## Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục theo Nghị quyết 29 của Bộ Giáo dục và Đào tạo (2018) và Chiến lược giáo dục Việt Nam giai đoạn 2021 – 2030, việc phát triển năng lực và phẩm chất học sinh trở thành mục tiêu trọng tâm. Tuy nhiên, thực tế dạy học Lịch sử ở trường phổ thông còn nhiều hạn chế, chủ yếu là phương pháp truyền thống thầy giảng – trò chép, chưa quan tâm đúng mức đến đặc điểm phong cách học tập (PCHT) đa dạng của học sinh. Nội dung Lịch sử các cuộc Chiến tranh thế giới trong thế kỷ XX, đặc biệt là các cuộc Đại chiến thế giới lần thứ nhất (1914-1918) và lần thứ hai (1939-1945), có tính chất dài, khó và quan trọng trong chương trình giáo dục phổ thông hiện hành cũng như chương trình mới 2018. 

Mục tiêu nghiên cứu là vận dụng mô hình VARK (Visual, Aural, Read/Write, Kinesthetic) trong dạy học Lịch sử các cuộc Chiến tranh thế giới thế kỷ XX tại trường THPT huyện Hoài Đức, Hà Nội nhằm nâng cao hiệu quả học tập, phát triển năng lực và phẩm chất học sinh. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào học sinh lớp 11 và giáo viên dạy Lịch sử tại các trường THPT trên địa bàn huyện Hoài Đức trong năm học 2022-2023. 

Ý nghĩa nghiên cứu được thể hiện qua việc góp phần đổi mới phương pháp dạy học Lịch sử theo hướng cá thể hóa, phát huy tối đa tiềm năng học sinh, đồng thời cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn cho giáo viên trong việc lựa chọn phương pháp dạy học phù hợp với phong cách học tập của từng học sinh, từ đó nâng cao chất lượng giáo dục lịch sử phổ thông.

## Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

### Khung lý thuyết áp dụng

- **Lý thuyết phong cách học tập (Learning Styles):** Được định nghĩa là các đặc điểm nhận thức, xúc cảm và sinh lý riêng biệt của mỗi cá nhân trong việc tiếp nhận, xử lý và lưu giữ thông tin. PCHT có tính ổn định tương đối và ảnh hưởng đến hiệu quả học tập.
- **Mô hình VARK của Neil Fleming:** Phân loại phong cách học tập thành 4 nhóm chính dựa trên giác quan: Visual (thị giác), Aural (thính giác), Read/Write (đọc/viết), Kinesthetic (vận động). Mô hình này nhấn mạnh sự đa dạng trong cách tiếp nhận thông tin và đề xuất phương pháp dạy học phù hợp với từng phong cách.
- **Lý thuyết dạy học phân hóa:** Tập trung vào việc điều chỉnh phương pháp, nội dung và môi trường học tập để phù hợp với đặc điểm cá nhân của học sinh, nhằm phát huy tối đa năng lực và phẩm chất của từng cá nhân.
- **Khái niệm “vùng phát triển gần” của Vygotsky:** Nhấn mạnh vai trò của sự hỗ trợ trong việc phát triển năng lực học sinh, phù hợp với việc dạy học dựa trên PCHT nhằm khai thác tối đa tiềm năng của học sinh.

### Phương pháp nghiên cứu

- **Nguồn dữ liệu:** 
  - Tài liệu lý luận trong và ngoài nước về phong cách học tập, mô hình VARK, phương pháp dạy học Lịch sử.
  - Khảo sát thực tiễn tại 16 giáo viên và 356 học sinh lớp 11 các trường THPT huyện Hoài Đức, Hà Nội.
  - Dự giờ, thăm lớp, quan sát các tiết dạy và thu thập sản phẩm học tập.
- **Phương pháp phân tích:** 
  - Phân tích định tính các tài liệu lý luận.
  - Phân tích định lượng kết quả khảo sát bằng bảng hỏi phong cách học tập VARK gồm 16 câu hỏi.
  - So sánh, đối chiếu kết quả khảo sát với các nghiên cứu trước đây.
- **Timeline nghiên cứu:** 
  - Thu thập tài liệu và xây dựng công cụ khảo sát: tháng 6-7/2022.
  - Khảo sát thực tiễn và thu thập dữ liệu: tháng 8-11/2022.
  - Thực nghiệm sư phạm và đánh giá hiệu quả: tháng 12/2022 - 3/2023.
  - Phân tích dữ liệu và hoàn thiện luận văn: tháng 4-6/2023.

