Vốn trí tuệ và tác động của nó đến hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp, ngành và quốc gia

• Tác giả: Trần Phú Ngọc
• Người hướng dẫn: Võ Hồng Đức
• Trường học: Ho Chi Minh City Open University
• Chuyên ngành: Business Administration
• Đề tài: Vốn Trí Tuệ Và Tác Động Của Nó Đến Hiệu Quả Hoạt Động Của Doanh Nghiệp, Ngành Và Quốc Gia
• Loại tài liệu: Doctoral Dissertation
• Năm xuất bản: 2024
• Địa điểm: Ho Chi Minh City

• 1. CHAPTER 1: INTRODUCTION
• 1.1. Research problems
• 1.4. Research subject and scope
• 1.5. Contributions of the study
• 1.6. Research framework and steps
• 2. CHAPTER 2: LITERATURE REVIEW
• 2.1. Definitions and classifications
• 2.2. Resource-based theory
• 2.3. Knowledge-based theory
• 2.4. Performance-based theory
• 2.5. Measuring intellectual capital: traditional methods
• 2.6. Measuring intellectual capital: extended analysis for sectors and nations
• 2.6.1. Sectoral intellectual capital measurements
• 2.6.2. National intellectual capital measurements
• 2.7. Measuring performance of firm, sector and nation
• 2.8. The effects of intellectual capital on performance of firms, sectors and nations
• 2.8.1. Intellectual capital and firm’s performance
• 2.8.2. Intellectual capital and sector performance
• 2.8.3. Intellectual capital and national performance
• 3. CHAPTER 3: DATA
• 3.1. Quantitative method
• 3.2. Qualitative method
• 3.3. Assess the impact of intellectual capital on the performance of sector and nation
• 3.3.1. Pearson correlation coefficient test
• 3.3.2. Variance inflation factor (VIF) test
• 3.3.3. Autocorrelation test
• 3.3.4. Heteroskedasticity test
• 3.3.5. Generalized method of moments (GMM)
• 3.3.6. Cross-sectional dependence test
• 3.3.7. Slope homogeneity test
• 3.3.8. Unit root test
• 3.3.9. Panel cointegration test
• 3.3.10. Dynamic common correlated effects (DCCE)
• 3.3.11. Panel Granger causality test
• 3.4. Variables: definitions and measurements
• 3.4.1. Measuring intellectual capital at firm level
• 3.4.2. Sectoral intellectual capital index
• 3.4.3. New index of national intellectual capital
• 3.4.4. Other variables
• 4. CHAPTER 4: MEASURING INTELLECTUAL CAPITAL: THE ANALYTICAL ANALYSIS
• 4.1. An intellectual capital level for Vietnamese listed firms
• 4.2. An intellectual capital across sectors in Vietnam
• 4.3. Measuring national intellectual capital: a tale of two indices
• 4.4. A national intellectual capital across nations

I. Vốn Trí Tuệ Là Gì Tổng Quan Luận Án Tiến Sĩ 55 Ký Tự

Luận án tiến sĩ này tập trung vào vốn trí tuệ và ảnh hưởng của nó đến hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp, ngành và quốc gia. Các nghiên cứu trước đây đã chứng minh vai trò của vốn trí tuệ trong việc tạo ra lợi thế cạnh tranh và cải thiện hiệu quả của doanh nghiệp. Tuy nhiên, những nghiên cứu này thường bỏ qua việc đo lường vốn trí tuệ ở cấp độ ngành và quốc gia, cũng như đánh giá vai trò của nó trong việc thúc đẩy hiệu suất của ngành và quốc gia. Luận án này hướng đến mục tiêu đo lường vốn trí tuệ ở cả ba cấp độ (doanh nghiệp, ngành và quốc gia) và đánh giá tác động của nó đến hiệu quả hoạt động. Nghiên cứu này sử dụng dữ liệu từ 150 doanh nghiệp niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam trong giai đoạn 2011-2018, cũng như dữ liệu từ 104 quốc gia trong giai đoạn 2000-2018. Luận án này kỳ vọng sẽ đóng góp vào việc lấp đầy khoảng trống trong nghiên cứu về vốn trí tuệ.

