhân và môi trường làm việc
Nghiên cứu sự phù hợp giữa cá nhân và môi trường làm việc cho thấy rằng đặc điểm công việc hiện tại tác động đến ý định khởi nghiệp. Khả năng áp dụng kỹ năng từ công việc hiện tại để làm một cái gì đó mới mẻ thúc đẩy việc xây dựng một ý tưởng và tự chủ trong công việc.
III. Cách Công Việc Hiện Tại Tác Động Ý Định Khởi Nghiệp
Nghiên cứu này tập trung vào những người trẻ 25-30 tuổi, những người đã có kinh nghiệm làm việc. Nhóm này có nhiều kỹ năng và mạng lưới quan hệ từ công việc hiện tại để khởi nghiệp thành công (Ensher và cộng sự, 2002; Terjesen, 2005). Nghiên cứu này kết hợp yếu tố khách quan và chủ quan để xác định bản chất của những yếu tố tác động đến ý định khởi nghiệp trong bối cảnh họ vẫn đang làm một công việc được trả lương. Tác giả nghiên cứu nhận thức chủ quan về những đặc điểm công việc hiện tại tạo ra động lực nội tại thông qua trung gian là sự hài lòng công việc.
3.1. Vai trò của kinh nghiệm làm việc trong khởi nghiệp
Kinh nghiệm làm việc giúp người trẻ tích lũy kỹ năng, kiến thức và mạng lưới quan hệ cần thiết để khởi nghiệp thành công. Họ có cái nhìn thực tế về thị trường lao động, năng lực bản thân và nhu cầu của khách hàng. Kinh nghiệm làm việc cũng giúp họ học hỏi từ những sai lầm và xây dựng một kế hoạch kinh doanh khả thi.
3.2. Động lực nội tại và ý định khởi nghiệp
Công việc hiện tại có thể tạo ra động lực khởi nghiệp cho người trẻ nếu nó đáp ứng nhu cầu về sự tự chủ, sáng tạo và phát triển bản thân. Tuy nhiên, nếu công việc hiện tại không đáp ứng được những nhu cầu này, người trẻ có thể tìm kiếm cơ hội khởi nghiệp để thỏa mãn đam mê và khát vọng của mình.
3.3. Sự kết hợp yếu tố chủ quan và khách quan
Để hiểu rõ hơn về ý định khởi nghiệp của người trẻ, cần xem xét cả yếu tố chủ quan (như tính cách, đam mê) và yếu tố khách quan (như môi trường kinh doanh, điều kiện tài chính). Sự kết hợp này giúp xác định những yếu tố thực sự tác động đến ý định khởi nghiệp và giúp người trẻ đưa ra quyết định phù hợp.
IV. Nghiên Cứu Ảnh Hưởng Sự Hài Lòng Thái Độ và Khởi Nghiệp
Những nghiên cứu về ý định khởi nghiệp thường dựa trên các mô hình như EEM (Shapero & Sokol, 1982) và TPB (Ajzen, 1991). Đã có nhiều nghiên cứu dựa trên lý thuyết đẩy (Push theory) về mối liên hệ giữa mức độ hài lòng thấp với công việc và mong muốn khởi nghiệp (Brockhaus, 1980; Cromie & Hayes, 1991; Henley, 2007). Tuy nhiên, ít nghiên cứu đi sâu vào tác nhân từ bản chất công việc ảnh hưởng đến sự hài lòng công việc và ý định khởi nghiệp. Thái độ đối với khởi nghiệp cũng đóng vai trò quan trọng, điều chỉnh hành vi và ý định khởi nghiệp.
4.1. Các mô hình nghiên cứu về ý định khởi nghiệp
Mô hình EEM và TPB là hai mô hình phổ biến trong nghiên cứu về ý định khởi nghiệp. Mô hình EEM tập trung vào nhận thức về mong muốn và khả năng thực hiện hành vi. Mô hình TPB nhấn mạnh vai trò của thái độ và chuẩn chủ quan. Các nghiên cứu thường kiểm định mô hình, tập trung vào biến tiềm ẩn, tác động giáo dục, bối cảnh văn hóa.
4.2. Vai trò của sự không hài lòng trong công việc
Sự không hài lòng với công việc hiện tại có thể thúc đẩy người trẻ tìm kiếm cơ hội khởi nghiệp. Tuy nhiên, cần nghiên cứu sâu hơn về những yếu tố nào trong công việc hiện tại gây ra sự không hài lòng và thúc đẩy ý định khởi nghiệp. Việc phân tích yếu tố ảnh hưởng đến khởi nghiệp là rất quan trọng.
