I. Tổng Quan Về Thẩm Quyền Phúc Thẩm Vụ Án Hành Chính 55 Ký Tự
Giải quyết vụ án hành chính là một quá trình tố tụng gồm nhiều giai đoạn, trong đó có thủ tục phúc thẩm. Thủ tục phúc thẩm vụ án hành chính được Luật TTHC 2015 quy định tại Chương XVIII, gồm các quy định về quyền, thời hạn và thủ tục kháng cáo, kháng nghị; bổ sung chứng cứ; sự có mặt của người tiến hành tố tụng và người tham gia tố tụng; trình tự, thủ tục tiến hành phiên tòa phúc thẩm; thẩm quyền của HĐXX phúc thẩm. Thẩm quyền của HĐXX phúc thẩm được Luật TTHC 2015 quy định tại các điều là Điều 241, 242 và 243. Thực tiễn xét xử phúc thẩm vụ án hành chính cho thấy vẫn còn nhiều sai sót, hạn chế liên quan đến việc thực hiện thẩm quyền của HĐXX phúc thẩm dẫn đến các quyết định hoặc bản án phúc thẩm bị kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến các hạn chế, sai sót của HĐXX phúc thẩm, từ hạn chế của quy định pháp luật tố tụng hành chính đến cách hiểu, cách vận dụng pháp luật…của Hội đồng xét xử phúc thẩm.
1.1. Lý Do Nghiên Cứu Thẩm Quyền Hội Đồng Xét Xử
Tòa án nhân dân cấp cao tại Thành phố Hồ Chí Minh đã triển khai mô hình tổ chức mới theo Luật tổ chức Tòa án nhân dân năm 2014 với thẩm quyền giải quyết theo lãnh thổ các loại án theo trình tự giám đốc thẩm, phúc thẩm, tái thẩm, khiếu nại tư pháp của 23 tỉnh thành phía Nam từ Đắk Nông đến Cà Mau. Trong đó công tác thụ lý phúc thẩm chiếm tỷ lệ lớn nhất và ngày càng tăng về mặt số lượng (Số lượng vụ án cần giải quyết theo thủ tục phúc thẩm năm 2022 là 3783 vụ, tăng 1285 vụ so với năm 2021). Trong số lượng án các loại cần giải quyết theo thủ tục phúc thẩm năm 2022, án hành chính chiếm tỷ lệ cao nhất (48,3%), do các tranh chấp liên quan đến lĩnh vực quản lý đất đai, xây dựng ngày càng diễn biến phức tạp, đòi hỏi cần được giải quyết kịp thời. Tác giả đã chọn đề tài: “Thẩm quyền của Hội đồng xét xử phúc thẩm vụ án hành chính (Từ thực tiễn xét xử Tòa án nhân dân cấp cao tại Thành phố Hồ Chí Minh)” làm đề tài luận văn thạc sĩ của mình.
1.2. Các Nghiên Cứu Liên Quan Thủ Tục Phúc Thẩm Hành Chính
Cho đến nay đã có khá nhiều công trình nghiên cứu về thủ tục phúc thẩm vụ án hành chính nói chung, trong đó, có thể kể đến một số công trình tiêu biểu như: Luận án Tiến sỹ luật học của tác giả Nguyễn Thanh Bình (2002) “Thẩm quyền của tòa án nhân dân trong việc giải quyết các khiếu kiện hành chính”. Luận văn Thạc sỹ luật học của tác giả Trần Văn Quán (2013) “giải quyết vụ án hành chính theo thủ tục phúc thẩm của Tòa án nhân dân cấp tỉnh”. Tuy nhiên Luật tổ chức Tòa án nhân dân năm 2014 đã quy định thêm về Tòa án nhân dân cấp cao cũng giải quyết phúc thẩm vụ án hành chính và thủ tục tố tụng được quy định tại Luật tố tụng hành chính 2015 thì Luận văn thạc sỹ này giúp chúng ta có được một số cái nhìn so sánh giữa Luật tố tụng hành chính 2010 và 2015. Khóa luận tốt nghiệp của tác giả Nguyễn Thùy Linh (2013) “Thủ tục phúc thẩm vụ án hành chính (từ thực tiễn thành phố Hồ Chí Minh)”. Hầu hết các công trình nêu trên chỉ tập trung đề cập đến trình tự thủ tục, phạm vi, phiên tòa xét xử phúc thẩm vụ án hành chính mà hầu như ít phân tích chi tiết, toàn diện và chuyên sâu về thẩm quyền của Hội đồng xét xử phúc thẩm trong tố tụng hành chính.
II. Thẩm Quyền HĐXX Phúc Thẩm Cơ Sở Lý Luận Pháp Lý 58 Ký Tự
Ở Việt Nam, vụ án hành chính là vụ án phát sinh khi cá nhân, cơ quan, tổ chức khởi kiện yêu cầu Tòa án xem xét tính hợp pháp của quyết định hành chính, hành vi hành chính, quyết định kỷ luật buộc thôi việc, quyết định giải quyết khiếu nại về quyết định xử lý vụ việc cạnh tranh, quyết định giải quyết khiếu nại trong hoạt động kiểm toán nhà nước, danh sách cử tri bầu cử đại biểu Quốc hội, danh sách cử tri bầu cử đại biểu Hội đồng nhân dân, danh sách cử tri trưng cầu ý dân và được Tòa án thụ lý và giải quyết theo trình tự, thủ tục do pháp luật Tố tụng hành chính quy định (Điều 30 Luật TTHC 2015). Việc trao cho Tòa án thẩm quyền xét xử các vụ án hành chính là nhằm tạo ra cơ chế riêng, độc lập để giải quyết khách quan, công khai, dân chủ, công bằng hơn, phù hợp với đối tượng khởi kiện là các quyết định hay hành vi hành chính của cơ quan công quyền, chủ yếu là cơ quan hành chính nhà nước, nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, cơ quan, tổ chức.
