Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt của ngành ngân hàng thương mại tại Việt Nam, việc nâng cao chất lượng dịch vụ và quản lý hiệu quả các phản hồi của khách hàng trở thành yếu tố sống còn. Theo báo cáo của ngành, chi phí để thu hút một khách hàng mới cao gấp năm lần so với việc duy trì khách hàng hiện tại, do đó việc giảm thiểu ý định phàn nàn của khách hàng có ý nghĩa quan trọng trong việc giữ chân khách hàng và phát triển bền vững. Luận văn tập trung nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến ý định phàn nàn của khách hàng khi sử dụng dịch vụ tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Xuất Nhập Khẩu Việt Nam (Eximbank) chi nhánh Thành phố Hồ Chí Minh trong năm 2022.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm xác định và lượng hóa các yếu tố tác động đến ý định phàn nàn của khách hàng, từ đó đề xuất các giải pháp quản trị nhằm giảm thiểu phàn nàn, nâng cao chất lượng dịch vụ và giữ vững thị phần. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào khách hàng cá nhân đang sử dụng dịch vụ tại Eximbank chi nhánh TP. Hồ Chí Minh trong năm 2022. Nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc giúp ngân hàng nhận diện các vấn đề phát sinh từ khách hàng, từ đó xây dựng chính sách chăm sóc và xử lý phàn nàn hiệu quả, góp phần nâng cao sự hài lòng và lòng trung thành của khách hàng.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên lý thuyết Khẳng định kỳ vọng (Expectation Disconfirmation Theory - EDT) của Leon Festinger, giải thích sự hài lòng hoặc không hài lòng của khách hàng dựa trên sự so sánh giữa kỳ vọng và hiệu suất cảm nhận của dịch vụ. Khi hiệu suất thực tế thấp hơn kỳ vọng, khách hàng có xu hướng không hài lòng và có thể phát sinh ý định phàn nàn.

Ngoài ra, mô hình nghiên cứu kế thừa và điều chỉnh từ các công trình trước đây, đặc biệt là mô hình của Ashraf (2012) và Nguyễn Thanh Liêm & Bùi Văn Trịnh (2016), tập trung vào bốn yếu tố chính ảnh hưởng đến ý định phàn nàn: Thái độ hướng đến phàn nàn, Nhận thức khả năng thành công, Kinh nghiệm phàn nàn và Lòng trung thành của khách hàng. Các khái niệm chính bao gồm:

  • Thái độ hướng đến phàn nàn: Xu hướng tích cực hoặc tiêu cực của khách hàng đối với hành vi phàn nàn.
  • Nhận thức khả năng thành công: Đánh giá của khách hàng về khả năng phàn nàn sẽ được giải quyết hiệu quả.
  • Kinh nghiệm phàn nàn: Kinh nghiệm trước đó của khách hàng trong việc phàn nàn và xử lý phàn nàn.
  • Lòng trung thành của khách hàng: Mức độ cam kết và ưu tiên sử dụng dịch vụ của ngân hàng.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu được thực hiện theo hai giai đoạn: định tính và định lượng. Giai đoạn định tính sử dụng kỹ thuật thảo luận nhóm tập trung và phỏng vấn sâu với 10 đối tượng gồm khách hàng và cán bộ quản lý Eximbank chi nhánh TP. Hồ Chí Minh nhằm điều chỉnh và bổ sung các biến quan sát phù hợp với thực tế.

Giai đoạn định lượng thu thập dữ liệu qua bảng câu hỏi đóng, khảo sát 300 khách hàng cá nhân đang sử dụng dịch vụ tại Eximbank chi nhánh TP. Hồ Chí Minh trong năm 2022. Mẫu được chọn theo phương pháp phi xác suất thuận tiện, đảm bảo kích thước mẫu phù hợp với yêu cầu phân tích nhân tố khám phá (EFA) và hồi quy đa biến.

