Luận án tiến sĩ về tư tưởng từ bi của Phật giáo và giá trị đạo đức trong đời sống Phật tử Việt Nam

• Tác giả: Vũ Tuyết Thanh
• Người hướng dẫn: PGS. Trần Thị Kim Oanh
• Trường học: Học viện Khoa học Xã hội
• Chuyên ngành: Tôn giáo học
• Đề tài: Tư tưởng từ bi trong Phật giáo và giá trị đạo đức đối với Phật tử Việt Nam
• Loại tài liệu: luận án
• Năm xuất bản: 2024
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU VÀ MỘT SỐ KHÁI NIỆM SỬ DỤNG TRONG LUẬN ÁN
• 1.1. Tổng quan tài liệu nghiên cứu liên quan đến đề tài luận án
• 1.2. Các công trình viết về những tư tưởng cơ bản của Phật giáo và tư tưởng Từ bi trong Phật giáo
• 1.3. Các công trình viết xoay quanh chủ đề về kinh Diệu Pháp Liên Hoa và những tư tưởng cơ bản của kinh Diệu Pháp Liên Hoa
• 1.4. Các công trình viết về tư tưởng đạo đức, giá trị đạo đức của Phật giáo đối với đạo đức xã hội Việt Nam và đời sống tín đồ Phật tử Việt Nam
• 1.5. Nhận xét, đánh giá và những vấn đề đặt ra đối với luận án
• 1.6. Một số khái niệm sử dụng trong luận án
• 1.7. Tiểu kết chương 1
• 2. CHƯƠNG 2: KHÁI QUÁT CHUNG TƯ TƯỞNG CỦA PHẬT GIÁO VÀ KINH DIỆU PHÁP LIÊN HOA
• 2.1. Khái quát chung tư tưởng của Phật giáo
• 2.2. Tư tưởng của Phật giáo thể hiện trong Kinh sách
• 2.3. Tư tưởng của Phật giáo phát triển và kinh Diệu Pháp Liên Hoa
• 2.4. Khái quát chung về kinh Diệu Pháp Liên Hoa
• 2.5. Ý nghĩa tên, bối cảnh ra đời, quá trình phiên dịch và truyền bá của kinh Diệu Pháp Liên Hoa
• 2.6. Cấu trúc và nội dung của kinh Diệu Pháp Liên Hoa
• 2.7. Vị trí, vai trò của kinh Diệu Pháp Liên Hoa
• 2.8. Tiểu kết chương 2
• 3. CHƯƠNG 3: NỘI DUNG TƯ TƯỞNG TỪ BI CỦA PHẬT GIÁO ĐƯỢC THỂ HIỆN TRONG KINH DIỆU PHÁP LIÊN HOA
• 3.1. Từ bi chính là Giải thoát — Niết bàn và bình đẳng “Phật tính”
• 3.2. Từ bi là thực hành hướng đến Giải thoát — Niết bàn và hạnh Bồ tát
• 3.3. Tiểu kết chương 3
• 4. CHƯƠNG 4: GIÁ TRỊ ĐẠO ĐỨC TRONG TƯ TƯỞNG TỪ BI CỦA PHẬT GIÁO ĐƯỢC THỂ HIỆN QUA KINH DIỆU PHÁP LIÊN HOA ĐỐI VỚI ĐỜI SỐNG PHẬT TỬ VIỆT NAM HIỆN NAY VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ
• 4.1. Giá trị đạo đức trong tư tưởng Từ bi của Phật giáo được thể hiện qua kinh Diệu Pháp Liên Hoa đối với đời sống Phật tử Việt Nam hiện nay
• 4.2. Giá trị đối với Phật tử trong thực hành hướng đến Giải thoát — Niết bàn
• 4.3. Giá trị đối với Phật tử trong việc thực hành hướng đến hạnh Bồ tát
• 4.4. Một số vấn đề đặt ra và khuyến nghị nhằm phát huy giá trị đạo đức của tư tưởng Từ bi trong Phật giáo được thể hiện qua kinh Diệu Pháp Liên Hoa đối với đời sống Phật tử Việt Nam hiện nay
• 4.5. Một số vấn đề đặt ra
• 4.6. Một số khuyến nghị
• 4.7. Tiểu kết chương 4
• DANH MỤC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Tư tưởng từ bi trong Phật giáo

Tư tưởng từ bi là một trong những nội dung cốt lõi của Phật giáo. Theo giáo lý, từ bi không chỉ đơn thuần là lòng thương yêu mà còn là sự cứu khổ cho tất cả chúng sinh. Đức Phật đã khẳng định rằng, từ bi là chất liệu không thể thiếu trong việc thực hành đạo đức. Như Hồ Chí Minh đã từng nói: "Phật Thích Ca dạy: đạo đức là từ bi". Điều này cho thấy, từ bi không chỉ là một khái niệm mà còn là một phương pháp sống, giúp con người hướng đến sự giải thoát và bình đẳng. Trong bối cảnh hiện nay, khi xã hội đang đối mặt với nhiều thách thức, tư tưởng từ bi càng trở nên cần thiết. Nó không chỉ giúp con người vượt qua khổ đau mà còn tạo ra một môi trường sống hòa bình và hạnh phúc.

