Nghiên cứu công nhận sự thoả thuận của các đương sự tại toà án nhân dân tỉnh Lạng Sơn

• Tác giả: Hà Huy Hoàng
• Người hướng dẫn: PGS. TS Nguyễn Thị Thu Hà
• Trường học: Trường Đại Học Luật Hà Nội
• Chuyên ngành: Luật Dân Sự và Tố Tụng Dân Sự
• Đề tài: Thực Tiễn Công Nhận Thoả Thuận Giữa Các Đương Sự Tại Tòa Án Lạng Sơn
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2020
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
• LỜI MỞ BAU
• 1. Tính cấp thiết của việc nghiên cứu đề tài
• 2. Tình hình nghiên cứu
• 3. Mục đích và nhiệm vụ nghĩ ncứu
• 4. Đối trong và phạm vi nghiên cứu
• 5. Phương pháp nghiên cứu
• 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn cửa luận văn
• 7. Cơ cấu luận văn
• 1. CHUONG 1: MỘT SÓ VAN BE CHUNG VE CÔNG NHAN SỰ THOA THUAN CUA CAC BUONG SỰ TRONG T6 TUNG DAN SỰ
• 1.1. Khái niệm, đặc điểm và ý nghĩa của công nhận sự thỏa thuận của các đương sự trong tổ tụng dân sự
• 1.1.1. Khái niệm công nhận sự thoả thuận của các đương sự trong tố tụng. dân sự
• 1.1.2. Đặc điểm công nhận sự thoả thuận của các đương sự trong tố tụng
• 1.1.3. Ý nghĩa của công nhận sự thoả thuận của các đương sự trong tố tụng dân sự
• 1.2. Các điều kiện đảm bảo hiệu quả của việc công nhận sự thỏa thuận
• 1.2.1. Các quy định của pháp luật về công nhận sự thoả thuận của các đương sự
• 1.2.2. Sự hiểu biết pháp luật của đương sự về công nhận sự thoả thuận
• 1.2.3. Trình độ chuyên môn nghiệp vụ của Thâm phán
• 1.3. Quy định của pháp luật tố tụng dân sự việt nam hiện hành về công. nhận sự théa thuận của các đương sự
• 1.3.1. Nguyén tắc CNSTT ca các đương sự trong tố tụng dân sự
• 1.3.2. Phạm vi các vụ án mà Tòa án CNSTT của các đương sự trong tố tụng dân sự
• 1.3.3. Thủ tục công nhận sự thoả thuận của các đương sự trong tố tung dân sự
• 1.3.4. Hình thức của việc công nhận sự thea thuận của đương sự
• 1.4. Tham quyền công nhận sự thoả thuận của các đương sự
• 1.5. Hiệu lực của việc CNSTT của đương sự
• 1.6. KET LUẬN CHƯƠNG 1
• 2. CHUONG 2: THỰC TIEN THỰC HIEN PHÁP LUAT TO TUNG DAN SỰ VIỆT NAM VE CONG NHAN SỰ THOA THUAN CUA CÁC DUONG SU TẠI CAC TOA ÁN NHÂN DAN Ở TINH LANG SƠN VA MOT SOKIEN NGHỊ
• 2.1. Thực tiễn thực hiện pháp luật tố tung dân sự việt nam về công nhận sự tha thuận của các đương sự tại các tòa án nhân dân ở tinh lạng sơn
• 2.2. Những kết quả đạt được trong thực tiễn thực hiện công nhận sự thỏa thuận của đương sự tại các Tòa án nhân dân ở tinh Lạng Sơn
• 2.3. Nguyên nhân của những hạn chế, vướng mắc trong thục tiễn thực hiện pháp luật tố tụng dân sự Việt Nam về công nhận sự thoả thuận của các đương sự
• 2.4. Kiến nghị hoàn thiện các quy định của pháp luật và nâng cao hiệu quả thực hiện pháp luật tố tụng dân sự việt nam về công nhận sự thoả thuận của đương sự tại các toà án nhân dân ở tinh lạng sơn
• 2.4.1. Hoàn thiện các quy định của pháp luật tố tụng dân sự Việt nam về CNSTT của các đương sự
• 2.4.2. Kién nghị v thực hiện pháp luật 16 tung dan sự Việt Nam về CNSTT của các đương sự tại các Toà án nhân dan ở tinh Lang Sơn
• 2.5. KET LUẬN CHƯƠNG 2
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Khái niệm đặc điểm và ý nghĩa của công nhận sự thỏa thuận của các đương sự trong tổ tụng dân sự

