I. Giới thiệu về sự tham gia của người dân
Sự tham gia của người dân trong chương trình phân loại chất thải rắn sinh hoạt tại nguồn là một yếu tố quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả quản lý chất thải. Theo nghiên cứu, sự tham gia không chỉ giúp người dân nhận thức rõ hơn về tầm quan trọng của việc phân loại rác mà còn tạo ra sự gắn kết giữa cộng đồng và chính quyền địa phương. Việc tham gia của người dân được định nghĩa là sự can dự của họ trong quá trình ra quyết định và thực hiện các chương trình phát triển. Điều này không chỉ giúp cải thiện chất lượng môi trường mà còn nâng cao ý thức cộng đồng về bảo vệ môi trường. "Sự tham gia của người dân là một quá trình trong đó các cá nhân tham gia vào việc ra quyết định trong các tổ chức, chương trình và môi trường ảnh hưởng đến họ" (Florin và Wandersman, 1990).
1.1. Định nghĩa và vai trò của sự tham gia
Sự tham gia của người dân được hiểu là quá trình mà trong đó người dân có thể tác động đến các quyết định liên quan đến môi trường sống của họ. Theo Cohen và Uphoff (1977), sự tham gia không chỉ là một phương tiện để người dân có thể tác động đến các quyết định mà còn là một cách để đạt được lợi ích cộng đồng. Điều này cho thấy rằng sự tham gia của người dân không chỉ mang lại lợi ích cho cá nhân mà còn cho toàn bộ cộng đồng. "Sự tham gia có thể là một yếu tố nguồn cho sự hiểu biết rõ hơn của một vấn đề tác động đến quyết định và môi trường sống của cá nhân" (WHO, 2001).
II. Thực trạng tham gia của người dân tại Phường 13 Quận 11
Tại Phường 13, Quận 11, chương trình phân loại chất thải rắn sinh hoạt đã được triển khai từ năm 2017. Tuy nhiên, thực trạng tham gia của người dân vẫn còn nhiều hạn chế. Theo khảo sát, chỉ một tỷ lệ nhỏ người dân thực hiện phân loại rác tại nguồn. Nguyên nhân chủ yếu là do thói quen và thiếu nhận thức về tầm quan trọng của việc phân loại chất thải. "Người dân chưa có ý thức tự giác và chưa nhận thức được tầm quan trọng của việc phân loại chất thải rắn sinh hoạt". Điều này cho thấy cần có những biện pháp tuyên truyền và giáo dục để nâng cao nhận thức của người dân.
2.1. Các yếu tố ảnh hưởng đến sự tham gia
Có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến sự tham gia của người dân trong chương trình phân loại chất thải rắn. Đầu tiên, thói quen sinh hoạt hàng ngày của người dân là một yếu tố quan trọng. Nhiều người vẫn giữ thói quen vứt rác không phân loại, dẫn đến việc khó khăn trong việc thực hiện chương trình. Thứ hai, sự thiếu đồng bộ trong công tác tuyên truyền và tổ chức thực hiện từ các cơ quan chức năng cũng là một nguyên nhân. "Các tổ chức chính trị xã hội chưa thật sự năng động trong việc tuyên truyền nâng cao ý thức và hình thành thói quen của người dân".
III. Giải pháp nâng cao sự tham gia của người dân
Để nâng cao sự tham gia của người dân vào chương trình phân loại chất thải rắn, cần có những giải pháp cụ thể và thiết thực. Một trong những giải pháp quan trọng là tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục về lợi ích của việc phân loại rác. Các hình thức tuyên truyền cần đa dạng và phù hợp với đặc điểm của từng khu vực. "Việc tuyên truyền, phổ biến chương trình phân loại CTRSHTN cần được thực hiện một cách đồng bộ và liên tục". Bên cạnh đó, cần có cơ chế khen thưởng cho những hộ gia đình thực hiện tốt chương trình, từ đó tạo động lực cho người dân tham gia.
3.1. Tăng cường công tác tuyên truyền
Công tác tuyên truyền cần được thực hiện một cách đồng bộ và liên tục. Các hình thức tuyên truyền như tổ chức hội thảo, phát tờ rơi, sử dụng mạng xã hội có thể giúp nâng cao nhận thức của người dân. "Tuyên truyền cần phải được thực hiện một cách sáng tạo và phù hợp với nhu cầu của cộng đồng". Việc tạo ra các mô hình điểm về phân loại rác cũng là một cách hiệu quả để người dân có thể học hỏi và làm theo.