Dữ liệu được xử lý bằng phần mềm SPSS 25 với các bước: làm sạch và mã hóa dữ liệu, phân tích độ tin cậy thang đo bằng hệ số Cronbach’s Alpha (tối thiểu 0.6), phân tích nhân tố khám phá EFA để rút gọn biến, phân tích tương quan Pearson và hồi quy đa biến để kiểm định các giả thuyết nghiên cứu. Các giả định hồi quy như phân phối chuẩn của phần dư, không đa cộng tuyến và tuyến tính được kiểm tra kỹ lưỡng nhằm đảm bảo tính chính xác của mô hình.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thái độ hướng đến phàn nàn ảnh hưởng tích cực đến ý định phàn nàn: Kết quả hồi quy cho thấy hệ số tác động của thái độ hướng đến phàn nàn lên ý định phàn nàn là dương và có ý nghĩa thống kê (p < 0.01). Khoảng 65% khách hàng có thái độ tích cực với việc phàn nàn sẽ có ý định phàn nàn cao hơn so với nhóm còn lại.

  2. Nhận thức khả năng thành công thúc đẩy ý định phàn nàn: Khách hàng tin rằng phàn nàn sẽ được giải quyết hiệu quả có xu hướng tăng ý định phàn nàn. Tỷ lệ khách hàng nhận thức khả năng thành công cao chiếm khoảng 58%, và nhóm này có ý định phàn nàn cao hơn 40% so với nhóm còn lại.

  3. Kinh nghiệm phàn nàn có tác động thuận chiều đến ý định phàn nàn: Khách hàng có kinh nghiệm phàn nàn trước đó có thái độ tích cực hơn và ý định phàn nàn cao hơn khoảng 35% so với khách hàng chưa có kinh nghiệm.

  4. Lòng trung thành của khách hàng cũng ảnh hưởng tích cực đến ý định phàn nàn: Mặc dù khách hàng trung thành thường có xu hướng giữ mối quan hệ lâu dài, nhưng họ cũng có ý định phàn nàn cao hơn 30% khi gặp vấn đề, nhằm giúp ngân hàng cải thiện dịch vụ.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu phù hợp với các nghiên cứu trước đây, khẳng định vai trò quan trọng của thái độ và nhận thức khả năng thành công trong việc hình thành ý định phàn nàn. Thái độ tích cực đối với phàn nàn cho thấy khách hàng sẵn sàng bày tỏ sự không hài lòng để được giải quyết, điều này giúp ngân hàng nhận diện và khắc phục kịp thời các vấn đề dịch vụ.

Nhận thức khả năng thành công là yếu tố then chốt thúc đẩy khách hàng phàn nàn, phản ánh sự tin tưởng vào năng lực xử lý của ngân hàng. Kinh nghiệm phàn nàn giúp khách hàng có kỹ năng và sự tự tin hơn trong việc khiếu nại, từ đó tăng ý định phàn nàn. Đáng chú ý, lòng trung thành không làm giảm ý định phàn nàn mà còn thúc đẩy khách hàng trung thành đóng góp ý kiến nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ phần trăm khách hàng theo từng mức độ thái độ, nhận thức khả năng thành công, kinh nghiệm phàn nàn và lòng trung thành, cùng biểu đồ hồi quy thể hiện mức độ ảnh hưởng của từng yếu tố đến ý định phàn nàn.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường truyền thông và giáo dục khách hàng về quyền khiếu nại: Ngân hàng cần tổ chức các chương trình đào tạo, hướng dẫn khách hàng về quy trình và quyền lợi khi phàn nàn nhằm nâng cao thái độ tích cực và nhận thức khả năng thành công. Thời gian thực hiện: 6 tháng; Chủ thể: Phòng chăm sóc khách hàng.

  2. Cải thiện quy trình xử lý phàn nàn nhanh chóng và minh bạch: Thiết lập hệ thống tiếp nhận và phản hồi phàn nàn hiệu quả, đảm bảo khách hàng nhận được giải pháp thỏa đáng, từ đó tăng lòng tin và ý định phàn nàn tích cực. Thời gian: 12 tháng; Chủ thể: Ban quản lý chi nhánh.

  3. Xây dựng kênh phản hồi đa dạng và thân thiện: Phát triển các kênh phản hồi trực tuyến, qua điện thoại và trực tiếp để khách hàng dễ dàng tiếp cận và chia sẻ ý kiến, đặc biệt chú trọng đến khách hàng có kinh nghiệm phàn nàn. Thời gian: 9 tháng; Chủ thể: Bộ phận công nghệ thông tin và chăm sóc khách hàng.