Công nhận sự thỏa thuận (CNSTT) của các đương sự trong tố tụng dân sự là một khái niệm quan trọng trong hệ thống pháp luật Việt Nam. Khái niệm này được hiểu là việc Tòa án thừa nhận sự đồng ý giữa các bên liên quan trong việc giải quyết vụ án dân sự. CNSTT không chỉ là một hoạt động tổ tụng mà còn phản ánh nguyên tắc tự nguyện và sự tự định đoạt của các đương sự. Đặc điểm nổi bật của CNSTT là tính linh hoạt và khả năng giải quyết tranh chấp một cách nhanh chóng, tiết kiệm thời gian và chi phí cho các bên. Ý nghĩa của CNSTT nằm ở việc tạo ra một cơ chế pháp lý cho phép các đương sự tự thỏa thuận về quyền và nghĩa vụ của mình, từ đó giảm tải áp lực cho hệ thống Tòa án. Theo đó, việc công nhận sự thỏa thuận của các đương sự không chỉ góp phần bảo vệ quyền lợi hợp pháp của họ mà còn thúc đẩy sự ổn định trong xã hội. Như vậy, CNSTT có vai trò quan trọng trong việc xây dựng một nền tư pháp hiệu quả, minh bạch và công bằng.

II. Thực tiễn thực hiện pháp luật tố tụng dân sự Việt Nam về công nhận sự thỏa thuận của các đương sự tại các Tòa án nhân dân ở tỉnh Lạng Sơn

Thực tiễn thực hiện CNSTT tại các Tòa án nhân dân ở tỉnh Lạng Sơn cho thấy nhiều kết quả tích cực trong việc giải quyết tranh chấp dân sự. Các Tòa án đã áp dụng quy định của Bộ luật Tố tụng Dân sự năm 2015 để tạo điều kiện cho các đương sự đạt được thỏa thuận. Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại một số hạn chế, như việc áp dụng chưa đồng bộ và thiếu nhất quán giữa các Tòa án. Nguyên nhân chủ yếu là do thiếu sự hướng dẫn cụ thể từ các cơ quan có thẩm quyền, cũng như sự hiểu biết pháp luật của các đương sự còn hạn chế. Những vướng mắc này dẫn đến việc một số quyết định CNSTT không phù hợp với quy định pháp luật. Do đó, việc nâng cao nhận thức của các đương sự về quyền lợi và nghĩa vụ của mình trong tố tụng dân sự là rất cần thiết. Bên cạnh đó, việc tổ chức các khóa đào tạo cho các Thẩm phán về CNSTT cũng cần được chú trọng để đảm bảo việc áp dụng pháp luật được thực hiện đúng và hiệu quả.

III. Kiến nghị hoàn thiện các quy định của pháp luật và nâng cao hiệu quả thực hiện pháp luật tố tụng dân sự Việt Nam về công nhận sự thỏa thuận của đương sự tại các Tòa án nhân dân ở tỉnh Lạng Sơn

Để nâng cao hiệu quả thực hiện CNSTT tại các Tòa án nhân dân ở tỉnh Lạng Sơn, cần thiết phải hoàn thiện các quy định pháp luật liên quan. Một số kiến nghị bao gồm việc sửa đổi, bổ sung Bộ luật Tố tụng Dân sự để làm rõ hơn các quy định về CNSTT, nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho các đương sự trong việc đạt được thỏa thuận. Ngoài ra, cần có sự hướng dẫn cụ thể từ Tòa án tối cao về quy trình và thủ tục công nhận sự thỏa thuận, giúp các Thẩm phán có căn cứ vững chắc trong việc ra quyết định. Bên cạnh đó, việc tổ chức các chương trình đào tạo, hội thảo về CNSTT cho các đương sự và Thẩm phán cũng cần được thực hiện thường xuyên. Điều này không chỉ giúp nâng cao nhận thức về quyền và nghĩa vụ trong tố tụng dân sự mà còn góp phần nâng cao chất lượng xét xử tại các Tòa án. Từ đó, CNSTT sẽ trở thành một công cụ hữu hiệu trong việc giải quyết tranh chấp dân sự, bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các bên liên quan.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh hội nhập quốc tế và sự phát triển đa dạng, phức tạp của các quan hệ pháp luật dân sự, việc giải quyết tranh chấp dân sự ngày càng trở nên cấp thiết. Tại Việt Nam, Bộ luật Tố tụng Dân sự (BLTTDS) năm 2015 đã có nhiều sửa đổi, bổ sung nhằm hoàn thiện cơ chế công nhận sự thỏa thuận (CNSTT) của các đương sự trong tố tụng dân sự. Tuy nhiên, thực tiễn áp dụng tại các Tòa án nhân dân (TAND) ở tỉnh Lạng Sơn còn tồn tại nhiều khó khăn, hạn chế. Theo báo cáo của ngành, từ năm 2016 đến 2019, các TAND tỉnh Lạng Sơn đã giải quyết 1.417/1.431 vụ việc dân sự, đạt tỷ lệ 99%, trong đó có 512 vụ việc hòa giải thành, chiếm 62,2% số vụ đã giải quyết. Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là phân tích, đánh giá các quy định pháp luật về CNSTT của các đương sự và thực tiễn thực hiện tại các TAND tỉnh Lạng Sơn, từ đó đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả công tác này. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các vụ án dân sự tại TAND cấp sơ thẩm tỉnh Lạng Sơn trong giai đoạn 2016-2019. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc góp phần hoàn thiện pháp luật tố tụng dân sự, nâng cao chất lượng xét xử, rút ngắn thời gian giải quyết vụ án và tăng cường ý thức pháp luật của người dân.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết pháp luật dân sự và tố tụng dân sự, trong đó có:

