Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh sự phát triển mạnh mẽ của mạng xã hội và thương mại điện tử, ngành thời trang tại Việt Nam đã chứng kiến sự tăng trưởng vượt bậc với giá trị giao dịch trực tuyến dự kiến đạt khoảng 2,364 triệu USD vào năm 2023, chiếm 7,7% tổng thị trường thương mại điện tử. Sự thay đổi trong hành vi tiêu dùng, đặc biệt là sự gia tăng của các cộng đồng thương hiệu trực tuyến (Online Brand Communities - OBCs), đã tạo ra một môi trường mới cho các doanh nghiệp thời trang tiếp cận và tương tác với khách hàng. Tuy nhiên, việc xây dựng lòng trung thành thương hiệu trong các cộng đồng này vẫn còn nhiều thách thức, đặc biệt khi ảnh hưởng của người giới thiệu đồng đẳng (peer endorsers) và lợi ích khách hàng chưa được nghiên cứu sâu sắc trong bối cảnh Việt Nam.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm làm rõ mối quan hệ giữa độ tin cậy của người giới thiệu đồng đẳng, lợi ích khách hàng và lòng trung thành thương hiệu trong các cộng đồng thương hiệu trực tuyến ngành thời trang tại Việt Nam. Nghiên cứu tập trung vào việc đề xuất và kiểm định mô hình cấu trúc bao gồm các yếu tố: lợi ích khách hàng (học hỏi, hòa nhập xã hội, tích hợp cá nhân, và khoái cảm), độ tin cậy của người giới thiệu đồng đẳng (đáng tin cậy, chuyên môn, hấp dẫn), nhận diện thương hiệu của khách hàng, sự tham gia của khách hàng, truyền miệng điện tử (eWOM) và lòng trung thành thương hiệu. Phạm vi nghiên cứu được thực hiện trên 518 khách hàng tham gia các cộng đồng thương hiệu trực tuyến ngành thời trang tại Việt Nam trong giai đoạn 2022-2023.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở khoa học cho các doanh nghiệp thời trang xây dựng chiến lược phát triển cộng đồng thương hiệu trực tuyến, tăng cường sự gắn kết và lòng trung thành của khách hàng, từ đó nâng cao hiệu quả kinh doanh và khả năng cạnh tranh trên thị trường trong nước và quốc tế.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình chính sau:

  • Lý thuyết độ tin cậy nguồn (Source-Credibility Theory): Giải thích ảnh hưởng của độ tin cậy, chuyên môn và sự hấp dẫn của người giới thiệu đồng đẳng đến nhận diện thương hiệu của khách hàng. Theo đó, người giới thiệu được đánh giá cao về các yếu tố này sẽ tăng cường hiệu quả truyền thông và ảnh hưởng đến hành vi tiêu dùng.

  • Khung Lợi ích và Tham gia của khách hàng (Uses and Gratifications - U&G): Phân loại lợi ích khách hàng nhận được từ việc tham gia cộng đồng thành bốn nhóm: lợi ích học hỏi, hòa nhập xã hội, tích hợp cá nhân và khoái cảm. Các lợi ích này thúc đẩy sự tham gia và nhận diện thương hiệu của khách hàng.

  • Lý thuyết nhận diện thương hiệu khách hàng (Consumer Brand Identification - CBI): Mô tả quá trình khách hàng cảm nhận sự gắn bó tâm lý với thương hiệu, từ đó ảnh hưởng đến sự tham gia cộng đồng, truyền miệng điện tử và lòng trung thành thương hiệu.

  • Mô hình truyền miệng điện tử (Electronic Word-of-Mouth - eWOM) và lòng trung thành thương hiệu: Truyền miệng điện tử được xem là kênh quan trọng ảnh hưởng đến quyết định mua hàng và sự trung thành của khách hàng trong môi trường trực tuyến.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp định lượng với cỡ mẫu 518 khách hàng tham gia các cộng đồng thương hiệu trực tuyến ngành thời trang tại Việt Nam. Mẫu được chọn theo phương pháp chọn mẫu thuận tiện kết hợp với phân tầng nhằm đảm bảo tính đại diện cho các nhóm khách hàng khác nhau.

Dữ liệu được thu thập thông qua bảng khảo sát trực tuyến với các thang đo đã được kiểm định về độ tin cậy và giá trị chuẩn hóa. Phân tích dữ liệu bao gồm:

  • Phân tích Cronbach’s Alpha: Đánh giá độ tin cậy thang đo.

  • Phân tích nhân tố khám phá (EFA) và xác nhận (CFA): Kiểm định cấu trúc thang đo và tính hợp lệ của các biến.

