I. Bối cảnh nghiên cứu và mục đích luận án
Luận án "Đóng góp của văn xuôi Tự lực văn đoàn từ góc nhìn thể loại" ra đời trong bối cảnh nghiên cứu về Tự lực văn đoàn đã trải qua gần một thế kỷ, với nhiều góc nhìn khác nhau từ trước và sau năm 1975. Mặc dù đã có nhiều công trình nghiên cứu về Tự lực văn đoàn, nhưng vẫn còn thiếu những nghiên cứu chuyên sâu và hệ thống về đóng góp của văn đoàn ở mảng văn xuôi, cả hư cấu và phi hư cấu. Luận án nhằm mục đích tìm hiểu và vận dụng lý thuyết loại hình để làm rõ thành tựu nghệ thuật của Tự lực văn đoàn trong việc sáng tạo và đổi mới các thể loại văn xuôi, từ đó khẳng định vai trò của văn đoàn trong tiến trình hiện đại hóa văn học Việt Nam. Luận án tập trung vào những tác phẩm tiêu biểu của các thành viên chủ chốt như Nhất Linh, Khái Hưng, Hoàng Đạo, Thế Lữ, Thạch Lam, Xuân Diệu,... đồng thời xem xét ảnh hưởng của văn xuôi Tự lực văn đoàn đến các nhà văn cùng thời, cả cùng và khác khuynh hướng.
II. Tổng quan tình hình nghiên cứu về Tự lực văn đoàn
Luận án điểm qua ba giai đoạn nghiên cứu về Tự lực văn đoàn: từ 1933-1945, 1945-1975 và từ 1975 đến nay. Giai đoạn đầu, các nghiên cứu chủ yếu tập trung vào tác giả và tác phẩm, chưa có cái nhìn tổng thể về đóng góp của văn xuôi Tự lực văn đoàn. Giai đoạn 1945-1975, nghiên cứu ở miền Bắc thiên về đánh giá nội dung tư tưởng, chịu ảnh hưởng của bối cảnh chính trị, trong khi miền Nam chú trọng hơn đến thành tựu nghệ thuật. Sau 1975, đặc biệt là sau đổi mới, nghiên cứu về Tự lực văn đoàn trở nên cởi mở và khách quan hơn, vận dụng nhiều lý thuyết hiện đại. Tuy nhiên, vẫn còn thiếu những nghiên cứu chuyên sâu về đóng góp của văn đoàn từ góc nhìn thể loại, đặc biệt là ở mảng văn xuôi phi hư cấu. "...số lượng và chất lượng các công trình và các bài nghiên cứu văn xuôi Tự lực văn đoàn từ góc nhìn thể loại còn có phần thưa thớt. Chỗ hổng này trong nghiên cứu về Tự lực văn đoàn đang chờ đón một sự bù đắp trong hiện tại và tương lai."
III. Hướng tiếp cận và đóng góp của luận án
Luận án tiếp cận đề tài từ góc độ văn học sử, chia quá trình phát triển thể loại của Tự lực văn đoàn thành ba giai đoạn: 1933-1935, 1936-1939 và 1940-1945. Phương pháp nghiên cứu bao gồm loại hình, thống kê, so sánh, hệ thống và xã hội học. Đóng góp lý luận của luận án là xác lập cơ sở lý luận về đóng góp của Tự lực văn đoàn ở các thể loại văn xuôi hư cấu và phi hư cấu, đánh giá khách quan và khoa học về vai trò tiên phong của văn đoàn trong việc đổi mới thi pháp. Về mặt thực tiễn, luận án góp phần xây dựng phương pháp nghiên cứu văn học sử, nâng cao chất lượng nghiên cứu và giảng dạy văn học Việt Nam giai đoạn 1930-1945. "...Vận dụng vào việc nâng cao chất lượng nghiên cứu và giảng dạy văn học Việt Nam giai đoạn 1930 - 1945 ở chương trình đại học, cao đẳng cũng như trong chương trình môn Ngữ văn ở các trường phổ thông."
IV. Cấu trúc luận án
Luận án gồm bốn chương: Chương 1: Tình hình nghiên cứu văn xuôi Tự lực văn đoàn và hướng tiếp cận đề tài; Chương 2: Tổng quan về văn xuôi nghệ thuật Tự lực văn đoàn nhìn từ thể loại; Chương 3: Đóng góp về thể loại văn xuôi hư cấu của Tự lực văn đoàn; Chương 4: Đóng góp về thể loại văn xuôi phi hư cấu của Tự lực văn đoàn. Cấu trúc này cho thấy luận án đi từ tổng quan đến phân tích cụ thể, từ bối cảnh nghiên cứu đến đánh giá đóng góp của Tự lực văn đoàn ở cả hai mảng văn xuôi hư cấu và phi hư cấu. Việc chia thành hai chương riêng biệt cho văn xuôi hư cấu và phi hư cấu cho thấy tác giả muốn nhấn mạnh tầm quan trọng của cả hai loại hình này trong sự nghiệp sáng tác của Tự lực văn đoàn.