• Khái niệm đương sự: Là cá nhân, pháp nhân tham gia tố tụng dân sự với tư cách nguyên đơn, bị đơn hoặc người có quyền, nghĩa vụ liên quan. Đương sự phải có năng lực hành vi dân sự và quyền tự định đoạt trong việc giải quyết tranh chấp.

• Khái niệm công nhận sự thỏa thuận (CNSTT): Là hoạt động tố tụng do Tòa án tiến hành nhằm thừa nhận sự thống nhất ý chí của các đương sự về việc giải quyết vụ án dân sự, được thể hiện bằng quyết định có giá trị pháp lý bắt buộc thi hành.

• Nguyên tắc CNSTT: Bao gồm nguyên tắc tự nguyện, không vi phạm điều cấm của pháp luật và không trái đạo đức xã hội; đảm bảo quyền tự định đoạt của các đương sự.

• Mô hình hòa giải trong tố tụng dân sự: Hòa giải là thủ tục tổ chức nhằm giúp các bên đạt được thỏa thuận, tạo cơ sở cho việc CNSTT của Tòa án.

Các khái niệm này được vận dụng để phân tích các quy định pháp luật hiện hành và thực tiễn áp dụng tại TAND tỉnh Lạng Sơn.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu khoa học pháp lý kết hợp với phân tích thực tiễn, cụ thể:

• Nguồn dữ liệu: Bao gồm các văn bản pháp luật như BLTTDS năm 2015, Luật Hòa giải, đối thoại tại Tòa án năm 2020, các nghị quyết hướng dẫn của Hội đồng Thẩm phán TAND tối cao; số liệu thống kê từ các TAND tỉnh Lạng Sơn giai đoạn 2016-2019; các vụ án điển hình và báo cáo ngành.

• Phương pháp phân tích: Phân tích, so sánh các quy định pháp luật qua các thời kỳ; đánh giá thực trạng áp dụng pháp luật tại địa phương; tổng hợp các kết quả thống kê; nghiên cứu các trường hợp thực tế để làm rõ các vấn đề pháp lý và thực tiễn.

• Cỡ mẫu và chọn mẫu: Tập trung nghiên cứu các vụ án dân sự tại TAND cấp sơ thẩm tỉnh Lạng Sơn trong giai đoạn 2016-2019, với khoảng 1.431 vụ án được thụ lý, trong đó 512 vụ hòa giải thành.

• Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu được thực hiện trong năm 2020, dựa trên số liệu và tài liệu thu thập từ các năm 2016 đến 2019.

Phương pháp luận duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử được vận dụng để đảm bảo tính khách quan, toàn diện trong nghiên cứu.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Hiệu quả công tác hòa giải và CNSTT tại Lạng Sơn: Từ năm 2016 đến 2019, các TAND tỉnh Lạng Sơn đã giải quyết 1.417/1.431 vụ việc dân sự (tỷ lệ 99%), trong đó có 512 vụ hòa giải thành, chiếm 62,2% số vụ đã giải quyết. Tỷ lệ hòa giải thành hàng năm duy trì ở mức cao, riêng năm 2018 đạt 50,37%.

2. Đặc điểm tranh chấp dân sự tại địa phương: Tranh chấp chủ yếu liên quan đến quyền sử dụng đất, chiếm từ 39% đến 65% tổng số vụ việc. Các tranh chấp về hợp đồng, bồi thường thiệt hại cũng có xu hướng tăng và phức tạp hơn. Khó khăn trong xác định ranh giới đất đai và việc quản lý đất đai chưa đồng bộ là nguyên nhân chính gây tranh chấp.