  • Phân tích mô hình cấu trúc tuyến tính (SEM): Kiểm định các giả thuyết nghiên cứu và mô hình đề xuất.

Quá trình nghiên cứu được thực hiện trong khoảng thời gian từ tháng 11/2022 đến tháng 5/2023, đảm bảo thu thập dữ liệu đầy đủ và phân tích chính xác các mối quan hệ giữa các biến nghiên cứu.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Ảnh hưởng tích cực của độ tin cậy người giới thiệu đồng đẳng đến nhận diện thương hiệu khách hàng: Kết quả SEM cho thấy các yếu tố trustworthiness (đáng tin cậy), expertise (chuyên môn) và attractiveness (hấp dẫn) của người giới thiệu đồng đẳng đều có ảnh hưởng tích cực và có ý nghĩa thống kê đến nhận diện thương hiệu khách hàng với hệ số tương quan lần lượt khoảng 0.45, 0.38 và 0.33 (p < 0.01).

  2. Lợi ích khách hàng thúc đẩy sự tham gia và nhận diện thương hiệu: Bốn loại lợi ích gồm học hỏi, hòa nhập xã hội, tích hợp cá nhân và khoái cảm đều có tác động tích cực đến sự tham gia cộng đồng và nhận diện thương hiệu. Trong đó, lợi ích học hỏi và hòa nhập xã hội có ảnh hưởng mạnh hơn, với mức tác động khoảng 0.40-0.50, so với tích hợp cá nhân và khoái cảm khoảng 0.30-0.35.

  3. Nhận diện thương hiệu khách hàng thúc đẩy sự tham gia và truyền miệng điện tử: Khách hàng có mức độ nhận diện thương hiệu cao có xu hướng tham gia tích cực hơn vào cộng đồng và lan tỏa thông tin tích cực qua kênh truyền miệng điện tử. Tỷ lệ khách hàng tham gia tăng khoảng 25% khi nhận diện thương hiệu tăng 1 đơn vị chuẩn hóa.

  4. Sự tham gia cộng đồng và truyền miệng điện tử gia tăng lòng trung thành thương hiệu: Mức độ tham gia và truyền miệng điện tử có ảnh hưởng trực tiếp đến lòng trung thành thương hiệu, với hệ số tác động lần lượt là 0.42 và 0.37 (p < 0.01). Khách hàng tích cực tham gia và chia sẻ thông tin có khả năng duy trì mua hàng và giới thiệu thương hiệu cao hơn khoảng 30% so với nhóm ít tham gia.

Thảo luận kết quả

Các kết quả trên phù hợp với các nghiên cứu trước đây về vai trò của người giới thiệu đồng đẳng trong việc tăng cường độ tin cậy và ảnh hưởng đến hành vi khách hàng. Đặc biệt, trong bối cảnh ngành thời trang Việt Nam, sự tương tác trong cộng đồng trực tuyến không chỉ giúp khách hàng học hỏi kiến thức sản phẩm mà còn tạo ra các mối quan hệ xã hội bền vững, từ đó nâng cao nhận diện và lòng trung thành thương hiệu.

Việc lợi ích học hỏi và hòa nhập xã hội có tác động mạnh hơn cho thấy khách hàng đánh giá cao giá trị thông tin và sự kết nối xã hội trong cộng đồng. Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xây dựng nội dung chất lượng và tạo điều kiện giao tiếp hiệu quả trong các cộng đồng thương hiệu.

Sự tham gia tích cực và truyền miệng điện tử được chứng minh là những yếu tố then chốt thúc đẩy lòng trung thành, đồng thời giúp doanh nghiệp tạo ra lợi thế cạnh tranh bền vững. Các biểu đồ phân tích mô hình cấu trúc và bảng hệ số tương quan có thể minh họa rõ ràng mối quan hệ nhân quả giữa các biến, giúp các nhà quản lý dễ dàng nắm bắt và ứng dụng.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường xây dựng và duy trì độ tin cậy của người giới thiệu đồng đẳng: Doanh nghiệp nên lựa chọn và đào tạo những khách hàng tiêu biểu, có kiến thức chuyên môn và hình ảnh hấp dẫn để làm người giới thiệu trong cộng đồng. Thời gian thực hiện: 6 tháng; Chủ thể: Bộ phận Marketing và Quan hệ khách hàng.

  2. Phát triển nội dung giáo dục và kết nối xã hội trong cộng đồng: Tạo các chương trình chia sẻ kiến thức, workshop trực tuyến và sự kiện giao lưu nhằm tăng lợi ích học hỏi và hòa nhập xã hội cho thành viên. Thời gian: 3-6 tháng; Chủ thể: Ban quản trị cộng đồng và đội ngũ nội dung.

