Ảnh hưởng của các chỉ số tài chính đến khả năng sinh lợi của hệ thống ngân hàng khu vực Châu Á - Thái Bình Dương

Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu đầy biến động, lợi nhuận ngân hàng đóng vai trò then chốt trong việc đảm bảo sự ổn định và phát triển bền vững của hệ thống tài chính. Lợi nhuận không chỉ là thước đo hiệu quả hoạt động, mà còn là nguồn vốn quan trọng để tăng cường khả năng chống chịu trước các rủi ro, mở rộng quy mô hoạt động và đầu tư vào công nghệ mới. Các ngân hàng khu vực Châu Á - Thái Bình Dương cần tập trung vào việc tối ưu hóa lợi nhuận thông qua việc quản lý hiệu quả các chỉ số tài chính và thích ứng với những thay đổi của thị trường. Theo Athanasoglou et al (2008), các ngân hàng đóng vai trò trung tâm trong hệ thống kinh tế tài chính. Duy trì lợi nhuận ngân hàng ổn định là một nhiệm vụ cấp thiết.

Mặc dù Châu Á - Thái Bình Dương là khu vực có tiềm năng tăng trưởng lớn, các ngân hàng tại đây đang đối mặt với nhiều thách thức. Các yếu tố như cạnh tranh gia tăng, quy định pháp lý chặt chẽ hơn, biến động kinh tế toàn cầu và sự trỗi dậy của công nghệ tài chính (Fintech) đang gây áp lực lên lợi nhuận ngân hàng. Việc quản lý rủi ro hiệu quả, thích ứng với sự thay đổi của thị trường và đổi mới sản phẩm dịch vụ là những yếu tố then chốt để ngân hàng vượt qua những thách thức này và duy trì khả năng sinh lợi. Các ngân hàng cần có những giải pháp thích hợp để duy trì và ổn định hoạt động kinh doanh, gia tăng lợi nhuận ngân hàng.

Mô hình GMM (Generalized Method of Moments) là một phương pháp thống kê mạnh mẽ, phù hợp để phân tích dữ liệu bảng và giải quyết các vấn đề nội sinh, tự tương quan và phương sai thay đổi. Việc sử dụng mô hình GMM giúp đảm bảo tính chính xác và tin cậy của kết quả nghiên cứu, đồng thời cung cấp cái nhìn sâu sắc hơn về mối quan hệ giữa các chỉ số tài chính và lợi nhuận ngân hàng. Đây là một trong những mô hình được ưu tiên sử dụng trong kinh tế lượng, đặc biệt là khi nghiên cứu các vấn đề liên quan đến tài chính và ngân hàng. Việc khắc phục nhược điểm của các mô hình khác bằng GMM giúp đảm bảo độ tin cậy của bằng chứng thực nghiệm về lợi nhuận ngân hàng.

Dữ liệu được sử dụng trong nghiên cứu được thu thập từ các nguồn uy tín như Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) và Ngân hàng Thế giới (WB). Phạm vi nghiên cứu bao gồm các quốc gia thuộc khu vực Châu Á - Thái Bình Dương có đầy đủ dữ liệu công bố trong giai đoạn từ năm 2003 đến năm 2015. Việc sử dụng dữ liệu từ các nguồn tin cậy và phạm vi nghiên cứu rộng giúp đảm bảo tính đại diện và khả năng khái quát hóa của kết quả nghiên cứu. Nghiên cứu tập trung vào dữ liệu được thu thập từ IMF và WB trong giai đoạn từ năm 2003 đến năm 2015. Dữ liệu này cung cấp một cái nhìn khách quan về hiệu quả hoạt động của ngân hàng khu vực Châu Á - Thái Bình Dương.