  4. Khuyến khích khách hàng trung thành tham gia đóng góp ý kiến: Tổ chức các chương trình khách hàng thân thiết với các ưu đãi khi tham gia khảo sát, phản hồi nhằm phát huy vai trò của khách hàng trung thành trong việc nâng cao chất lượng dịch vụ. Thời gian: 6 tháng; Chủ thể: Phòng marketing và chăm sóc khách hàng.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý ngân hàng: Giúp hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến ý định phàn nàn của khách hàng, từ đó xây dựng chiến lược quản lý và cải tiến dịch vụ hiệu quả.

  2. Phòng chăm sóc khách hàng và xử lý khiếu nại: Cung cấp cơ sở khoa học để thiết kế quy trình tiếp nhận và xử lý phàn nàn phù hợp với đặc thù khách hàng tại Eximbank chi nhánh TP. Hồ Chí Minh.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành Tài chính – Ngân hàng: Là tài liệu tham khảo quý giá về hành vi khách hàng trong lĩnh vực dịch vụ ngân hàng, đặc biệt về hành vi phàn nàn và ý định phàn nàn.

  4. Các tổ chức tư vấn và phát triển dịch vụ khách hàng: Hỗ trợ xây dựng các giải pháp nâng cao trải nghiệm khách hàng và giảm thiểu phàn nàn trong ngành ngân hàng và các lĩnh vực dịch vụ khác.

Câu hỏi thường gặp

  1. Ý định phàn nàn là gì và tại sao nó quan trọng?
    Ý định phàn nàn là khả năng khách hàng sẽ thực hiện hành vi phàn nàn trong tương lai khi gặp vấn đề. Nó quan trọng vì giúp ngân hàng nhận diện sớm các điểm yếu dịch vụ để cải thiện, giữ chân khách hàng và nâng cao uy tín.

  2. Yếu tố nào ảnh hưởng mạnh nhất đến ý định phàn nàn?
    Thái độ hướng đến phàn nàn được xác định là yếu tố quyết định đầu tiên, theo sau là nhận thức khả năng thành công, kinh nghiệm phàn nàn và lòng trung thành của khách hàng.

  3. Làm thế nào để tăng nhận thức khả năng thành công của khách hàng?
    Ngân hàng cần minh bạch quy trình xử lý phàn nàn, phản hồi nhanh chóng và có các chính sách hỗ trợ rõ ràng để khách hàng tin tưởng rằng phàn nàn sẽ được giải quyết hiệu quả.

  4. Kinh nghiệm phàn nàn ảnh hưởng thế nào đến hành vi khách hàng?
    Khách hàng có kinh nghiệm phàn nàn thường có thái độ tích cực hơn với việc phàn nàn và có xu hướng phàn nàn nhiều hơn, giúp ngân hàng nhận được nhiều phản hồi giá trị để cải tiến dịch vụ.

  5. Lòng trung thành có làm giảm ý định phàn nàn không?
    Ngược lại, khách hàng trung thành có xu hướng phàn nàn nhiều hơn khi gặp vấn đề nhằm giúp ngân hàng cải thiện, thể hiện sự cam kết và mong muốn duy trì mối quan hệ lâu dài.

Kết luận

  • Luận văn đã xác định bốn yếu tố chính ảnh hưởng tích cực đến ý định phàn nàn của khách hàng tại Eximbank chi nhánh TP. Hồ Chí Minh: thái độ hướng đến phàn nàn, nhận thức khả năng thành công, kinh nghiệm phàn nàn và lòng trung thành.
  • Thái độ hướng đến phàn nàn là yếu tố tác động mạnh nhất, đóng vai trò quyết định trong việc hình thành ý định phàn nàn.
  • Kết quả nghiên cứu góp phần làm rõ cơ chế hình thành ý định phàn nàn, giúp ngân hàng xây dựng chính sách quản lý khách hàng hiệu quả hơn.
  • Đề xuất các giải pháp thực tiễn nhằm nâng cao nhận thức, cải thiện quy trình xử lý phàn nàn và phát huy vai trò của khách hàng trung thành.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, theo dõi và đánh giá hiệu quả trong vòng 6-12 tháng, đồng thời mở rộng nghiên cứu sang các chi nhánh khác để tăng tính khái quát.

Hành động ngay hôm nay: Các nhà quản lý Eximbank chi nhánh TP. Hồ Chí Minh nên áp dụng kết quả nghiên cứu để cải tiến dịch vụ, nâng cao trải nghiệm khách hàng và giảm thiểu phàn nàn, góp phần phát triển bền vững ngân hàng trong tương lai.