2.1. Khái Niệm Về Vụ Án Hành Chính Theo Luật TTHC
Như vậy, để được coi là vụ án phát sinh thì ít nhất phải có việc khởi kiện hợp lệ và phải được tòa án có thẩm quyền thụ lý giải quyết. Bên cạnh đó, việc xét xử các vụ án hành chính tại Tòa án còn có tác dụng giám sát đối với hoạt động của các cơ quan hành chính nhà nước, góp phần khắc phục những sai lầm của các cơ quan đó, nâng cao trách nhiệm của cán bộ, công chức trong hệ thống hành chính nhà nước. Trong vụ án hành chính, có các chủ thể gồm các đương sự và những người tham gia tố tụng khác. Vụ án hành chính có những điểm khác biệt quan trọng so với các loại án khác, nhất là án dân sự, kinh tế, lao động.
2.2. So Sánh Vụ Án Hành Chính Với Các Loại Án Khác
Trước hết về cơ sở phát sinh: Vụ án hành chính chỉ phát sinh khi có việc khởi kiện vụ án theo quy định của Luật TTHC, trong đó đối tượng khởi kiện là quyết định hành chính, hành vi hành chính, quyết định kỷ luật buộc thôi việc, quyết định giải quyết khiếu nại về quyết định xử lý vụ việc cạnh tranh, quyết định giải quyết khiếu nại trong hoạt động kiểm toán nhà nước, danh sách cử tri bầu cử đại biểu Quốc hội, danh sách cử tri bầu cử đại biểu Hội đồng nhân dân, danh sách cử tri trưng cầu ý dân (sau đây gọi chung là danh sách cử tri). Đây là quan hệ giữa người khởi kiện và người bị kiện, trong đó người khởi kiện là cơ quan, tổ chức, cá nhân khởi kiện vụ án hành chính đối với quyết định hành chính, hành vi hành chính, quyết định kỷ luật buộc thôi việc, quyết định giải quyết khiếu nại về quyết định xử lý vụ việc cạnh tranh, quyết định giải quyết khiếu nại trong hoạt động kiểm toán nhà nước, danh sách cử tri bầu cử đại biểu Quốc hội, danh sách cử tri bầu cử đại biểu Hội đồng nhân dân, danh sách cử tri trưng cầu ý dân (sau đây gọi chung là danh sách cử tri); người bị kiện là cơ quan, tổ chức, cá nhân có quyết định hành chính, hành vi hành chính, quyết định kỷ luật buộc thôi việc, quyết định giải quyết khiếu nại về quyết định xử lý vụ việc cạnh tranh, quyết định giải quyết khiếu nại trong hoạt động kiểm toán nhà nước, danh sách cử tri bị khởi kiện.
III. Thực Tiễn Giải Quyết Án Hành Chính Tại TPHCM 52 Ký Tự
Tòa án nhân dân cấp cao tại Thành phố Hồ Chí Minh đã thụ lý và giải quyết một lượng lớn vụ án hành chính. Tình hình này phản ánh sự phức tạp của các tranh chấp liên quan đến quyết định hành chính và hành vi hành chính trong khu vực. Việc phân tích thực tiễn này giúp nhận diện những khó khăn, vướng mắc trong quá trình xét xử và đưa ra những giải pháp cải thiện.
3.1. Số Lượng Vụ Án Hành Chính Thụ Lý 2019 2022
Số liệu thống kê từ năm 2019 đến năm 2022 cho thấy số lượng vụ án hành chính thụ lý theo thủ tục phúc thẩm tại Tòa án nhân dân cấp cao tại Thành phố Hồ Chí Minh có xu hướng tăng. Điều này cho thấy nhu cầu giải quyết tranh chấp hành chính thông qua con đường tòa án ngày càng gia tăng.
3.2. Tỷ Lệ Hủy Sửa Các Quyết Định Sơ Thẩm
Việc phân tích tỷ lệ hủy, sửa các quyết định sơ thẩm trong các vụ án hành chính giúp đánh giá chất lượng xét xử của Tòa án cấp dưới và vai trò của Hội đồng xét xử phúc thẩm trong việc bảo đảm tính đúng đắn, công bằng của các bản án.
IV. Thẩm Quyền HĐXX Phúc Thẩm Các Giải Pháp Kiến Nghị 59 Ký Tự
Để nâng cao hiệu quả và tính minh bạch của thủ tục phúc thẩm vụ án hành chính, cần có những giải pháp đồng bộ từ việc hoàn thiện quy định pháp luật đến nâng cao năng lực của đội ngũ thẩm phán. Các kiến nghị cần tập trung vào việc giải quyết những vướng mắc trong thực tiễn áp dụng pháp luật và bảo đảm quyền lợi của các đương sự.
4.1. Hoàn Thiện Quy Định Pháp Luật Về Tố Tụng Hành Chính
Các quy định pháp luật về tố tụng hành chính cần được rà soát, sửa đổi, bổ sung để bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ và phù hợp với thực tiễn. Đặc biệt, cần làm rõ các quy định về thẩm quyền của Hội đồng xét xử phúc thẩm và trình tự, thủ tục giải quyết vụ án hành chính.
4.2. Nâng Cao Năng Lực Của Thẩm Phán
Việc nâng cao năng lực của đội ngũ thẩm phán là yếu tố then chốt để bảo đảm chất lượng xét xử các vụ án hành chính. Cần tăng cường đào tạo, bồi dưỡng kiến thức pháp luật, kỹ năng xét xử và kinh nghiệm thực tiễn cho các thẩm phán.
