I. Tổng quan về đề tài và lý do lựa chọn
Đề tài “Vận dụng phương pháp dạy học dự án khi dạy phần Giáo dục kinh tế môn Giáo dục kinh tế và pháp luật 10, nhằm phát huy năng lực sáng tạo của học sinh ở Trường THPT Nam Đàn 2” xuất phát từ yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học, đặc biệt là đổi mới hình thức tổ chức hoạt động dạy học. Môn Giáo dục kinh tế và pháp luật, dù quan trọng trong việc hình thành ý thức và hành vi công dân, thường bị xem nhẹ và gây nhàm chán cho học sinh. Phương pháp dạy học dự án được lựa chọn như một giải pháp nhằm tăng tính chủ động, sáng tạo, và hứng thú học tập của học sinh. Đề tài tập trung vào phần Giáo dục kinh tế của môn học, với nội dung gần gũi thực tiễn, tạo điều kiện cho học sinh vận dụng kiến thức vào thực tế. Việc áp dụng phương pháp này tại Trường THPT Nam Đàn 2 đã cho thấy kết quả khả quan, học sinh tích cực hơn, giờ học sôi nổi hơn, và năng lực sáng tạo được phát huy rõ rệt. Ví dụ, đề tài nêu: "Song hầu hết các giáo viên đều mới chỉ quan tâm nhiều đến việc đổi mới phương pháp mà ít chú ý tới đổi mới hình thức tổ chức các hoạt động dạy học..." cho thấy sự cần thiết của việc đổi mới hình thức tổ chức hoạt động.
II. Cơ sở lý luận và nguyên tắc dạy học theo định hướng phát triển năng lực
Đề tài dựa trên cơ sở lý luận về chuyển đổi từ dạy học truyền thống sang dạy học theo định hướng phát triển năng lực. Năng lực được hiểu là khả năng hoàn thành nhiệm vụ, vận dụng kiến thức, kỹ năng, thái độ vào thực tiễn. Dạy học theo định hướng phát triển năng lực chú trọng vào thực hành, vận dụng, giúp học sinh làm chủ kiến thức, phát triển tư duy, sáng tạo, và giải quyết vấn đề. Nguyên tắc dạy học theo định hướng này bao gồm: người học là chủ thể, nội dung kiến thức là phương tiện, cần thời gian để hình thành năng lực, tích hợp kiến thức liên môn, và tích hợp hoạt động học với kiểm tra đánh giá. Đề tài nhấn mạnh vai trò của giáo viên là người hướng dẫn, hỗ trợ học sinh tự khám phá và phát triển năng lực. Trích dẫn từ đề tài: "Dạy học theo định hướng phát triển năng lực yêu cầu HS tham gia tích cực vào giờ học, tự tìm kiếm, phát hiện vấn đề, trao đổi, tranh luận để đi đến hiểu biết về kiến thức và cách làm." khẳng định vai trò chủ động của học sinh.
III. Năng lực sáng tạo và phương pháp dạy học dự án
Đề tài làm rõ khái niệm năng lực sáng tạo là khả năng tạo ra cái mới, hữu ích, không chỉ trong học tập mà cả trong cuộc sống. Đối với học sinh, sáng tạo thể hiện ở việc tìm ra vấn đề mới, đề xuất giải pháp và giải quyết vấn đề hiệu quả. Phương pháp dạy học dự án được xem là phương pháp phù hợp để phát huy năng lực sáng tạo. Thông qua việc tham gia dự án, học sinh được chủ động lĩnh hội kiến thức, rèn luyện kỹ năng làm việc nhóm, tư duy phản biện, và tìm tòi sáng tạo. Đề tài cũng đề cập đến việc dạy học theo dự án trong phần Giáo dục kinh tế, với các chủ đề gần gũi thực tiễn như: “hội chợ xuân”, “khảo sát các mô hình sản xuất kinh doanh”. Điều này cho phép học sinh vận dụng kiến thức kinh tế vào thực tế, phát triển năng lực sáng tạo và kỹ năng giải quyết vấn đề. "Tham gia vào dự án do giáo viên tổ chức là học sinh đã vượt lên chính bản thân mình... tự mình suy nghĩ, sáng tạo ra cái mới, cách làm mới." đoạn trích này nhấn mạnh giá trị của phương pháp dạy học dự án trong việc khơi gợi sự sáng tạo.
IV. Ứng dụng và đánh giá hiệu quả
Đề tài được thực nghiệm tại Trường THPT Nam Đàn 2 với học sinh lớp 10C5 và 10C6. Kết quả thực nghiệm được đánh giá thông qua phiếu khảo sát, bài kiểm tra, và so sánh giữa lớp thực nghiệm và lớp đối chứng. Đề tài cho thấy học sinh ở lớp thực nghiệm có sự tiến bộ rõ rệt về kiến thức, kỹ năng, đặc biệt là năng lực sáng tạo, tính tích cực, chủ động trong học tập. Đề tài cũng đưa ra một số bài học kinh nghiệm và lưu ý khi áp dụng phương pháp dạy học dự án. Ví dụ như việc lựa chọn chủ đề phù hợp, phân công nhiệm vụ rõ ràng, hướng dẫn học sinh thực hiện dự án, và đánh giá kết quả một cách khách quan. Đề tài đã góp phần làm phong phú thêm phương pháp dạy học môn Giáo dục kinh tế và pháp luật, đồng thời khẳng định tính hiệu quả của phương pháp dạy học dự án trong việc phát huy năng lực sáng tạo của học sinh. "...học sinh tiếp thu bài tốt hơn, học sinh năng động và tự chủ lĩnh hội kiến thức. Các kỹ năng giao tiếp, tự tin và xử lí thông tin ở các em được hoàn thiện hơn." cho thấy những kết quả tích cực khi áp dụng đề tài.
