So sánh tục ngữ Việt Nam và Lào: Nghiên cứu luận án tiến sĩ văn học

MỞ ĐẦU

0.1. Lý do chọn đề tài

0.2. Lịch sử vấn đề nghiên cứu

0.3. Mục đích, đối tượng, phạm vi nghiên cứu

0.4. Phương pháp nghiên cứu

0.5. Cấu trúc luận án

1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VĂN HOÁ - XÃ HỘI VIỆT NAM - LÀO

1.1. Mối quan hệ lịch sử - xã hội Việt Nam - Lào

1.1.1. Sơ lược lịch sử - xã hội nước Lào

1.1.2. Mối quan hệ lịch sử - xã hội Việt Nam - Lào

1.1.3. Mối quan hệ văn hoá Việt Nam - Lào trong bối cảnh Đông Nam Á

1.1.3.1. Về địa lý và tự nhiên

1.1.3.2. Văn hoá - tộc người

1.1.3.2.1. Mối quan hệ giữa các tộc người

1.1.3.3. Mối quan hệ văn hoá Việt Nam - Lào trong bối cảnh Đông Nam Á

1.1.3.3.1. Về ngôn ngữ

1.1.3.3.2. Về chữ viết

1.1.3.3.3. Phật giáo ở Việt Nam và Lào

2. CHƯƠNG 2: SO SÁNH NỘI DUNG TỤC NGỮ VIỆT VÀ TỤC NGỮ LÀO

2.1. Trình bày sự giống nhau và khác nhau

2.1.1. Tục ngữ Việt, Lào thể hiện nhận thức, trí thức về tự nhiên, thiên nhiên

2.1.2. Phản ánh quê hương, đất nước

2.1.3. Đúc kết kinh nghiệm về sản xuất, chăn nuôi

2.1.3.1. Đúc kết kinh nghiệm về sản xuất

2.1.3.2. Đúc kết kinh nghiệm về chăn nuôi

2.1.4. Phản ánh các mối quan hệ gia đình, xã hội

2.1.5. Phê phán giai cấp thống trị và khẳng định những phẩm chất tốt đẹp, chế giễu những thói hư, tật xấu

2.1.5.1. Phê phán giai cấp thống trị

2.1.5.2. Khẳng định những phẩm chất tốt đẹp, lối sống trọng tình

2.1.5.3. Chế giễu những thói hư, tật xấu

2.1.6. Phản ánh văn hoá ẩm thực của nhân dân

2.1.7. Tục ngữ Việt phản ánh thực tế người Việt chịu ảnh hưởng Nho giáo

2.1.8. Tục ngữ Lào phản ánh thực tế người Lào chịu ảnh hưởng tư tưởng Phật giáo

2.1.9. Hiện tượng trai nghĩa trong tục ngữ Việt

2.1.10. Giải thích sự giống nhau và khác nhau

2.1.10.1. Sự giống nhau

2.1.10.2. Sự khác nhau

3. CHƯƠNG 3: SO SÁNH NGHỆ THUẬT TỤC NGỮ VIỆT VÀ TỤC NGỮ LÀO

3.1. Trình bày sự giống nhau và khác nhau

3.1.1. Lối tỉnh lược

3.1.2. Các hình thức tu từ trong tục ngữ

3.1.3. Hiện tượng “nói ngược” trong tục ngữ Lào

3.1.4. Tục ngữ Việt sử dụng nhiều phương ngữ

3.1.5. Tục ngữ Việt ảnh hưởng của tiếng Hán và văn hoá Hán

3.1.6. Tục ngữ Lào sử dụng nhiều tiếng Pali - Sanskrit

3.1.7. Giải thích sự giống nhau và khác nhau

3.1.7.1. Sự giống nhau

3.1.7.2. Sự khác nhau

KẾT LUẬN

DANH MỤC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

I. Tổng quan văn hóa xã hội Việt Nam Lào

Chương này cung cấp cái nhìn tổng quát về mối quan hệ lịch sử và xã hội giữa Việt Nam và Lào. Tục ngữ Việt Nam và tục ngữ Lào không chỉ phản ánh những giá trị văn hóa riêng biệt mà còn thể hiện sự giao thoa văn hóa giữa hai dân tộc. Mối quan hệ lịch sử giữa hai nước đã hình thành nên những điểm tương đồng trong ngôn ngữ và văn hóa. Đặc biệt, sự tương đồng này được thể hiện qua các câu tục ngữ, nơi mà những tri thức dân gian được lưu giữ và truyền lại qua các thế hệ. Việc nghiên cứu nghiên cứu văn học trong bối cảnh này không chỉ giúp hiểu rõ hơn về văn hóa dân gian mà còn làm nổi bật những giá trị văn hóa chung trong khu vực Đông Nam Á.