3. Điều kiện ảnh hưởng đến CNSTT: Trình độ dân trí trung bình, đặc thù văn hóa dân tộc, thói quen sinh sống nông thôn và sự thiếu hiểu biết pháp luật của người dân ảnh hưởng đến hiệu quả hòa giải và CNSTT. Ngoài ra, việc triệu tập đương sự gặp khó khăn do nhiều người lao động di cư hoặc vượt biên trái phép.

4. Thực trạng áp dụng pháp luật: TAND tỉnh Lạng Sơn đã chú trọng công tác hòa giải, CNSTT, áp dụng đúng các quy định của BLTTDS năm 2015 và Luật Hòa giải, đối thoại tại Tòa án năm 2020. Tuy nhiên, vẫn còn hiện tượng vi phạm nguyên tắc CNSTT, như việc ra quyết định không đúng trình tự, thủ tục hoặc không đảm bảo tự nguyện của các bên.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy công tác hòa giải và CNSTT tại Lạng Sơn đã góp phần quan trọng trong việc rút ngắn thời gian giải quyết vụ án, giảm chi phí tố tụng và hạn chế tranh chấp phát sinh mới. Việc hòa giải thành giúp các bên giảm bớt căng thẳng, tăng cường sự hiểu biết và hợp tác, đồng thời nâng cao ý thức pháp luật của người dân.

Tuy nhiên, đặc thù địa lý, kinh tế và văn hóa của Lạng Sơn tạo ra những thách thức riêng, như tranh chấp đất đai phức tạp, khó khăn trong việc triệu tập đương sự, và nhận thức pháp luật chưa đồng đều. So sánh với một số nghiên cứu trong nước, tình hình tại Lạng Sơn tương đồng với các tỉnh miền núi khác, nơi mà yếu tố văn hóa và điều kiện kinh tế xã hội ảnh hưởng lớn đến hiệu quả tố tụng dân sự.

Việc áp dụng các quy định pháp luật còn chưa đồng bộ, thiếu hướng dẫn cụ thể về xử lý các trường hợp đặc thù, dẫn đến khó khăn cho thẩm phán trong việc ra quyết định CNSTT. Biểu đồ thống kê số vụ hòa giải thành và tỷ lệ giải quyết vụ án qua các năm có thể minh họa rõ xu hướng tăng trưởng và hiệu quả công tác này.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Hoàn thiện quy định pháp luật về CNSTT: Cần bổ sung, làm rõ các quy định về nguyên tắc, thủ tục CNSTT, đặc biệt là xử lý các trường hợp đặc thù như tranh chấp đất đai phức tạp, vắng mặt đương sự do di cư lao động. Thời gian thực hiện: 1-2 năm; chủ thể: Bộ Tư pháp, TAND tối cao.

2. Nâng cao năng lực chuyên môn cho thẩm phán: Tổ chức các khóa đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ về hòa giải, CNSTT và kỹ năng xử lý tranh chấp dân sự phức tạp. Thời gian: liên tục hàng năm; chủ thể: TAND tối cao, các trường đào tạo luật.

3. Tăng cường tuyên truyền, phổ biến pháp luật cho người dân: Đẩy mạnh công tác giáo dục pháp luật về quyền và nghĩa vụ trong tố tụng dân sự, đặc biệt tại các vùng nông thôn, dân tộc thiểu số. Thời gian: 3 năm; chủ thể: Sở Tư pháp, UBND địa phương, các tổ chức xã hội.

4. Cải tiến công tác hòa giải tại Tòa án: Xây dựng cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa Tòa án, chính quyền địa phương và các tổ chức hòa giải ngoài Tòa án để nâng cao tỷ lệ hòa giải thành. Thời gian: 2 năm; chủ thể: TAND tỉnh, UBND cấp xã.

5. Ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý vụ án: Triển khai hệ thống quản lý hồ sơ điện tử, hỗ trợ triệu tập đương sự, theo dõi tiến độ hòa giải và CNSTT nhằm nâng cao hiệu quả công tác tố tụng. Thời gian: 2-3 năm; chủ thể: TAND tối cao, Bộ Tư pháp.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Thẩm phán và cán bộ Tòa án: Nắm bắt các quy định pháp luật và thực tiễn áp dụng về CNSTT, nâng cao kỹ năng hòa giải và ra quyết định công nhận thỏa thuận.