1.1. Khái niệm và ý nghĩa của từ bi

Khái niệm từ bi trong Phật giáo được hiểu là sự thương yêu và lòng trắc ẩn đối với tất cả chúng sinh. Từ là lòng thương yêu, còn bi là lòng thương cứu khổ. Điều này thể hiện rõ trong các kinh điển, đặc biệt là trong kinh Diệu Pháp Liên Hoa. Từ bi không chỉ là một cảm xúc mà còn là một hành động cụ thể nhằm giúp đỡ những người đang gặp khó khăn. Đức Phật đã dạy rằng, để thực hành từ bi, con người cần phải phát triển tâm hồn, mở rộng lòng mình để có thể cảm nhận và chia sẻ nỗi đau của người khác. Điều này không chỉ mang lại hạnh phúc cho người khác mà còn giúp chính bản thân người thực hành cảm thấy bình an và hạnh phúc.

II. Giá trị đạo đức của tư tưởng từ bi

Giá trị đạo đức của tư tưởng từ bi trong Phật giáo được thể hiện qua nhiều khía cạnh khác nhau. Đầu tiên, từ bi giúp con người phát triển tâm linh, hướng đến sự giải thoát và Niết bàn. Khi thực hành từ bi, con người không chỉ giúp đỡ người khác mà còn tự giải thoát cho chính mình khỏi những khổ đau và phiền muộn. Thứ hai, từ bi còn góp phần xây dựng một xã hội hòa bình, nơi mà mọi người sống trong tình yêu thương và sự tôn trọng lẫn nhau. Như Đức Phật đã dạy: "Hận thù không bao giờ chấm dứt bằng hận thù, mà chỉ chấm dứt bằng tình thương". Điều này cho thấy, từ bi không chỉ là một giá trị cá nhân mà còn là một giá trị xã hội quan trọng.

2.1. Tác động của từ bi đến đời sống Phật tử

Tác động của tư tưởng từ bi đến đời sống của Phật tử Việt Nam hiện nay là rất lớn. Trong bối cảnh xã hội hiện đại, khi mà các giá trị đạo đức đang bị thách thức, tư tưởng từ bi trở thành một kim chỉ nam cho hành động. Các Phật tử thực hành từ bi không chỉ giúp đỡ những người xung quanh mà còn tạo ra một môi trường sống tích cực, nơi mà mọi người đều cảm thấy được yêu thương và tôn trọng. Hơn nữa, việc thực hành từ bi còn giúp Phật tử phát triển tâm linh, hướng đến sự giác ngộ và giải thoát. Điều này không chỉ mang lại lợi ích cho cá nhân mà còn cho toàn xã hội.

III. Khuyến nghị nhằm phát huy giá trị đạo đức từ bi

Để phát huy giá trị đạo đức của tư tưởng từ bi trong Phật giáo, cần có những khuyến nghị cụ thể. Trước hết, các tổ chức tôn giáo cần tổ chức nhiều hoạt động từ thiện, giúp đỡ những người nghèo khổ, bất hạnh. Điều này không chỉ thể hiện tinh thần từ bi mà còn góp phần xây dựng một xã hội công bằng hơn. Thứ hai, cần tăng cường giáo dục về tư tưởng từ bi trong các trường học, đặc biệt là trong các trường Phật giáo. Việc này sẽ giúp thế hệ trẻ hiểu rõ hơn về giá trị của từ bi và áp dụng vào cuộc sống hàng ngày. Cuối cùng, cần có sự kết hợp giữa các tổ chức tôn giáo và chính quyền trong việc thực hiện các chương trình xã hội nhằm phát huy giá trị đạo đức của từ bi.

3.1. Tổ chức các hoạt động từ thiện

Tổ chức các hoạt động từ thiện là một trong những cách hiệu quả nhất để phát huy giá trị đạo đức của tư tưởng từ bi. Các Phật tử có thể tham gia vào các chương trình giúp đỡ người nghèo, trẻ em mồ côi, người già neo đơn. Những hoạt động này không chỉ mang lại lợi ích cho những người nhận mà còn giúp Phật tử cảm nhận được niềm vui và hạnh phúc khi giúp đỡ người khác. Hơn nữa, việc tổ chức các hoạt động từ thiện còn giúp lan tỏa tinh thần từ bi trong cộng đồng, tạo ra một môi trường sống tích cực và đầy yêu thương.