Tác động của các khu công nghiệp đối với sự phát triển kinh tế xã hội tại tỉnh Bình Dương

• Tác giả: Phạm Nguyễn Ngọc Anh
• Người hướng dẫn: Lưu Thị Kim Hoa
• Trường học: Trường Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh
• Chuyên ngành: Kinh tế chính trị
• Đề tài: Tác động của các khu công nghiệp đối với sự phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Bình Dương
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2018
• Địa điểm: Thành phố Hồ Chí Minh

• LỜI CAM ĐOAN
• Danh mục các chữ viết tắt
• Danh mục các Bảng, Biểu đồ, Hình vẽ
• MỞ ĐẦU
• 1. CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ TÁC ĐỘNG CỦA CÁC KHU CÔNG NGHIỆP ĐỐI VỚI SỰ PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI CỦA ĐỊA PHƯƠNG.
• 1.1. Cơ sở lý luận về khu công nghiệp
• 1.1.1. Khái niệm về khu công nghiệp và tác động của khu công nghiệp đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của địa phƣơng.
• 1.1.2. Tổng quan lý thuyết liên quan đến vấn đề công nghiệp hóa và phát triển khu công nghiệp.
• 1.1.3. Quá trình hình thành khu công nghiệp trên thế giới và đƣờng lối, chủ trƣơng phát triển khu công nghiệp ở Việt Nam.
• 1.1.4. Vai trò của khu công nghiệp đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của các địa phƣơng ở Việt Nam trong quá trình CNH, HĐH.
• 1.2. Bộ tiêu chí sử dụng để đánh giá khả năng, hiệu quả khai thác sử dụng của các khu công nghiệp và tác động của các khu công nghiệp đối với sự phát triển kinh tế xã hội của địa phƣơng
• 1.2.1. Tiêu chí đánh giá khả năng và hiệu quả khai thác sử dụng của các khu công nghiệp
• 1.2.2. Tiêu chí đánh giá tác động của các khu công nghiệp đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của địa phƣơng
• 1.2.3. Bộ tiêu chí đƣợc sử dụng để tiến hành đánh giá tác động của khu công nghiệp đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của địa phƣơng…
• 1.3. Kinh nghiệm phát triển khu công nghiệp của một số quốc gia, vùng lãnh thổ, địa phƣơng và bài học cho Bình Dƣơng
• 1.3.1. Kinh nghiệm phát triển khu công nghiệp của nƣớc ngoài
• 1.3.2. Kinh nghiệm phát triển các khu công nghiệp của một số địa phƣơng trong nƣớc
• 1.3.3. Bài học rút ra cho tỉnh Bình Dƣơng để giải quyết mối quan hệ giữa phát triển các khu công nghiệp với sự phát triển kinh tế - xã hội trong quá trình CNH, HĐH
• 2. CHƢƠNG 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU CỦA VẤN ĐỀ TÁC ĐỘNG CỦA CÁC KHU CÔNG NGHIỆP ĐỐI VỚI SỰ PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI TỈNH BÌNH DƢƠNG.
• 2.1. Phƣơng pháp tiếp cận vấn đề nghiên cứu tác động của các khu công nghiệp đối với sự phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Bình Dƣơng.
• 2.1.1. Phƣơng pháp luận Duy vật biện chứng và Duy vật lịch sử
• 2.1.2. Phƣơng pháp trừu tƣợng hóa khoa học
• 2.1.3. Phƣơng pháp phân tích lịch sử thống nhất với logic
• 2.1.4. Phƣơng pháp tiếp cận hệ thống
• 2.1.5. Phƣơng pháp tiếp cận liên ngành
• 2.2. Phƣơng pháp nghiên cứu cụ thể tác động của các khu công nghiệp đối với sự phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Bình Dƣơng.
• 2.2.1. Phƣơng pháp thống kê, mô tả
• 2.2.2. Phƣơng pháp quy nạp, diễn giải
• 2.2.3. Phƣơng pháp phân tích và tổng hợp
• 2.2.4. Phƣơng pháp tham khảo ý kiến chuyên gia
• 2.3. Hệ thống thông tin, dữ liệu nghiên cứu
• 2.3.1. Thông tin thứ cấp
• 2.3.2. Thông tin sơ cấp
• 2.4. Khung phân tích
• 2.5. Quy trình giải quyết các mục tiêu của luận án
• 3. CHƢƠNG 3: THỰC TRẠNG TÁC ĐỘNG CỦA CÁC KHU CÔNG NGHIỆP ĐỐI VỚI SỰ PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BÌNH DƢƠNG
• 3.1. Điều kiện và chủ trƣơng phát triển các khu công nghiệp trong quá trình CNH, HĐH tỉnh Bình Dƣơng
• 3.1.1. Điều kiện phát triển các khu công nghiệp của tỉnh Bình Dƣơng
• 3.1.2. Chủ trƣơng phát triển các khu công nghiệp trong quá trình CNH, HĐH tỉnh Bình Dƣơng
• 3.2. Thực trạng khả năng và hiệu quả khai thác sử dụng của các khu công nghiệp tỉnh Bình Dƣơng giai đoạn 1997 - 2016
• 3.2.1. Vị trí xây dựng khu công nghiệp
• 3.2.2. Quy mô diện tích đất khu công nghiệp
• 3.2.3. Tỷ lệ lấp đầy khu công nghiệp
• 3.2.4. Các chỉ số về đầu tƣ
