Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh cải cách hành chính nhà nước được Chính phủ xác định là nhiệm vụ trọng tâm giai đoạn 2011-2020, việc đổi mới thủ tục hành chính theo cơ chế “một cửa”, “một cửa liên thông” đã trở thành giải pháp then chốt nhằm nâng cao hiệu quả quản lý và phục vụ người dân, doanh nghiệp. Tỉnh Bình Định, với sự ra đời của Trung tâm Phục vụ Hành chính công từ tháng 4/2019, đã bước đầu cải thiện môi trường đầu tư và nâng cao các chỉ số năng lực cạnh tranh, cải cách hành chính. Tuy nhiên, thực tế triển khai vẫn còn nhiều khó khăn như tỷ lệ hồ sơ trễ hẹn cao, việc xin lỗi tổ chức, cá nhân khi giải quyết hồ sơ quá hạn chưa nghiêm túc, ứng dụng công nghệ thông tin chưa đồng bộ, dịch vụ công trực tuyến mức độ 3, 4 chưa phát huy hiệu quả tối đa.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm phân tích thực trạng cải cách thủ tục hành chính theo cơ chế “một cửa”, “một cửa liên thông” tại Trung tâm Phục vụ Hành chính công tỉnh Bình Định trong giai đoạn từ tháng 4/2019 đến tháng 3/2021, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện. Nghiên cứu có phạm vi tập trung tại Trung tâm Phục vụ Hành chính công tỉnh Bình Định, với trọng tâm là các thủ tục hành chính thuộc thẩm quyền giải quyết của UBND cấp tỉnh và các cơ quan chuyên môn liên quan.

Ý nghĩa của nghiên cứu được thể hiện qua việc cung cấp số liệu thực tiễn, đánh giá khách quan về hiệu quả cải cách thủ tục hành chính, góp phần hỗ trợ các nhà quản lý, hoạch định chính sách xây dựng các quyết định phù hợp, đồng thời làm tài liệu tham khảo cho các nghiên cứu khoa học và thực tiễn cải cách hành chính tại các địa phương khác.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên nền tảng phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử của Chủ nghĩa Mác-Lênin, kết hợp với tư tưởng Hồ Chí Minh và các quan điểm, chủ trương của Đảng về cải cách hành chính. Hai lý thuyết trọng tâm được áp dụng gồm:

  1. Lý thuyết cải cách hành chính: Nhấn mạnh cải cách thủ tục hành chính là khâu đột phá trong đổi mới quản lý nhà nước, nhằm đơn giản hóa quy trình, nâng cao hiệu quả và tính minh bạch trong giải quyết công việc cho tổ chức, cá nhân.

  2. Mô hình cơ chế “một cửa” và “một cửa liên thông”: Là phương thức tổ chức giải quyết thủ tục hành chính tập trung tại một đầu mối, giảm phiền hà, tăng tính công khai minh bạch và phối hợp liên ngành trong xử lý hồ sơ.

Các khái niệm chính bao gồm: thủ tục hành chính, cải cách thủ tục hành chính, cơ chế “một cửa”, cơ chế “một cửa liên thông”, Bộ phận Một cửa, dịch vụ công trực tuyến mức độ 3 và 4, chỉ số PAR INDEX, SIPAS, PAPI.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng kết hợp các phương pháp khoa học chuyên ngành:

  • Phương pháp khảo sát tài liệu thứ cấp: Thu thập và phân tích hệ thống văn bản pháp luật, báo cáo, công trình nghiên cứu liên quan đến cải cách thủ tục hành chính và cơ chế “một cửa”, “một cửa liên thông”.

  • Phương pháp phân tích, tổng hợp: Đánh giá thực trạng hoạt động của Trung tâm Phục vụ Hành chính công tỉnh Bình Định, xác định ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân.

  • Phương pháp thống kê và so sánh: Thu thập số liệu về tình hình tiếp nhận, giải quyết hồ sơ, tỷ lệ hồ sơ trễ hạn, mức độ hài lòng của tổ chức, cá nhân, so sánh với các địa phương khác như Quảng Ninh, Đồng Tháp.

  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Dữ liệu được thu thập từ hồ sơ thủ tục hành chính tiếp nhận tại Trung tâm trong giai đoạn 4/2019-3/2021, kết hợp khảo sát ý kiến cán bộ, công chức và người dân sử dụng dịch vụ.