4.3. Thái độ đối với khởi nghiệp và tác động điều tiết
Thái độ đối với khởi nghiệp có tác động điều tiết lên mối quan hệ giữa sự hài lòng công việc và ý định khởi nghiệp. Nếu người trẻ có thái độ tích cực với khởi nghiệp, họ sẽ dễ dàng chấp nhận rủi ro và theo đuổi đam mê của mình. Ngược lại, thái độ tiêu cực có thể kìm hãm ý định khởi nghiệp.
V. Ứng Dụng Hàm Ý Quản Trị Kích Thích Ý Định Khởi Nghiệp
Nghiên cứu về ý định khởi nghiệp tại Việt Nam chủ yếu tập trung vào sinh viên, sử dụng lý thuyết TPB. Nghiên cứu của Nguyễn Anh Tuấn và cộng sự (2019) cho thấy tác động tích cực của thái độ và nhận thức khả năng lên ý định khởi nghiệp. Tuy nhiên, cần có thêm nghiên cứu trên nhóm đối tượng đang làm việc. Nghiên cứu này sẽ giúp nhìn nhận đầy đủ tác động điều tiết của thái độ đối với khởi nghiệp và đưa ra hàm ý quản trị để kích thích ý định khởi nghiệp.
5.1. Nghiên cứu về ý định khởi nghiệp tại Việt Nam
Các nghiên cứu tại Việt Nam thường tập trung vào đối tượng sinh viên và sử dụng lý thuyết TPB để phân tích ý định khởi nghiệp. Các nghiên cứu này cho thấy thái độ và nhận thức khả năng có tác động tích cực đến ý định khởi nghiệp. Tuy nhiên, cần có thêm nghiên cứu trên các đối tượng khác như người đang làm việc.
5.2. Hàm ý quản trị để thúc đẩy khởi nghiệp
Nghiên cứu này sẽ đưa ra những hàm ý quản trị giúp doanh nghiệp và các tổ chức hỗ trợ khởi nghiệp có thể tạo ra môi trường làm việc tốt hơn, kích thích sự hài lòng công việc và ý định khởi nghiệp của người trẻ. Các chính sách hỗ trợ cần tập trung vào việc cung cấp kiến thức, kỹ năng và nguồn lực cần thiết để khởi nghiệp thành công.
5.3. Tạo môi trường làm việc lý tưởng cho người trẻ
Doanh nghiệp nên tạo môi trường làm việc năng động, sáng tạo và khuyến khích sự tự chủ. Cung cấp cơ hội phát triển nghề nghiệp, nâng cao sự gắn kết công việc và tạo điều kiện để người trẻ học hỏi, tích lũy kinh nghiệm. Điều này sẽ giúp tăng sự hài lòng công việc và thúc đẩy tiềm năng khởi nghiệp.
VI. Kết Luận Tương Lai Nghiên Cứu Ý Định Khởi Nghiệp Người Trẻ
Nghiên cứu về ảnh hưởng của công việc hiện tại đến ý định khởi nghiệp của người trẻ thông qua vai trò trung gian của sự hài lòng công việc là một lĩnh vực quan trọng và cần được tiếp tục nghiên cứu. Kết quả nghiên cứu này sẽ góp phần làm sáng tỏ mối quan hệ phức tạp giữa các yếu tố này và đưa ra những khuyến nghị hữu ích cho các nhà hoạch định chính sách, doanh nghiệp và người trẻ có ý định khởi nghiệp.
6.1. Tổng kết kết quả nghiên cứu và những đóng góp
Nghiên cứu này đã xác định và đánh giá mức độ ảnh hưởng của các yếu tố trong đặc điểm công việc hiện tại lên sự hài lòng công việc. Đồng thời, nghiên cứu cũng đánh giá mức độ ảnh hưởng của sự hài lòng công việc hiện tại lên ý định khởi nghiệp và kiểm định tác động điều tiết của thái độ đối với hoạt động khởi nghiệp.
6.2. Hạn chế của nghiên cứu và hướng nghiên cứu tiếp theo
Nghiên cứu này vẫn còn một số hạn chế như phạm vi nghiên cứu hẹp, phương pháp nghiên cứu định lượng. Trong tương lai, có thể mở rộng phạm vi nghiên cứu, sử dụng phương pháp nghiên cứu kết hợp và tập trung vào các yếu tố văn hóa, xã hội ảnh hưởng đến ý định khởi nghiệp.
6.3. Tầm quan trọng của việc hỗ trợ khởi nghiệp cho người trẻ
Khởi nghiệp đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển kinh tế và xã hội. Việc hỗ trợ khởi nghiệp của giới trẻ là một nhiệm vụ quan trọng của nhà nước, doanh nghiệp và các tổ chức xã hội. Cần tạo ra một môi trường thuận lợi để người trẻ có thể phát huy tiềm năng khởi nghiệp và đóng góp vào sự phát triển của đất nước.