1.1. Định Nghĩa và Phân Loại Vốn Trí Tuệ Theo Các Mô Hình

Luận án xem xét các định nghĩa và phân loại khác nhau về vốn trí tuệ được đề xuất trong các mô hình khác nhau, bao gồm mô hình Saint-Onge, mô hình Sveiby, và Skandia intellectual capital value scheme. Các mô hình này giúp hiểu rõ hơn về các thành phần cấu thành vốn trí tuệ, bao gồm vốn nhân lực, vốn cấu trúc, và vốn quan hệ.

1.2. Khung Lý Thuyết Liên Quan Đến Vốn Trí Tuệ Tổng Quan

Nghiên cứu sử dụng khung lý thuyết dựa trên quan điểm nguồn lực (resource-based view), lý thuyết dựa trên tri thức (knowledge-based theory) và lý thuyết dựa trên hiệu suất (performance-based theory) để giải thích vai trò của vốn trí tuệ trong việc tạo ra lợi thế cạnh tranh và cải thiện hiệu quả hoạt động. Lý thuyết dựa trên tri thức nhấn mạnh tầm quan trọng của việc sở hữu các nguồn lực tri thức dị thể.

II. Thách Thức Đo Lường Vốn Trí Tuệ Luận Án Tiến Sĩ 58 Ký Tự

Một trong những thách thức lớn nhất trong nghiên cứu về vốn trí tuệ là đo lường nó một cách chính xác và đáng tin cậy. Các phương pháp đo lường truyền thống như Balanced Scorecard, Technology Broker, Intangible Assets Monitor, Skandia Navigator và Value Added Intellectual Coefficient™ (VAIC™) có những hạn chế nhất định. Luận án này đề xuất các phương pháp đo lường vốn trí tuệ mở rộng cho cấp độ ngành và quốc gia, bao gồm chỉ số vốn trí tuệ ngành (SICI) và chỉ số vốn trí tuệ quốc gia (INIC). Các chỉ số này được thiết kế để đơn giản, dễ định lượng, phản ánh điều kiện thị trường và kinh tế hiện hành, và có thể so sánh giữa các quốc gia khác nhau. Tuy nhiên, việc thu thập dữ liệu và đảm bảo tính nhất quán của dữ liệu vẫn là một thách thức.

2.1. Giới Hạn Của Các Phương Pháp Đo Lường Truyền Thống

Các phương pháp đo lường vốn trí tuệ truyền thống thường tập trung vào cấp độ doanh nghiệp và gặp khó khăn trong việc áp dụng cho cấp độ ngành và quốc gia. Ngoài ra, các phương pháp này đôi khi dựa trên đánh giá chủ quan và thiếu tính khách quan.

2.2. Vấn Đề Thu Thập và Đảm Bảo Tính Nhất Quán Dữ Liệu

Việc thu thập dữ liệu về vốn trí tuệ từ các nguồn khác nhau có thể gặp khó khăn do sự khác biệt về định nghĩa, phương pháp đo lường và báo cáo. Đảm bảo tính nhất quán và so sánh được của dữ liệu là một thách thức quan trọng.

2.3. Sự Khác Biệt Giữa Các Ngành và Quốc Gia Điều Chỉnh Phương Pháp Đo

Các ngành và quốc gia khác nhau có thể có các đặc điểm và điều kiện kinh tế - xã hội khác nhau, ảnh hưởng đến vốn trí tuệ. Do đó, cần điều chỉnh phương pháp đo lường để phản ánh sự khác biệt này.