Timeline nghiên cứu kéo dài từ tháng 4/2019 đến tháng 3/2021, tập trung phân tích các hoạt động cải cách thủ tục hành chính tại Trung tâm Phục vụ Hành chính công tỉnh Bình Định.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tỷ lệ hồ sơ trễ hạn còn cao: Trong giai đoạn nghiên cứu, tỷ lệ hồ sơ trễ hẹn tại một số lĩnh vực như đất đai, chủ trương đầu tư vẫn chiếm khoảng 15-20%, gây ảnh hưởng đến uy tín và sự hài lòng của người dân, doanh nghiệp.

  2. Ứng dụng công nghệ thông tin chưa đồng bộ: Dịch vụ công trực tuyến mức độ 3 và 4 mới đạt khoảng 40% tổng số thủ tục hành chính tại Trung tâm, thấp hơn so với tỉnh Quảng Ninh (71,7%) và Đồng Tháp (khoảng 60%). Việc liên thông, kết nối dữ liệu giữa các phần mềm quản lý chuyên ngành với hệ thống một cửa điện tử còn nhiều bất cập.

  3. Chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức: Đội ngũ cán bộ tại Trung tâm có trình độ chuyên môn tốt nhưng còn thiếu kinh nghiệm trong xử lý các thủ tục liên ngành phức tạp. Mức độ hài lòng của tổ chức, cá nhân đối với cán bộ, công chức đạt khoảng 85%, thấp hơn so với mức 95% của tỉnh Quảng Ninh.

  4. Cơ sở vật chất và trang thiết bị: Trung tâm được trang bị đầy đủ máy móc, thiết bị hiện đại nhưng chưa tối ưu trong bố trí không gian làm việc và khu vực phục vụ người dân, dẫn đến tình trạng ùn tắc vào giờ cao điểm.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các tồn tại trên là do Trung tâm Phục vụ Hành chính công tỉnh Bình Định mới thành lập, chưa có nhiều kinh nghiệm vận hành mô hình “một cửa liên thông” phức tạp. Việc ứng dụng công nghệ thông tin chưa đồng bộ do thiếu sự phối hợp chặt chẽ giữa các sở, ngành và hạn chế về hạ tầng kỹ thuật. So với các địa phương như Quảng Ninh và Đồng Tháp, Bình Định còn thiếu các chính sách hỗ trợ cán bộ, công chức và chưa triển khai hiệu quả các dịch vụ công trực tuyến mức cao.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ hồ sơ trễ hạn theo lĩnh vực, biểu đồ đường về mức độ hài lòng của người dân qua các năm, bảng so sánh tỷ lệ dịch vụ công trực tuyến giữa các tỉnh. Những kết quả này cho thấy cần có sự đầu tư đồng bộ về công nghệ, nhân lực và quy trình để nâng cao hiệu quả cải cách thủ tục hành chính.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin: Đẩy mạnh triển khai dịch vụ công trực tuyến mức độ 3, 4 lên ít nhất 70% trong vòng 2 năm tới, đồng thời hoàn thiện hệ thống kết nối, chia sẻ dữ liệu giữa các phần mềm quản lý chuyên ngành và hệ thống một cửa điện tử. Chủ thể thực hiện: UBND tỉnh phối hợp với các sở, ngành và VNPT.

  2. Nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ, công chức: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về nghiệp vụ xử lý thủ tục liên ngành, kỹ năng ứng dụng CNTT và thái độ phục vụ trong 12 tháng tới. Chủ thể thực hiện: Trung tâm Phục vụ Hành chính công phối hợp với Học viện Hành chính Quốc gia.

  3. Cải thiện cơ sở vật chất và quy trình làm việc: Tái cấu trúc không gian làm việc, bố trí thêm khu vực chờ, trang bị thêm thiết bị hỗ trợ tra cứu thông tin cho người dân trong 18 tháng tới. Chủ thể thực hiện: Văn phòng UBND tỉnh và Trung tâm Phục vụ Hành chính công.

  4. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm: Thiết lập hệ thống giám sát trực tuyến, xử lý nghiêm cán bộ, công chức vi phạm quy trình, thái độ phục vụ trong vòng 6 tháng tới. Chủ thể thực hiện: Ban Giám đốc Trung tâm và Thanh tra tỉnh.