2. Luật sư và chuyên gia pháp lý: Hiểu rõ cơ sở pháp lý và thực tiễn giải quyết tranh chấp dân sự, hỗ trợ khách hàng trong việc thương lượng, hòa giải và đề xuất phương án giải quyết vụ án.

3. Cán bộ quản lý nhà nước về tư pháp: Đánh giá hiệu quả công tác hòa giải, CNSTT tại địa phương, từ đó xây dựng chính sách, quy định phù hợp.

4. Người dân và các bên liên quan trong vụ án dân sự: Nâng cao nhận thức về quyền và nghĩa vụ trong tố tụng dân sự, hiểu rõ lợi ích của việc hòa giải và CNSTT để chủ động tham gia giải quyết tranh chấp.

Câu hỏi thường gặp

1. Công nhận sự thỏa thuận của các đương sự là gì?
   Công nhận sự thỏa thuận là hoạt động tố tụng do Tòa án tiến hành nhằm thừa nhận sự thống nhất ý chí của các đương sự về việc giải quyết vụ án dân sự, được thể hiện bằng quyết định có giá trị pháp lý bắt buộc thi hành. Ví dụ, khi các bên tranh chấp đất đai tự nguyện thỏa thuận và yêu cầu Tòa án công nhận, Tòa án sẽ ra quyết định công nhận sự thỏa thuận đó.

2. Điều kiện để Tòa án công nhận sự thỏa thuận của các đương sự?
   Các bên phải có năng lực hành vi dân sự, thỏa thuận phải xuất phát từ ý chí tự nguyện, không vi phạm điều cấm của pháp luật và không trái đạo đức xã hội. Ví dụ, thỏa thuận về chia tài sản khi ly hôn phải đảm bảo không vi phạm pháp luật và được các bên đồng thuận tự nguyện.

3. Thủ tục công nhận sự thỏa thuận được tiến hành như thế nào?
   Trước khi Tòa án thụ lý vụ án, các bên có thể hòa giải thành và yêu cầu Tòa án công nhận kết quả hòa giải. Sau khi thụ lý, Tòa án sẽ tiến hành hòa giải tại phiên tòa sơ thẩm; nếu các bên thỏa thuận, Hội đồng xét xử sẽ ra quyết định công nhận. Ví dụ, tại Lạng Sơn, các TAND đã áp dụng thủ tục này để giải quyết nhiều vụ án dân sự.

4. Quyết định công nhận sự thỏa thuận có hiệu lực pháp luật khi nào?
   Quyết định có hiệu lực ngay sau khi ban hành và không bị kháng cáo, kháng nghị theo thủ tục phúc thẩm, trừ trường hợp có căn cứ xem xét lại theo thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm. Ví dụ, sau 7 ngày kể từ khi lập biên bản hòa giải thành mà không có bên nào thay đổi ý kiến, Tòa án sẽ ra quyết định công nhận có hiệu lực.

5. Những khó khăn thường gặp trong thực tiễn công nhận sự thỏa thuận tại Lạng Sơn?
   Khó khăn gồm xác định ranh giới đất đai trong tranh chấp, triệu tập đương sự do di cư lao động, nhận thức pháp luật chưa đồng đều, và việc áp dụng pháp luật chưa đồng bộ. Ví dụ, nhiều vụ tranh chấp đất đai kéo dài do thiếu hồ sơ pháp lý rõ ràng và sự vắng mặt của một số đương sự.

Kết luận

• CNSTT của các đương sự là phương thức giải quyết tranh chấp dân sự hiệu quả, phù hợp với xu hướng phát triển pháp luật tố tụng dân sự hiện đại.
• TAND tỉnh Lạng Sơn đã đạt được kết quả tích cực trong công tác hòa giải và CNSTT, góp phần nâng cao tỷ lệ giải quyết vụ án và rút ngắn thời gian tố tụng.
• Đặc thù địa lý, kinh tế và văn hóa tại Lạng Sơn tạo ra những thách thức riêng, đòi hỏi có giải pháp phù hợp để nâng cao hiệu quả công tác này.
• Cần hoàn thiện quy định pháp luật, nâng cao năng lực thẩm phán, tăng cường tuyên truyền pháp luật và cải tiến công tác hòa giải tại địa phương.
• Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các đề xuất cải cách pháp luật, đào tạo chuyên môn và ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý vụ án nhằm nâng cao chất lượng giải quyết tranh chấp dân sự.

Call to action: Các cơ quan tư pháp, nhà nghiên cứu và người dân nên phối hợp chặt chẽ để thực hiện các giải pháp đề xuất, góp phần xây dựng hệ thống pháp luật tố tụng dân sự ngày càng hoàn thiện và hiệu quả hơn.