III. Phương Pháp Đo Lường Vốn Trí Tuệ Tóm Tắt Luận Án 60 Ký Tự

Luận án này sử dụng kết hợp các phương pháp định lượng và định tính để đo lường vốn trí tuệ và đánh giá tác động của nó đến hiệu quả hoạt động. Phương pháp định lượng bao gồm sử dụng mô hình MVAIC để đo lường vốn trí tuệ ở cấp độ doanh nghiệp, xây dựng chỉ số SICI cho cấp độ ngành và chỉ số INIC cho cấp độ quốc gia. Phương pháp định tính được sử dụng để thu thập thông tin thông qua phỏng vấn chuyên gia và phân tích trường hợp để có được những hiểu biết sâu sắc hơn về cách vốn trí tuệ được quản lý và sử dụng trong thực tế. Luận án sử dụng dữ liệu bảng (panel data) và các phương pháp kinh tế lượng phù hợp để phân tích dữ liệu.

3.1. Mô Hình MVAIC và Ứng Dụng Đo Lường Vốn Trí Tuệ Doanh Nghiệp

Mô hình Modified Value-Added Intellectual Coefficient (MVAIC) được sử dụng để đo lường hiệu quả vốn trí tuệ bằng cách phân tích các thành phần như hiệu quả vốn nhân lực (HCE), hiệu quả vốn cấu trúc (SCE), và hiệu quả vốn sử dụng (CEE). Phương pháp này cho phép so sánh vốn trí tuệ giữa các doanh nghiệp.

3.2. Xây Dựng Chỉ Số Vốn Trí Tuệ Ngành SICI Mới Phương Pháp

Chỉ số Vốn Trí Tuệ Ngành (SICI) được xây dựng bằng cách tổng hợp hiệu quả vốn trí tuệ của các doanh nghiệp trong ngành. SICI cung cấp một thước đo về vốn trí tuệ của ngành và cho phép so sánh giữa các ngành khác nhau.

3.3. Phát Triển Chỉ Số Vốn Trí Tuệ Quốc Gia INIC Mới Tổng Quan

Chỉ số Vốn Trí Tuệ Quốc Gia (INIC) được phát triển dựa trên các chỉ số kinh tế và xã hội khác nhau, phản ánh vốn nhân lực, vốn cấu trúc và vốn quan hệ của một quốc gia. INIC cho phép so sánh vốn trí tuệ giữa các quốc gia.

IV. Tác Động Vốn Trí Tuệ Đến Hiệu Quả Nghiên Cứu Luận Án 57 Ký Tự

Kết quả nghiên cứu cho thấy vốn trí tuệ có tác động tích cực và đáng kể đến hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp, ngành và quốc gia. Vốn nhân lực và vốn cấu trúc đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy hiệu suất của doanh nghiệp. Vốn trí tuệ ngành có tác động tích cực đến hiệu quả hoạt động của ngành, đặc biệt là trong các ngành công nghệ cao và dịch vụ. Vốn trí tuệ quốc gia có tác động tích cực đến tăng trưởng kinh tế và phát triển bền vững. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng việc quản lý và phát triển vốn trí tuệ hiệu quả là rất quan trọng để nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp, ngành và quốc gia.

4.1. Ảnh Hưởng Của Vốn Nhân Lực và Vốn Cấu Trúc Đến Doanh Nghiệp

Nghiên cứu cho thấy vốn nhân lực (kỹ năng, kiến thức và kinh nghiệm của nhân viên) và vốn cấu trúc (cơ sở hạ tầng, quy trình và hệ thống của tổ chức) có tác động đáng kể đến hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp, thể hiện qua chỉ số ROA và ROE.

4.2. Tác Động Vốn Trí Tuệ Ngành Đến Hiệu Quả Hoạt Động Ngành

Vốn trí tuệ ngành, được đo lường bằng SICI, có mối tương quan dương với hiệu quả hoạt động của ngành, đặc biệt là trong các ngành có hàm lượng tri thức cao như công nghệ thông tin và tài chính.