  3. Khuyến khích sự tham gia tích cực và truyền miệng điện tử: Áp dụng các chính sách thưởng, công nhận thành viên tích cực, tổ chức các cuộc thi chia sẻ trải nghiệm để kích thích sự tham gia và lan tỏa thông tin tích cực. Thời gian: liên tục; Chủ thể: Bộ phận Marketing và Ban quản trị cộng đồng.

  4. Xây dựng hệ thống đo lường và phản hồi hiệu quả: Thiết lập các chỉ số đánh giá mức độ tham gia, truyền miệng và lòng trung thành để theo dõi tiến độ và điều chỉnh chiến lược kịp thời. Thời gian: 3 tháng; Chủ thể: Phòng phân tích dữ liệu và Marketing.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Các nhà quản lý và chuyên viên marketing ngành thời trang: Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và chiến lược thực tiễn để xây dựng cộng đồng thương hiệu trực tuyến, tăng cường sự gắn kết và trung thành khách hàng.

  2. Các doanh nghiệp thời trang vừa và nhỏ: Giúp hiểu rõ vai trò của người giới thiệu đồng đẳng và lợi ích khách hàng trong việc phát triển thương hiệu, từ đó nâng cao khả năng cạnh tranh trên thị trường số.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành Quản trị Kinh doanh, Marketing: Cung cấp mô hình nghiên cứu và dữ liệu thực nghiệm phong phú về hành vi khách hàng trong cộng đồng thương hiệu trực tuyến tại Việt Nam.

  4. Các nhà phát triển nền tảng mạng xã hội và cộng đồng trực tuyến: Tham khảo để thiết kế các tính năng hỗ trợ tương tác, tăng cường giá trị cho người dùng và doanh nghiệp trong lĩnh vực thời trang.

Câu hỏi thường gặp

  1. Người giới thiệu đồng đẳng là ai và tại sao họ quan trọng?
    Người giới thiệu đồng đẳng là khách hàng tiêu biểu, không phải người nổi tiếng, có độ tin cậy cao trong cộng đồng. Họ ảnh hưởng lớn đến nhận diện thương hiệu và quyết định mua hàng nhờ sự tương đồng và uy tín.

  2. Lợi ích khách hàng trong cộng đồng thương hiệu gồm những gì?
    Bao gồm lợi ích học hỏi (kiến thức sản phẩm), hòa nhập xã hội (kết nối bạn bè), tích hợp cá nhân (xây dựng danh tiếng) và khoái cảm (niềm vui khi tham gia).

  3. Làm thế nào để tăng sự tham gia của khách hàng trong cộng đồng?
    Tạo nội dung hấp dẫn, tổ chức sự kiện tương tác, khuyến khích chia sẻ trải nghiệm và công nhận thành viên tích cực giúp tăng sự tham gia.

  4. Truyền miệng điện tử ảnh hưởng thế nào đến lòng trung thành thương hiệu?
    Truyền miệng điện tử giúp lan tỏa thông tin tích cực, củng cố niềm tin và thúc đẩy khách hàng tiếp tục mua hàng cũng như giới thiệu thương hiệu cho người khác.

  5. Nghiên cứu này có thể áp dụng cho ngành khác ngoài thời trang không?
    Mô hình và kết quả nghiên cứu có thể được điều chỉnh và áp dụng cho các ngành có cộng đồng khách hàng trực tuyến tương tự, đặc biệt là các ngành tiêu dùng nhanh và dịch vụ.

Kết luận

  • Độ tin cậy của người giới thiệu đồng đẳng đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao nhận diện thương hiệu và thúc đẩy sự tham gia của khách hàng trong cộng đồng trực tuyến ngành thời trang tại Việt Nam.
  • Lợi ích khách hàng đa dạng, đặc biệt là học hỏi và hòa nhập xã hội, là động lực chính thúc đẩy sự tham gia và nhận diện thương hiệu.
  • Sự tham gia tích cực và truyền miệng điện tử góp phần gia tăng lòng trung thành thương hiệu, tạo lợi thế cạnh tranh bền vững cho doanh nghiệp.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn cho các doanh nghiệp thời trang xây dựng chiến lược phát triển cộng đồng thương hiệu trực tuyến hiệu quả.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, theo dõi chỉ số hiệu quả và mở rộng nghiên cứu sang các ngành hàng khác để tăng tính ứng dụng.

Hành động ngay hôm nay: Các doanh nghiệp thời trang nên bắt đầu xây dựng và phát triển cộng đồng thương hiệu trực tuyến dựa trên các nguyên tắc và chiến lược được đề xuất để nâng cao sự gắn kết và trung thành của khách hàng trong kỷ nguyên số.