I. Tổng Quan Về Tác Động Dịch Thuật Đến Từ Vựng EFL
Nghiên cứu này tập trung vào việc khám phá tác động của các hoạt động dịch thuật dựa trên giao tiếp (CTAs) đối với thành tựu từ vựng của học sinh EFL (English as a Foreign Language). Trong bối cảnh giảng dạy tiếng Anh như một ngoại ngữ ở Việt Nam, việc học từ vựng thường đi kèm với danh sách dài các từ tương đương trong tiếng mẹ đẻ (L1) theo phương pháp ngữ pháp-dịch (GTM). Phương pháp này bị chỉ trích vì lạm dụng dịch thuật, tập trung quá nhiều vào hình thức và cấu trúc, thiếu không gian cho giao tiếp. Ngược lại, phương pháp giảng dạy giao tiếp (CLT) được ưa chuộng hơn vì nó thúc đẩy sự khám phá, tham gia và giao tiếp của người học. Nghiên cứu này đặt ra câu hỏi liệu có thể tích hợp dịch thuật với CLT thông qua CTAs hay không. Mục tiêu là cung cấp các mô hình CTAs áp dụng được và đánh giá hiệu quả của chúng đối với thành tựu từ vựng của học sinh.
1.1. Bối Cảnh Học Từ Vựng EFL Tại Việt Nam Hiện Nay
Trong hầu hết các lớp học EFL ở Việt Nam, việc học từ vựng chưa nhận được sự quan tâm đầy đủ. Để tiết kiệm thời gian, nhiều giáo viên tập trung vào ngữ pháp và luyện tập kỹ năng. Việc dạy từ vựng thường chỉ đơn giản là cung cấp từ mới và nghĩa tiếng Việt tương đương. Học sinh tự tra từ hoặc được cung cấp danh sách từ để học thuộc lòng. Tuy nhiên, việc ghi nhớ danh sách dài các từ và nghĩa của chúng không hề dễ dàng, đặc biệt đối với học sinh không chuyên Anh và thiếu động lực học tập. Điều này dẫn đến thiếu hụt nghiêm trọng về đầu vào để làm chủ ngôn ngữ mục tiêu và gây ra sự bối rối, nhàm chán và nản lòng trong giao tiếp thực tế. Theo nghiên cứu, kỳ thi THPT Quốc gia năm 2016 cho thấy có ít nhất 23/68 câu hỏi liên quan đến kiến thức từ vựng.
1.2. Vấn Đề Về Thành Tựu Từ Vựng Của Học Sinh EFL
Kết quả kỳ thi THPT Quốc gia năm 2016 cho thấy nhiều học sinh chưa đạt kết quả tốt về từ vựng. Điều này có thể do nhiều yếu tố, nhưng có khả năng là học sinh chưa có đủ kiến thức từ vựng cần thiết để tiếp cận các khía cạnh ngôn ngữ khác, xử lý các đầu vào khác nhau và do đó không thể đạt điểm cao trong bài kiểm tra. Rõ ràng, từ vựng là một yếu tố thiết yếu để học một ngôn ngữ thứ hai và do đó cần được quan tâm nhiều hơn trong quá trình học tập và giảng dạy. Từ vựng, bao gồm các từ và cụm từ, được tích lũy hàng ngày trong lớp học và từ nhiều nguồn khác, đòi hỏi học sinh phải có trí nhớ tốt và sự kiên nhẫn để tiếp thu và thực hành.
II. Phương Pháp Dịch Thuật Giao Tiếp CTA Trong EFL
Nghiên cứu này đề xuất các mô hình hoạt động dịch thuật dựa trên giao tiếp (CTAs) để giảng dạy và học từ vựng EFL. CTAs sử dụng dịch thuật kết hợp với phương pháp giảng dạy giao tiếp (CLT) để vượt qua các rào cản văn hóa-ngôn ngữ và khuyến khích người học sử dụng ngôn ngữ để giao tiếp trong các bối cảnh thực tế. Việc sử dụng này khác với các hoạt động dịch thuật theo mô hình truyền thống của phương pháp ngữ pháp-dịch (GTM). Vấn đề không nằm ở bản thân dịch thuật, mà là ở phương pháp lạm dụng nó, tách rời ngôn ngữ khỏi chức năng giao tiếp. Tuy nhiên, dịch thuật gần đây đã được đưa trở lại vị trí xứng đáng trong việc học ngôn ngữ nhờ sự kết hợp với CLT, một trong những phương pháp giảng dạy hiệu quả nhất trong hầu hết các bối cảnh EFL và ESP.
2.1. Ưu Điểm Của Phương Pháp Dịch Thuật Giao Tiếp CTA
CTA kết hợp dịch thuật với CLT để tạo ra các hoạt động học tập tương tác và có ý nghĩa. Điều này giúp học sinh hiểu rõ hơn về nghĩa của từ vựng trong các ngữ cảnh khác nhau và sử dụng chúng một cách tự tin hơn trong giao tiếp. CTA cũng khuyến khích học sinh sử dụng tiếng mẹ đẻ (L1) của mình như một công cụ hỗ trợ học tập, giúp họ kết nối từ vựng mới với kiến thức đã có. Điều này đặc biệt hữu ích đối với học sinh có trình độ tiếng Anh còn hạn chế.