4.3. Vai Trò Vốn Trí Tuệ Quốc Gia Trong Tăng Trưởng Kinh Tế

Vốn trí tuệ quốc gia, được đo lường bằng INIC, có liên quan đến tăng trưởng GDP bình quân đầu người và các chỉ số phát triển bền vững khác, cho thấy vai trò quan trọng của nó trong việc thúc đẩy sự thịnh vượng kinh tế.

V. Ứng Dụng Vốn Trí Tuệ Tại Việt Nam Tóm Tắt Luận Án 58

Nghiên cứu so sánh vốn trí tuệ giữa các doanh nghiệp tài chính và phi tài chính tại Việt Nam. Kết quả cho thấy có sự khác biệt đáng kể về hiệu quả vốn trí tuệ giữa hai nhóm doanh nghiệp này. Nghiên cứu cũng cung cấp các khuyến nghị quản lý cho các doanh nghiệp Việt Nam về cách quản lý và phát triển vốn trí tuệ hiệu quả hơn. Các khuyến nghị này bao gồm đầu tư vào đào tạo và phát triển nhân lực, xây dựng văn hóa học tập và đổi mới, và thiết lập hệ thống quản lý tri thức hiệu quả.

5.1. So Sánh Vốn Trí Tuệ Giữa Doanh Nghiệp Tài Chính và Phi Tài Chính

Nghiên cứu chỉ ra rằng doanh nghiệp tài chính thường có hiệu quả vốn trí tuệ cao hơn so với doanh nghiệp phi tài chính tại Việt Nam, có thể do sự khác biệt về cấu trúc ngành và yêu cầu về kỹ năng của nhân viên.

5.2. Khuyến Nghị Quản Lý Vốn Trí Tuệ Cho Doanh Nghiệp Việt Nam

Luận án khuyến nghị các doanh nghiệp Việt Nam nên tập trung vào việc phát triển vốn nhân lực thông qua đào tạo, nâng cao kỹ năng cho người lao động. Đồng thời, cần xây dựng hệ thống quản lý tri thức hiệu quả và khuyến khích đổi mới sáng tạo.

VI. Tương Lai Nghiên Cứu Vốn Trí Tuệ Hướng Đi Mới Luận Án 60

Nghiên cứu này mở ra nhiều hướng nghiên cứu tiềm năng trong tương lai. Các nghiên cứu tiếp theo có thể tập trung vào việc đánh giá tác động của vốn trí tuệ đến các khía cạnh khác của hiệu quả hoạt động, chẳng hạn như đổi mới sáng tạo, trách nhiệm xã hội và phát triển bền vững. Nghiên cứu cũng có thể khám phá vai trò của các yếu tố bên ngoài, chẳng hạn như chính sách của chính phủ và môi trường kinh doanh, trong việc thúc đẩy hoặc cản trở sự phát triển của vốn trí tuệ. Ngoài ra, cần có thêm nghiên cứu về cách đo lường và quản lý vốn trí tuệ trong bối cảnh các nền kinh tế đang phát triển.

6.1. Nghiên Cứu Tác Động Vốn Trí Tuệ Đến Đổi Mới Sáng Tạo và CSR

Các nghiên cứu trong tương lai nên xem xét mối quan hệ giữa vốn trí tuệ và khả năng đổi mới sáng tạo của doanh nghiệp, cũng như ảnh hưởng của nó đến các hoạt động trách nhiệm xã hội (CSR).

6.2. Vai Trò Của Chính Sách và Môi Trường Kinh Doanh Đến Vốn Trí Tuệ

Các yếu tố bên ngoài như chính sách của chính phủ về giáo dục, đào tạo, khoa học công nghệ và môi trường kinh doanh có thể ảnh hưởng đáng kể đến sự phát triển của vốn trí tuệ.

6.3. Đo Lường và Quản Lý Vốn Trí Tuệ Tại Các Nền Kinh Tế Mới Nổi

Cần có thêm nghiên cứu về cách đo lường và quản lý vốn trí tuệ trong bối cảnh các nền kinh tế đang phát triển, nơi có thể có các đặc điểm và thách thức riêng.