## Kết quả nghiên cứu và thảo luận

### Những phát hiện chính

- **Đa dạng phong cách học tập:** Khoảng 65% học sinh có phong cách học tập kết hợp (đa phương thức), trong đó phong cách Visual chiếm ưu thế với 45%, Aural 30%, Read/Write 25%, Kinesthetic 20%. 
- **Hiệu quả dạy học theo VARK:** Sau khi áp dụng mô hình VARK trong dạy học Lịch sử các cuộc Chiến tranh thế giới, điểm trung bình môn Lịch sử của học sinh tăng từ 6.8 lên 7.9, tỷ lệ học sinh đạt điểm trên 7 tăng 22%.
- **Tăng hứng thú học tập:** 78% học sinh cho biết cảm thấy hứng thú hơn với môn Lịch sử khi được học theo phong cách phù hợp với mình, đặc biệt là nhóm học sinh phong cách Visual và Kinesthetic.
- **Giáo viên nhận thức chưa đầy đủ:** 56% giáo viên khảo sát chưa thực sự hiểu rõ về phong cách học tập VARK và chưa áp dụng hiệu quả trong giảng dạy, dẫn đến việc dạy học còn mang tính truyền thống, chưa phát huy hết tiềm năng học sinh.

### Thảo luận kết quả

Kết quả khảo sát cho thấy việc vận dụng mô hình VARK giúp cá thể hóa phương pháp dạy học, phù hợp với đặc điểm nhận thức và sở thích học tập của học sinh, từ đó nâng cao hiệu quả học tập và hứng thú môn Lịch sử. Sự đa dạng phong cách học tập đòi hỏi giáo viên phải linh hoạt trong việc thiết kế bài giảng, sử dụng đa dạng nguồn học liệu như tranh ảnh, video, thảo luận nhóm, bài tập thực hành.

So sánh với các nghiên cứu quốc tế, kết quả tương đồng với xu hướng áp dụng PCHT trong giáo dục phổ thông và đại học, khẳng định vai trò quan trọng của việc cá thể hóa phương pháp dạy học. Tuy nhiên, hạn chế về nhận thức và kỹ năng của giáo viên trong việc áp dụng mô hình VARK là nguyên nhân chính khiến hiệu quả chưa đạt tối ưu, cần có các chương trình đào tạo, bồi dưỡng chuyên sâu.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố phong cách học tập của học sinh, bảng so sánh điểm số trước và sau khi áp dụng mô hình VARK, cũng như biểu đồ mức độ hứng thú học tập theo từng phong cách.

## Đề xuất và khuyến nghị

- **Tổ chức tập huấn chuyên sâu cho giáo viên:** Nâng cao nhận thức và kỹ năng vận dụng mô hình VARK trong dạy học Lịch sử, nhằm tăng tỷ lệ áp dụng phương pháp phù hợp lên ít nhất 80% trong vòng 1 năm.
- **Phát triển nguồn học liệu đa dạng:** Xây dựng và cung cấp các tài liệu, phương tiện dạy học phù hợp với từng phong cách học tập (hình ảnh, âm thanh, văn bản, hoạt động thực hành) để hỗ trợ giáo viên và học sinh.
- **Thiết kế bài giảng cá thể hóa:** Khuyến khích giáo viên xây dựng kế hoạch bài giảng linh hoạt, tích hợp các hoạt động đa dạng nhằm đáp ứng nhu cầu học tập của từng nhóm học sinh.
- **Khuyến khích học sinh tự nhận thức phong cách học tập:** Tổ chức các buổi hướng dẫn, sử dụng bảng câu hỏi VARK để học sinh hiểu rõ ưu thế học tập của bản thân, từ đó chủ động lựa chọn chiến lược học tập hiệu quả.
- **Đánh giá và điều chỉnh liên tục:** Thiết lập hệ thống đánh giá hiệu quả dạy học dựa trên PCHT, thu thập phản hồi từ học sinh và giáo viên để điều chỉnh phương pháp, nội dung phù hợp theo từng giai đoạn.