• 3.2.5. Các chỉ số phản ánh doanh thu của các doanh nghiệp trong KCN
• 3.2.6. Sự gia tăng về mặt giá trị sản xuất của các doanh nghiệp trong KCN.
• 3.2.7. Chỉ tiêu về xuất khẩu của các doanh nghiệp trong KCN
• 3.2.8. Trình độ công nghệ của doanh nghiệp trong KCN
• 3.2.9. Hoạt động liên kết sản xuất của các doanh nghiệp trong KCN
• 3.2.10. Các tiêu chí phản ánh mức độ thỏa mãn các nhu cầu nhà đầu tƣ
• 3.3. Tác động tích cực của các khu công nghiệp đối với sự phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn tỉnh Bình Dƣơng
• 3.3.1. Tác động tích cực về kinh tế
• 3.3.2. Tác động tích cực về xã hội
• 3.4. Tác động tiêu cực của các khu công nghiệp đối với sự phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn tỉnh Bình Dƣơng
• 3.4.1. Tác động tiêu cực về kinh tế
• 3.4.2. Tác động tiêu cực về xã hội
• 3.5. Những vấn đề đặt ra từ thực trạng tác động của các khu công nghiệp đối với sự phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn tỉnh Bình Dƣơng
• 4. CHƢƠNG 4: QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP PHÁT HUY TÁC ĐỘNG TÍCH CỰC, KHẮC PHỤC TÁC ĐỘNG TIÊU CỰC CỦA CÁC KHU CÔNG NGHIỆP ĐỐI VỚI SỰ PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BÌNH DƢƠNG
• 4.1. Bối cảnh trong và ngoài nƣớc ảnh hƣởng đến sự tác động của các khu công nghiệp đối với sự phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Bình Dƣơng
• 4.1.1. Những thuận lợi để đẩy mạnh phát triển các khu công nghiệp của tỉnh Bình Dƣơng
• 4.1.2. Những khó khăn đối với các khu công nghiệp trong việc thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn tỉnh Bình Dƣơng
• 4.2. Quan điểm và định hƣớng gắn phát triển các khu công nghiệp với phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn tỉnh Bình Dƣơng đến 2020 tầm nhìn 2030
• 4.2.1. Quan điểm gắn phát triển các khu công nghiệp với phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn tỉnh Bình Dƣơng đến 2020 tầm nhìn 2030
• 4.2.2. Định hƣớng phát triển các khu công nghiệp gắn với phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn tỉnh Bình Dƣơng đến 2020 tầm nhìn 2030
• 4.3. Chính sách và giải pháp phát huy tác động tích cực, khắc phục tác động tiêu cực của các khu công nghiệp đối với sự phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn tỉnh Bình Dƣơng đến năm 2020 tầm nhìn 2030
• 4.3.1. Nhóm chính sách và giải pháp về đổi mới tƣ duy để phát triển các khu công nghiệp và phát triển kinh tế - xã hội phù hợp với mục tiêu CNH, HĐH của tỉnh Bình Dƣơng trong giai đoạn mới
• 4.3.2. Nhóm chính sách và giải pháp về quy hoạch phát triển các khu công nghiệp nhằm phát triển kinh tế - xã hội theo định hƣớng, mục tiêu xác định của tỉnh Bình Dƣơng
• 4.3.3. Nhóm chính sách và giải pháp về thu hút, lựa chọn các dự án đầu tƣ vào các khu công nghiệp phù hợp tiềm năng, lợi thế và định hƣớng phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Bình Dƣơng đến năm 2020 tầm nhìn đến 2030
• 4.3.4. Nhóm chính sách và giải pháp về nâng cao trình độ công nghệ và thu hút có hiệu quả thành tựu khoa học công nghệ từ các dự án trong khu công nghiệp góp phần tác động lan tỏa đến quá trình phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn tỉnh
• 4.3.5. Nhóm chính sách và giải pháp bảo đảm nguồn nhân lực cho các khu công nghiệp góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hƣớng hiện đại và bền vững.
• 4.3.6. Nhóm chính sách và giải pháp về đẩy mạnh liên kết trong tỉnh, giữa tỉnh với các địa phƣơng trong vùng kinh tế trọng điểm phía nam và cả nƣớc
• 4.3.7. Nhóm chính sách và giải pháp giải quyết các vấn đề xã hội nảy sinh trong quá trình phát triển các khu công nghiệp bảo đảm đồng bộ, hài hòa, hợp lý….
• 4.3.8. Nhóm chính sách và giải pháp giải quyết các vấn đề về môi trƣờng trong và ngoài KCN bảm đảm cho việc phát triển các khu công nghiệp nói riêng và phát triển kinh tế - xã hội nói chung trên địa bàn tỉnh theo hƣớng bền vững, lâu dài
• 4.4. Một số kiến nghị
• 4.4.1. Kiến nghị đối với Trung ƣơng
• 4.4.2. Kiến nghị đối với tỉnh Bình Dƣơng
• KẾT LUẬN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tác động của khu công nghiệp đến phát triển kinh tế

