I. Tổng quan về tác động của hiệp định thương mại đến xuất khẩu gạo
Luận án tập trung phân tích tác động của hiệp định thương mại đến xuất khẩu gạo của Việt Nam trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế. Các hiệp định thương mại như AFTA, CPTPP, và EVFTA đã tạo ra cả cơ hội và thách thức cho ngành gạo Việt Nam. Cơ hội đến từ việc mở rộng thị trường, giảm thuế quan, và tăng cường hợp tác quốc tế. Tuy nhiên, thách thức nằm ở việc đáp ứng các tiêu chuẩn kỹ thuật, quy tắc xuất xứ, và cạnh tranh với các nước xuất khẩu gạo lớn như Thái Lan và Ấn Độ.
1.1. Cơ hội từ hiệp định thương mại
Các hiệp định thương mại giúp Việt Nam tiếp cận thị trường lớn như EU, Nhật Bản, và Hàn Quốc. Việc giảm thuế quan và loại bỏ rào cản thương mại đã tăng cường khả năng cạnh tranh của gạo Việt Nam. Ví dụ, EVFTA giúp gạo Việt Nam xuất khẩu sang EU với mức thuế ưu đãi, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp.
1.2. Thách thức từ hiệp định thương mại
Các hiệp định thương mại đòi hỏi gạo Việt Nam phải đáp ứng tiêu chuẩn cao về chất lượng, an toàn vệ sinh thực phẩm, và quy tắc xuất xứ. Điều này đặt ra thách thức lớn cho ngành gạo, đặc biệt là các doanh nghiệp nhỏ và vừa. Ngoài ra, cạnh tranh với các nước xuất khẩu gạo lớn như Thái Lan và Ấn Độ cũng là một thách thức không nhỏ.
II. Thực trạng xuất khẩu gạo Việt Nam dưới tác động của hiệp định thương mại
Luận án phân tích thực trạng xuất khẩu gạo của Việt Nam từ năm 2000 đến 2017, đặc biệt là giai đoạn 2000-2015 khi các hiệp định thương mại như AFTA và WTO có hiệu lực. Kết quả cho thấy, xuất khẩu gạo của Việt Nam tăng trưởng mạnh, đặc biệt là sang các thị trường ASEAN, châu Phi, và châu Âu. Tuy nhiên, giá trị xuất khẩu gạo vẫn thấp hơn so với các mặt hàng nông sản khác như rau quả.
2.1. Tăng trưởng xuất khẩu gạo
Từ năm 2000 đến 2015, xuất khẩu gạo của Việt Nam tăng trưởng đáng kể, đặc biệt là sang các thị trường ASEAN và châu Phi. Các hiệp định thương mại như AFTA và WTO đã giúp giảm thuế quan và mở rộng thị trường, tạo điều kiện thuận lợi cho xuất khẩu gạo.
2.2. Hạn chế trong xuất khẩu gạo
Mặc dù tăng trưởng về lượng, giá trị xuất khẩu gạo của Việt Nam vẫn thấp hơn so với các mặt hàng nông sản khác như rau quả. Nguyên nhân chính là do gạo Việt Nam chưa có thương hiệu mạnh và chưa đáp ứng được các tiêu chuẩn cao của thị trường khó tính như Nhật Bản và EU.
III. Giải pháp nâng cao khả năng thích ứng của xuất khẩu gạo
Luận án đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao khả năng thích ứng của xuất khẩu gạo Việt Nam trước tác động của các hiệp định thương mại. Các giải pháp bao gồm cải thiện chất lượng gạo, xây dựng thương hiệu quốc gia, và tăng cường hợp tác quốc tế. Đồng thời, luận án cũng đưa ra các kiến nghị đối với Chính phủ, các Bộ, ngành, và Hiệp hội Lương thực Việt Nam.
3.1. Cải thiện chất lượng gạo
Để tăng cường khả năng cạnh tranh, Việt Nam cần cải thiện chất lượng gạo thông qua việc áp dụng công nghệ tiên tiến trong sản xuất và chế biến. Đồng thời, cần tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế về an toàn vệ sinh thực phẩm và bảo vệ môi trường.
3.2. Xây dựng thương hiệu quốc gia
Việc xây dựng thương hiệu gạo quốc gia là yếu tố quan trọng giúp gạo Việt Nam khẳng định vị thế trên thị trường quốc tế. Cần có chiến lược quảng bá thương hiệu gạo Việt Nam một cách bài bản và hiệu quả.