1.1 Mối quan hệ lịch sử xã hội

Mối quan hệ lịch sử giữa Việt Nam và Lào đã kéo dài hàng thế kỷ, với nhiều giai đoạn thăng trầm. Sự tương đồng trong truyền thống văn học và di sản văn hóa giữa hai nước là minh chứng cho sự gắn kết này. Các câu tục ngữ của người Lào thường mang đậm ảnh hưởng của Phật giáo, trong khi tục ngữ Việt Nam lại chịu ảnh hưởng mạnh mẽ từ Nho giáo. Điều này không chỉ thể hiện trong nội dung mà còn trong hình thức nghệ thuật của các câu tục ngữ. Việc so sánh này giúp làm rõ hơn về bản sắc văn hóa của mỗi dân tộc, đồng thời khẳng định sự độc lập và giá trị riêng của từng nền văn hóa.

II. So sánh nội dung tục ngữ Việt và tục ngữ Lào

Chương này tập trung vào việc phân tích nội dung của tục ngữ Việt Nam và tục ngữ Lào. Các câu tục ngữ không chỉ phản ánh nhận thức về thiên nhiên mà còn thể hiện những kinh nghiệm sống, kinh nghiệm sản xuất và chăn nuôi của mỗi dân tộc. Sự tương đồng trong nội dung cho thấy những trải nghiệm chung của con người trong môi trường tự nhiên và xã hội. Tuy nhiên, cũng có những điểm khác biệt rõ rệt, ví dụ như tục ngữ Việt Nam thường nhấn mạnh đến văn hóa ẩm thực, trong khi tục ngữ Lào lại phản ánh sâu sắc hơn về tâm linh và tín ngưỡng. Việc phân tích này không chỉ giúp hiểu rõ hơn về ý nghĩa tục ngữ mà còn làm nổi bật những giá trị văn hóa đặc trưng của mỗi dân tộc.

2.1 Sự giống nhau và khác nhau

Sự giống nhau giữa tục ngữ Việt Nam và tục ngữ Lào thể hiện qua những chủ đề chung như tình yêu quê hương, gia đình và các mối quan hệ xã hội. Tuy nhiên, sự khác nhau lại thể hiện rõ nét qua cách diễn đạt và hình thức nghệ thuật. Tục ngữ Việt Nam thường sử dụng hình ảnh cụ thể và sinh động, trong khi tục ngữ Lào lại có xu hướng trừu tượng hơn. Điều này phản ánh sự khác biệt trong tâm thức dân tộc và cách nhìn nhận thế giới của mỗi dân tộc. Việc phân tích này không chỉ giúp làm rõ hơn về nghệ thuật văn học mà còn góp phần khẳng định giá trị của di sản văn hóa mỗi nước.

III. So sánh nghệ thuật tục ngữ Việt và tục ngữ Lào

Chương này phân tích các yếu tố nghệ thuật trong tục ngữ Việt Nam và tục ngữ Lào. Các hình thức tu từ, cấu trúc ngữ nghĩa và cách sử dụng ngôn ngữ trong tục ngữ là những điểm nổi bật trong nghiên cứu này. Tục ngữ Việt Nam thường sử dụng nhiều phương ngữ và có sự ảnh hưởng mạnh mẽ từ văn hóa Hán. Ngược lại, tục ngữ Lào lại mang đậm ảnh hưởng của tiếng Pali và Sanskrit. Sự khác biệt này không chỉ thể hiện trong ngôn ngữ mà còn trong cách thức truyền tải ý nghĩa và cảm xúc. Việc so sánh này giúp làm nổi bật những giá trị nghệ thuật độc đáo của mỗi nền văn hóa.

3.1 Các hình thức tu từ trong tục ngữ

Các hình thức tu từ trong tục ngữ Việt Nam và tục ngữ Lào rất đa dạng. Tục ngữ Việt Nam thường sử dụng biện pháp tu từ như ẩn dụ, so sánh và nhân hóa để tạo ra hình ảnh sinh động. Trong khi đó, tục ngữ Lào lại thường sử dụng các hình thức như điệp ngữ và đối lập để nhấn mạnh ý nghĩa. Sự khác biệt này không chỉ phản ánh cách thức tư duy mà còn thể hiện bản sắc văn hóa riêng biệt của mỗi dân tộc. Việc phân tích các hình thức tu từ này giúp làm rõ hơn về nghệ thuật văn học và giá trị của di sản văn hóa.

Luận án tiến sĩ: So sánh tục ngữ Việt Nam và Lào