Các khu công nghiệp (KCN) đã đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy phát triển kinh tế tại tỉnh Bình Dương. Sự hình thành và phát triển của các KCN đã tạo ra một môi trường thuận lợi cho việc thu hút đầu tư và phát triển sản xuất. Theo số liệu thống kê, từ năm 1997 đến 2016, Bình Dương đã thu hút được hàng triệu USD vốn đầu tư nước ngoài, góp phần làm tăng trưởng kinh tế xã hội. Các KCN không chỉ tạo ra việc làm cho hàng trăm ngàn lao động mà còn thúc đẩy sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng hiện đại. Đặc biệt, sự gia tăng giá trị sản xuất công nghiệp trong các KCN đã đóng góp đáng kể vào GRDP của tỉnh. Như một chuyên gia đã nhận định: "KCN là động lực chính cho sự phát triển bền vững của Bình Dương."

1.1. Tác động tích cực đến kinh tế xã hội

Sự phát triển của các KCN đã mang lại nhiều lợi ích cho kinh tế xã hội của tỉnh Bình Dương. Đầu tiên, các KCN đã tạo ra hàng triệu việc làm, giúp giảm tỷ lệ thất nghiệp và nâng cao thu nhập cho người lao động. Thứ hai, sự gia tăng đầu tư vào các KCN đã thúc đẩy sự phát triển của các ngành dịch vụ và thương mại, tạo ra một hệ sinh thái kinh tế đa dạng. Hơn nữa, các KCN còn góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân thông qua việc cải thiện cơ sở hạ tầng và dịch vụ công cộng. Như một nhà nghiên cứu đã chỉ ra: "KCN không chỉ là nơi sản xuất mà còn là nơi tạo ra giá trị cho cộng đồng."

II. Những thách thức từ khu công nghiệp

Mặc dù các KCN đã mang lại nhiều lợi ích, nhưng cũng không thể phủ nhận những thách thức mà chúng gây ra cho Bình Dương. Một trong những vấn đề lớn nhất là ô nhiễm môi trường. Các hoạt động sản xuất trong KCN đã dẫn đến việc xả thải chất độc hại ra môi trường, ảnh hưởng đến sức khỏe của người dân. Thêm vào đó, sự phát triển nhanh chóng của các KCN đã tạo ra áp lực lớn lên hạ tầng giao thông và dịch vụ công cộng. Theo một báo cáo, "Sự phát triển không đồng bộ giữa KCN và hạ tầng đã dẫn đến tình trạng ùn tắc giao thông và thiếu hụt dịch vụ xã hội."

2.1. Vấn đề ô nhiễm môi trường

Ô nhiễm môi trường là một trong những tác động tiêu cực lớn nhất từ các KCN. Việc xả thải không kiểm soát đã làm ô nhiễm nguồn nước và không khí, ảnh hưởng đến sức khỏe của người dân. Các nghiên cứu cho thấy, tỷ lệ bệnh tật gia tăng ở những khu vực gần KCN. Chính quyền địa phương đã phải đối mặt với áp lực từ cộng đồng để tìm ra giải pháp khắc phục. Như một chuyên gia môi trường đã nhấn mạnh: "Bảo vệ môi trường là trách nhiệm của cả doanh nghiệp và chính quyền."

III. Giải pháp phát huy tác động tích cực của khu công nghiệp

Để phát huy tác động tích cực của các KCN, tỉnh Bình Dương cần có những chính sách phát triển bền vững. Việc quy hoạch và quản lý các KCN cần được thực hiện một cách đồng bộ và hiệu quả. Cần có các biện pháp kiểm soát ô nhiễm và bảo vệ môi trường, đồng thời nâng cao chất lượng cuộc sống cho người lao động. Theo một nghiên cứu, "Chính sách phát triển bền vững sẽ giúp các KCN không chỉ phát triển về mặt kinh tế mà còn bảo vệ môi trường và nâng cao chất lượng cuộc sống."

3.1. Chính sách phát triển bền vững

Chính sách phát triển bền vững là yếu tố quan trọng để đảm bảo sự phát triển lâu dài của các KCN. Cần có các quy định rõ ràng về bảo vệ môi trường và an toàn lao động. Đồng thời, cần khuyến khích các doanh nghiệp áp dụng công nghệ sạch và tiết kiệm năng lượng. Như một chuyên gia đã chỉ ra: "Chỉ khi nào các KCN hoạt động theo hướng bền vững, chúng mới có thể đóng góp tích cực cho kinh tế xã hội của tỉnh."