  5. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức: Triển khai các chương trình truyền thông về cải cách thủ tục hành chính, lợi ích của cơ chế “một cửa” đến người dân, doanh nghiệp trong 12 tháng tới. Chủ thể thực hiện: Sở Thông tin và Truyền thông phối hợp với Trung tâm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Nhà quản lý cấp tỉnh, huyện: Có thể sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng chính sách, kế hoạch cải cách thủ tục hành chính phù hợp với điều kiện thực tế địa phương.

  2. Cán bộ, công chức làm việc tại Bộ phận Một cửa: Nắm bắt quy trình, nguyên tắc thực hiện cơ chế “một cửa”, “một cửa liên thông” và các giải pháp nâng cao hiệu quả công việc.

  3. Nhà nghiên cứu, giảng viên chuyên ngành quản lý công: Tài liệu tham khảo bổ ích cho việc giảng dạy, nghiên cứu về cải cách hành chính và quản lý công.

  4. Doanh nghiệp và người dân: Hiểu rõ hơn về quy trình giải quyết thủ tục hành chính, quyền lợi và trách nhiệm khi thực hiện các thủ tục tại Trung tâm Phục vụ Hành chính công tỉnh Bình Định.

Câu hỏi thường gặp

  1. Cơ chế “một cửa” và “một cửa liên thông” khác nhau như thế nào?
    Cơ chế “một cửa” tập trung giải quyết thủ tục hành chính tại một cơ quan duy nhất, trong khi “một cửa liên thông” phối hợp giữa nhiều cơ quan cùng cấp hoặc các cấp để giải quyết thủ tục liên quan. Ví dụ, cấp phiếu lý lịch tư pháp là “một cửa”, còn liên thông thủ tục trợ cấp xã hội là “một cửa liên thông”.

  2. Tại sao tỷ lệ hồ sơ trễ hạn vẫn còn cao tại Trung tâm?
    Nguyên nhân chủ yếu do quy trình phối hợp giữa các cơ quan chưa đồng bộ, thiếu nhân lực chuyên trách và hạn chế trong ứng dụng công nghệ thông tin. Việc này dẫn đến chậm trễ trong xử lý hồ sơ phức tạp.

  3. Dịch vụ công trực tuyến mức độ 3, 4 là gì?
    Mức độ 3 cho phép người dân nộp hồ sơ trực tuyến và nhận kết quả trực tiếp, mức độ 4 cho phép thực hiện toàn bộ thủ tục trên môi trường điện tử mà không cần đến trực tiếp cơ quan hành chính.

  4. Làm thế nào để nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức?
    Thông qua đào tạo chuyên môn, bồi dưỡng kỹ năng ứng dụng CNTT, nâng cao đạo đức công vụ và xây dựng chế độ đãi ngộ phù hợp để tạo động lực làm việc.

  5. Vai trò của công nghệ thông tin trong cải cách thủ tục hành chính?
    CNTT giúp đơn giản hóa quy trình, tăng tính minh bạch, giảm thời gian và chi phí cho người dân, đồng thời nâng cao hiệu quả quản lý và giám sát của cơ quan nhà nước.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và pháp lý về cải cách thủ tục hành chính theo cơ chế “một cửa”, “một cửa liên thông” và phân tích thực trạng tại Trung tâm Phục vụ Hành chính công tỉnh Bình Định giai đoạn 2019-2021.
  • Phát hiện tỷ lệ hồ sơ trễ hạn còn cao, ứng dụng công nghệ thông tin chưa đồng bộ, chất lượng đội ngũ cán bộ cần được nâng cao.
  • Đề xuất các giải pháp trọng tâm gồm tăng cường CNTT, đào tạo cán bộ, cải thiện cơ sở vật chất, giám sát chặt chẽ và tuyên truyền nâng cao nhận thức.
  • Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng, hỗ trợ các nhà quản lý và cán bộ trong công tác cải cách thủ tục hành chính tại Bình Định và các địa phương khác.
  • Các bước tiếp theo cần tập trung triển khai đồng bộ các giải pháp đề xuất, đánh giá hiệu quả định kỳ và mở rộng nghiên cứu sang các lĩnh vực, địa bàn khác.

Quý độc giả và các nhà quản lý được khuyến khích áp dụng kết quả nghiên cứu để nâng cao hiệu quả cải cách thủ tục hành chính, góp phần xây dựng nền hành chính công minh bạch, hiện đại và phục vụ tốt hơn cho người dân, doanh nghiệp.