2.2. So Sánh CTA Với Phương Pháp Ngữ Pháp Dịch GTM
CTA khác biệt so với GTM ở chỗ nó tập trung vào giao tiếp và sử dụng ngôn ngữ trong các tình huống thực tế. GTM thường tập trung vào việc học thuộc lòng các quy tắc ngữ pháp và từ vựng, trong khi CTA khuyến khích học sinh sử dụng ngôn ngữ một cách sáng tạo và linh hoạt. CTA cũng tạo ra một môi trường học tập tích cực và khuyến khích sự tham gia của học sinh, trong khi GTM thường mang tính chất thụ động và nhàm chán.
2.3. Nghiên Cứu Về Tích Hợp Dịch Thuật Và CLT
Sự kết hợp giữa dịch thuật và CLT đã được đề xuất và thảo luận trong nhiều nghiên cứu. Ví dụ, Kiraly (2000), Colina (2003) và Liao (2011) đề xuất rằng quá trình chuyển đổi ngôn ngữ nên xem xét đến năng lực giao tiếp. Malmkjaer (1998) khuyến khích tích hợp dịch thuật vào các hoạt động thực tế để thúc đẩy các kỹ năng ngôn ngữ, trong khi Gohil (2013) và Nguyen (2016) cung cấp một số gợi ý và mô hình hoạt động dịch thuật trong phương pháp giao tiếp cho các kỹ năng ngôn ngữ và các hình thức ngôn ngữ như từ vựng. Tuy nhiên, mức độ và cách thức tích hợp dịch thuật và CLT có thể được áp dụng để nâng cao thành tích từ vựng của học sinh cũng như các kỹ năng tiếp theo trong bối cảnh giảng dạy EFL ở trường trung học chưa được điều tra đầy đủ trong các nghiên cứu trước đây.
III. Mô Hình CTA Áp Dụng Cho Học Sinh Trung Học EFL
Nghiên cứu này cung cấp một số mô hình CTA áp dụng được để giảng dạy và học từ vựng trong các lớp học EFL ở trường trung học. Các mô hình này được thiết kế để khuyến khích sự tham gia của học sinh, tạo ra các hoạt động học tập tương tác và giúp học sinh hiểu rõ hơn về nghĩa của từ vựng trong các ngữ cảnh khác nhau. Các mô hình CTA bao gồm các hoạt động như động não từ vựng, nhận dạng từ vựng, đoán từ vựng, dịch câu có kiểm soát, dịch câu tự do, đóng vai, dịch bằng hình ảnh, dịch giả tập sự, dịch nhanh và dịch viết.
3.1. Thiết Kế Khung CTA Dựa Trên Lý Thuyết
Nghiên cứu này xác định một khung CTA dựa trên các lý thuyết và đề xuất trước đây. Khung này bao gồm các yếu tố như mục tiêu học tập, nội dung, hoạt động, đánh giá và phản hồi. Các hoạt động CTA được thiết kế để phù hợp với trình độ tiếng Anh của học sinh và khuyến khích sự tham gia của họ. Đánh giá được sử dụng để theo dõi sự tiến bộ của học sinh và cung cấp phản hồi để giúp họ cải thiện.
3.2. Các Hoạt Động CTA Cụ Thể Và Ví Dụ Minh Họa
Nghiên cứu cung cấp các ví dụ cụ thể về các hoạt động CTA có thể được sử dụng trong lớp học EFL. Ví dụ, hoạt động động não từ vựng yêu cầu học sinh liệt kê tất cả các từ mà họ biết liên quan đến một chủ đề cụ thể. Hoạt động nhận dạng từ vựng yêu cầu học sinh xác định các từ vựng mới trong một đoạn văn. Hoạt động đoán từ vựng yêu cầu học sinh đoán nghĩa của từ vựng mới dựa trên ngữ cảnh. Hoạt động dịch câu có kiểm soát yêu cầu học sinh dịch các câu đơn giản từ tiếng Anh sang tiếng Việt và ngược lại. Hoạt động dịch câu tự do yêu cầu học sinh dịch các câu phức tạp hơn từ tiếng Anh sang tiếng Việt và ngược lại.
3.3. Phân Tích Chi Tiết Các Mô Hình CTA
Nghiên cứu phân tích chi tiết các mô hình CTA, bao gồm mục tiêu học tập, nội dung, hoạt động, đánh giá và phản hồi. Phân tích này cung cấp cho giáo viên EFL một hướng dẫn thực tế về cách sử dụng CTA trong lớp học của họ. Nghiên cứu cũng thảo luận về những ưu điểm và nhược điểm của các mô hình CTA khác nhau.
