Luận án tiến sĩ về quản lý thuế và tuân thủ thuế của doanh nghiệp tại Việt Nam

Luận án sử dụng nhiều phương pháp nghiên cứu khác nhau, bao gồm phương pháp định tính và định lượng. Phương pháp định tính được áp dụng để thu thập thông tin từ các chuyên gia trong lĩnh vực quản lý thuế, trong khi phương pháp định lượng được sử dụng để phân tích dữ liệu từ các doanh nghiệp. Việc kết hợp hai phương pháp này giúp tạo ra một cái nhìn toàn diện về tình hình tuân thủ thuế tại Việt Nam. Các mô hình lý thuyết như mô hình của Grabosky và Braithwaite, cũng như mô hình lý thuyết hành động hợp lý, được áp dụng để phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến hành vi tuân thủ thuế. Kết quả nghiên cứu cho thấy rằng sự hiểu biết về chính sách thuế và sự hỗ trợ từ cơ quan thuế có tác động tích cực đến tính tự nguyện trong tuân thủ thuế.

Khái niệm tuân thủ thuế được định nghĩa là việc người nộp thuế thực hiện đầy đủ nghĩa vụ thuế theo quy định của pháp luật. Phân loại tuân thủ thuế có thể được chia thành tuân thủ tự nguyện và tuân thủ bắt buộc. Tuân thủ tự nguyện là khi người nộp thuế tự giác thực hiện nghĩa vụ thuế mà không cần sự can thiệp của cơ quan thuế. Ngược lại, tuân thủ bắt buộc xảy ra khi có sự kiểm tra, thanh tra từ cơ quan thuế. Các tiêu chí đánh giá tuân thủ thuế bao gồm tỷ lệ kê khai đúng hạn, tỷ lệ nộp thuế đúng hạn và tỷ lệ doanh nghiệp bị xử phạt vì vi phạm thuế. Việc hiểu rõ các khái niệm và phân loại này là rất quan trọng để xây dựng các chính sách và giải pháp phù hợp nhằm nâng cao tính tuân thủ thuế của doanh nghiệp.

Tình hình thu ngân sách nhà nước trong giai đoạn 2016 - 2022 cho thấy sự gia tăng đáng kể về tổng thu, tuy nhiên, tỷ lệ thu từ doanh nghiệp vẫn chưa đạt yêu cầu. Theo số liệu từ Bộ Tài chính, tỷ lệ thu nội địa trong tổng thu ngân sách nhà nước đã tăng từ 64,7% năm 2016 lên 82,1% năm 2022. Điều này cho thấy sự nỗ lực của ngành thuế trong việc cải cách chính sách và nâng cao hiệu quả quản lý thuế. Tuy nhiên, tỷ lệ nợ thuế vẫn còn cao, đặc biệt là trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19 đã ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh của nhiều doanh nghiệp. Việc thu hồi nợ thuế cần được chú trọng hơn nữa để đảm bảo nguồn thu cho ngân sách nhà nước.

Các yếu tố ảnh hưởng đến hành vi tuân thủ thuế của doanh nghiệp bao gồm chính sách thuế, sự hỗ trợ từ cơ quan thuế, và đặc điểm của doanh nghiệp. Chính sách thuế rõ ràng và dễ hiểu sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp trong việc thực hiện nghĩa vụ thuế. Sự hỗ trợ từ cơ quan thuế, bao gồm việc cung cấp thông tin và tư vấn, cũng có tác động tích cực đến hành vi tuân thủ thuế. Đặc điểm của doanh nghiệp, như quy mô và lĩnh vực hoạt động, cũng ảnh hưởng đến khả năng tuân thủ thuế. Nghiên cứu cho thấy rằng cần có các biện pháp cụ thể để nâng cao tính tự nguyện trong tuân thủ thuế của doanh nghiệp, từ đó góp phần vào sự phát triển bền vững của nền kinh tế.

Hoàn thiện hệ thống pháp lý là một trong những giải pháp quan trọng nhằm nâng cao tính tuân thủ thuế của doanh nghiệp. Cần xây dựng các quy định pháp luật rõ ràng, dễ hiểu và dễ thực thi để tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp trong việc thực hiện nghĩa vụ thuế. Đồng thời, cần có các biện pháp xử lý nghiêm minh đối với các hành vi vi phạm pháp luật thuế. Việc cải cách các thủ tục hành chính trong lĩnh vực thuế cũng cần được thực hiện để giảm bớt gánh nặng cho doanh nghiệp, từ đó khuyến khích tính tự nguyện trong tuân thủ thuế. Các chính sách hỗ trợ và khuyến khích doanh nghiệp thực hiện nghĩa vụ thuế cũng cần được chú trọng để tạo ra môi trường kinh doanh công bằng và minh bạch.