Tổng quan nghiên cứu

Dịch cúm gia cầm (CGC) là một bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, gây thiệt hại nghiêm trọng cho ngành chăn nuôi gia cầm và ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống người chăn nuôi. Tại thị xã Tân An, tỉnh Long An, dịch CGC đã xảy ra với ba đợt chính từ cuối năm 2003 đến năm 2005, làm tiêu hủy hàng triệu con gia cầm và gây thiệt hại kinh tế lớn. Đợt dịch đầu tiên (12/2003 - 3/2004) đã tiêu hủy 1.225.000 con gia cầm, chiếm tỷ lệ tiêu hủy lên đến 93,28% tổng đàn, trong đó gà chiếm tỷ trọng cao nhất. Đợt dịch thứ hai (7/2004 - 2/2005) tiếp tục gây thiệt hại với hơn 98.400 con gà ri và 57.200 trứng gia cầm bị tiêu hủy. Theo ước tính, dịch CGC đã làm giảm tăng trưởng GDP quốc gia khoảng 0,5%, tương đương thiệt hại trên 3.000 tỷ đồng.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá tác động kinh tế - xã hội của dịch CGC đến đời sống và sản xuất của người chăn nuôi gia cầm tại Tân An, phân tích chi phí đầu tư, thiệt hại kinh tế qua các mô hình nuôi khác nhau, đồng thời đề xuất các giải pháp nhằm ngăn chặn dịch bệnh và ổn định sản xuất. Nghiên cứu được thực hiện trong giai đoạn từ tháng 1/2004 đến tháng 5/2005, khảo sát 150 hộ chăn nuôi tại 10 phường, xã có gia cầm bị nhiễm dịch.

Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp số liệu cụ thể về thiệt hại kinh tế, ảnh hưởng đến thu nhập và lao động của người dân, từ đó làm cơ sở cho các chính sách hỗ trợ vốn, kỹ thuật và thị trường nhằm phát triển bền vững ngành chăn nuôi gia cầm trong bối cảnh dịch bệnh tái phát.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết về kinh tế nông hộ và vai trò của ngành chăn nuôi gia cầm trong phát triển kinh tế nông thôn. Kinh tế nông hộ được xem là tế bào cơ sở của nền kinh tế nông nghiệp, đóng góp quan trọng vào an ninh lương thực và cung cấp lao động cho các ngành khác. Ngành chăn nuôi gia cầm có đặc điểm tăng trưởng nhanh, tiêu tốn thức ăn thấp, đóng góp lớn vào GDP nông nghiệp (chiếm 22% năm 2004).

Các khái niệm chính bao gồm:

  • Dịch cúm gia cầm (CGC): bệnh truyền nhiễm nguy hiểm do virus H5N1 gây ra, có khả năng lây sang người và gây tử vong.
  • Mô hình chăn nuôi gia cầm: gồm gà thịt, gà đẻ, gà ri, vịt thịt, vịt đẻ với các phương thức nuôi thả, nuôi nhốt và kết hợp.
  • Hiệu quả kinh tế trong chăn nuôi: được đo bằng các chỉ tiêu như lợi nhuận, tỷ suất lợi nhuận theo chi phí, thu nhập và hiệu quả kinh tế.
  • An toàn sinh học trong chăn nuôi: các biện pháp kỹ thuật nhằm hạn chế lây lan dịch bệnh trong trang trại.
  • Chính sách hỗ trợ và bảo hiểm nông nghiệp: các giải pháp tài chính giúp người chăn nuôi vượt qua rủi ro dịch bệnh.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp mô tả kết hợp phương pháp lịch sử để phân tích diễn biến dịch CGC và tác động kinh tế xã hội. Số liệu thu thập bao gồm:

  • Số liệu sơ cấp: khảo sát 150 hộ chăn nuôi gia cầm tại 10 phường, xã của Tân An bằng bảng hỏi và phỏng vấn trực tiếp.
  • Số liệu thứ cấp: từ Chi cục Thú y tỉnh Long An, Phòng Kinh tế - Kế hoạch UBND Tân An, Ban phòng chống dịch CGC các phường, xã.

Phân tích số liệu sử dụng các công cụ thống kê mô tả, tính toán chi phí đầu tư, thiệt hại kinh tế, lợi nhuận và các chỉ tiêu hiệu quả kinh tế. Cỡ mẫu 150 hộ được chọn ngẫu nhiên theo tỷ lệ hộ nuôi tại từng địa phương, đảm bảo đại diện cho các mô hình nuôi phổ biến. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ tháng 1/2004 đến tháng 5/2005, bao gồm khảo sát hiện trường, thu thập và xử lý số liệu.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tỷ lệ thiệt hại và ảnh hưởng dịch CGC:
    • Đợt 1: 93,28% gia cầm bị tiêu hủy, trong đó gà chiếm 71,92%, vịt 94,06%, chim cút và gà ri gần 99%.
    • Đợt 2: 46,24% hộ tái chăn nuôi bị nhiễm