IV. Đánh Giá Hiệu Quả Của CTA Đến Thành Tựu Từ Vựng EFL
Nghiên cứu này tiến hành một dự án thực nghiệm để đánh giá hiệu quả của các mô hình CTA đối với thành tựu từ vựng của học sinh EFL. Dự án bao gồm hai nhóm học sinh: một nhóm được học bằng phương pháp CTA và một nhóm được học bằng phương pháp GTM truyền thống. Kết quả cho thấy nhóm học sinh học bằng phương pháp CTA đạt được kết quả tốt hơn trong các bài kiểm tra từ vựng, cả về nhận biết và sử dụng. Nghiên cứu cũng cho thấy học sinh có thái độ tích cực hơn đối với việc học từ vựng khi sử dụng phương pháp CTA.
4.1. Thiết Kế Dự Án Thực Nghiệm Với Nhóm Đối Chứng
Dự án thực nghiệm được thiết kế để so sánh hiệu quả của phương pháp CTA với phương pháp GTM truyền thống. Hai nhóm học sinh được chọn ngẫu nhiên từ các lớp học EFL khác nhau. Nhóm thực nghiệm được học bằng phương pháp CTA, trong khi nhóm đối chứng được học bằng phương pháp GTM. Cả hai nhóm đều được kiểm tra trước và sau khi can thiệp để đánh giá sự tiến bộ của họ.
4.2. Kết Quả Kiểm Tra Trước Và Sau Can Thiệp
Kết quả kiểm tra trước can thiệp cho thấy không có sự khác biệt đáng kể về thành tích từ vựng giữa hai nhóm. Tuy nhiên, kết quả kiểm tra sau can thiệp cho thấy nhóm học sinh học bằng phương pháp CTA đạt được kết quả tốt hơn đáng kể so với nhóm học sinh học bằng phương pháp GTM. Điều này cho thấy rằng phương pháp CTA có hiệu quả hơn trong việc nâng cao thành tích từ vựng của học sinh EFL.
4.3. Phân Tích Thái Độ Của Học Sinh Về CTA
Nghiên cứu cũng thu thập dữ liệu về thái độ của học sinh đối với phương pháp CTA. Kết quả cho thấy học sinh có thái độ tích cực hơn đối với việc học từ vựng khi sử dụng phương pháp CTA. Họ cảm thấy rằng phương pháp CTA giúp họ hiểu rõ hơn về nghĩa của từ vựng, sử dụng chúng một cách tự tin hơn và tham gia tích cực hơn vào các hoạt động học tập.
V. Kết Luận Và Ứng Dụng Của CTA Trong Giảng Dạy EFL
Nghiên cứu này kết luận rằng các hoạt động dịch thuật dựa trên giao tiếp (CTAs) có hiệu quả trong việc nâng cao thành tựu từ vựng của học sinh EFL. CTAs khuyến khích sự tham gia của học sinh, tạo ra các hoạt động học tập tương tác và giúp học sinh hiểu rõ hơn về nghĩa của từ vựng trong các ngữ cảnh khác nhau. Nghiên cứu này cung cấp các ứng dụng thực tế cho việc cải thiện từ vựng và khả năng giao tiếp của học sinh EFL ở trường trung học ở Việt Nam và các bối cảnh tương tự.
5.1. Tóm Tắt Các Phát Hiện Chính Của Nghiên Cứu
Nghiên cứu này đã chỉ ra rằng các hoạt động dịch thuật dựa trên giao tiếp (CTAs) có thể giúp học sinh EFL cải thiện thành tích từ vựng của họ. CTAs khuyến khích sự tham gia của học sinh, tạo ra các hoạt động học tập tương tác và giúp học sinh hiểu rõ hơn về nghĩa của từ vựng trong các ngữ cảnh khác nhau. Nghiên cứu cũng cho thấy rằng học sinh có thái độ tích cực hơn đối với việc học từ vựng khi sử dụng phương pháp CTA.
5.2. Đề Xuất Ứng Dụng CTA Trong Thực Tế Giảng Dạy
Nghiên cứu này đề xuất rằng giáo viên EFL nên sử dụng các hoạt động dịch thuật dựa trên giao tiếp (CTAs) trong lớp học của họ. CTAs có thể được sử dụng để dạy từ vựng mới, ôn tập từ vựng đã học và khuyến khích học sinh sử dụng từ vựng trong các tình huống giao tiếp thực tế. Giáo viên nên thiết kế các hoạt động CTA phù hợp với trình độ tiếng Anh của học sinh và khuyến khích sự tham gia của họ.
5.3. Hướng Nghiên Cứu Tiếp Theo Về CTA Và EFL
Nghiên cứu này đề xuất rằng các nghiên cứu tiếp theo nên tập trung vào việc khám phá các loại hoạt động dịch thuật dựa trên giao tiếp (CTAs) khác nhau và đánh giá hiệu quả của chúng đối với các khía cạnh khác nhau của việc học ngôn ngữ. Các nghiên cứu tiếp theo cũng nên tập trung vào việc tìm hiểu cách CTA có thể được sử dụng để giúp học sinh EFL phát triển các kỹ năng giao tiếp khác, chẳng hạn như nghe, nói, đọc và viết.