## Đối tượng nên tham khảo luận văn

- **Giáo viên Lịch sử THPT:** Nắm bắt kiến thức về phong cách học tập VARK để áp dụng hiệu quả trong giảng dạy, nâng cao chất lượng bài học và sự hứng thú của học sinh.
- **Nhà quản lý giáo dục:** Sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng chính sách đào tạo, bồi dưỡng giáo viên, phát triển chương trình giảng dạy phù hợp với đặc điểm học sinh.
- **Sinh viên sư phạm:** Tích lũy kiến thức về phương pháp dạy học phân hóa dựa trên phong cách học tập, chuẩn bị kỹ năng sư phạm hiện đại.
- **Nhà nghiên cứu giáo dục:** Tham khảo cơ sở lý luận và thực tiễn về vận dụng mô hình VARK trong dạy học Lịch sử, làm nền tảng cho các nghiên cứu tiếp theo về đổi mới phương pháp dạy học.

## Câu hỏi thường gặp

1. **Mô hình VARK là gì?**  
Mô hình VARK phân loại phong cách học tập thành 4 nhóm: Visual (thị giác), Aural (thính giác), Read/Write (đọc/viết), Kinesthetic (vận động), giúp xác định cách học hiệu quả nhất cho từng cá nhân.

2. **Tại sao nên áp dụng mô hình VARK trong dạy học Lịch sử?**  
Lịch sử có nội dung dài, khó, đa dạng nguồn tư liệu. VARK giúp giáo viên thiết kế bài giảng phù hợp với phong cách học tập của học sinh, tăng hiệu quả tiếp thu và hứng thú học tập.

3. **Làm thế nào để xác định phong cách học tập của học sinh?**  
Sử dụng bảng câu hỏi VARK gồm 16 câu hỏi, học sinh trả lời để xác định phong cách ưu thế hoặc kết hợp, từ đó giáo viên có thể điều chỉnh phương pháp dạy học.

4. **Mô hình VARK có phù hợp với học sinh Việt Nam không?**  
Nghiên cứu tại huyện Hoài Đức cho thấy mô hình VARK phù hợp với đặc điểm nhận thức của học sinh THPT Việt Nam, giúp nâng cao hiệu quả học tập và phát triển năng lực.

5. **Giáo viên cần làm gì để áp dụng hiệu quả mô hình VARK?**  
Giáo viên cần được đào tạo bài bản về PCHT, xây dựng kế hoạch bài giảng đa dạng, sử dụng nguồn học liệu phong phú và thường xuyên đánh giá, điều chỉnh phương pháp dạy học.

## Kết luận

- Mô hình VARK là công cụ hiệu quả giúp cá thể hóa phương pháp dạy học Lịch sử, phù hợp với đặc điểm đa dạng của học sinh THPT.  
- Việc áp dụng mô hình này đã nâng cao điểm số và hứng thú học tập của học sinh trong chủ đề các cuộc Chiến tranh thế giới thế kỷ XX.  
- Giáo viên cần được bồi dưỡng kỹ năng vận dụng PCHT để phát huy tối đa hiệu quả dạy học.  
- Nghiên cứu góp phần làm phong phú lý luận và thực tiễn về dạy học phân hóa dựa trên phong cách học tập tại Việt Nam.  
- Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm thúc đẩy áp dụng mô hình VARK trong giáo dục phổ thông, hướng tới phát triển năng lực và phẩm chất học sinh toàn diện.  

**Hành động tiếp theo:** Khuyến khích các trường THPT triển khai tập huấn, xây dựng nguồn học liệu và áp dụng mô hình VARK rộng rãi để nâng cao chất lượng dạy học Lịch sử và các môn học khác.