ROE là chỉ số quan trọng để đánh giá giá trị tạo ra cho cổ đông. Một ROE cao cho thấy ngân hàng đang sử dụng vốn chủ sở hữu một cách hiệu quả để tạo ra lợi nhuận, từ đó làm tăng giá trị cổ phiếu và thu hút nhà đầu tư. Các ngân hàng cần tập trung vào việc cải thiện ROE thông qua việc quản lý chi phí hiệu quả, tăng doanh thu và tối ưu hóa cấu trúc vốn. ROE thể hiện 1 đồng vốn chủ sở hữu của ngân hàng sẽ mang về bao nhiêu đồng lợi nhuận ngân hàng trong một khoản thời gian nhất định.

ROA phản ánh khả năng của ban quản lý trong việc sử dụng tài sản của ngân hàng để tạo ra lợi nhuận. Một ROA cao cho thấy ngân hàng đang quản lý tài sản một cách hiệu quả và có khả năng sinh lời tốt. Các ngân hàng cần tập trung vào việc cải thiện ROA thông qua việc tối ưu hóa danh mục đầu tư, giảm thiểu rủi ro và tăng cường hiệu quả hoạt động. ROA thể hiện hiệu quả của từng đồng vốn đầu tư vào tài sản và quan trọng hơn thể hiện khả năng của nhà quản trị trong việc sử dụng nguồn tài chính và đầu tư để sinh lợi nhuận ngân hàng (Hassan và cộng sự 2003).

Quản lý rủi ro tín dụng hiệu quả là yếu tố then chốt để giảm thiểu nợ xấu và bảo vệ lợi nhuận ngân hàng. Các ngân hàng cần áp dụng các quy trình thẩm định tín dụng chặt chẽ, giám sát rủi ro thường xuyên và có các biện pháp xử lý nợ xấu kịp thời. Việc sử dụng công nghệ và dữ liệu lớn để phân tích rủi ro tín dụng cũng có thể giúp các ngân hàng đưa ra các quyết định cho vay thông minh hơn. Tăng tài sản nghi ngờ đòi hỏi ngân hàng phải trích lập một khoản dự phòng, do vậy khả năng sinh lời giảm.

Nợ xấu có tác động tiêu cực đến khả năng sinh lợi của ngân hàng, vì ngân hàng phải trích lập dự phòng cho các khoản nợ xấu và có thể mất vốn nếu các khoản nợ xấu không được thu hồi. Một tỷ lệ nợ xấu cao cũng có thể làm giảm uy tín của ngân hàng và làm tăng chi phí huy động vốn. Các ngân hàng cần nỗ lực giảm thiểu nợ xấu để cải thiện khả năng sinh lợi và duy trì sự ổn định tài chính. Tồn tại tương quan nghịch giữa tỷ lệ nợ xấu trên tổng dư nợ và khả năng sinh lợi nhuận ngân hàng.

Tỷ lệ vốn điều lệ so với tài sản điều chỉnh theo trọng số rủi ro hay tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu CAR quy định tối thiểu 8%. Trong ngắn hạn, vốn điều lệ và CAR có mối quan hệ tỷ lệ thuận. Khi các cú sốc tiêu cực trong nền kinh tế xảy ra thì hệ thống ngân hàng nào có chỉ số vốn điều lệ/tài sản điều chỉnh theo trọng số rủi ro cao sẽ chịu được những cú sốc tiêu cực này tốt hơn hay nói cách khác hệ thống sẽ được an toàn hơn trước những cú sốc. Bên cạnh đó, việc tăng vốn điều lệ cũng như tăng vốn chủ sở hữu sẽ đáp ứng tốt hơn nhu cầu cho vay, giúp cho việc kinh doanh tốt hơn, đem về nhiều lợi nhuận hay khả năng sinh lời sẽ cao hơn.

Tuy nhiên, xét trong dài hạn và những đánh đổi theo thuyết lợi nhuận - rủi ro từ đòn bẫy tài chính thì việc tăng vốn điều lệ chưa hẳn đã làm tăng CAR. Khi tăng v...