I. Cơ sở triết học thuyết tu dưỡng của nhà nho và quan niệm an bần lạc đạo
Nho giáo, với hạt nhân là triết lý nhân sinh, đã hình thành trong bối cảnh xã hội phức tạp của thời kỳ Xuân Thu - Chiến Quốc. Học thuyết này không chỉ ảnh hưởng đến tư tưởng phương Đông mà còn lan rộng ra toàn cầu. Nho giáo chia thành hai phần: hình nhi thượng và hình nhi hạ, trong đó hình nhi thượng liên quan đến vũ trụ quan, còn hình nhi hạ liên quan đến nhân sinh quan. Các nhà nho đã xây dựng một hệ thống đạo đức dựa trên nguyên lý Thiên, Tính, Giáo, nhằm tạo ra trật tự xã hội. Thuyết chính danh của Khổng Tử nhấn mạnh rằng danh không chính thì lời không xuôi, từ đó dẫn đến sự hỗn loạn trong xã hội. Để khôi phục trật tự, nhà nho đã đề xuất phương pháp giáo hóa, gọi là nhất quán, nhằm đưa mỗi người vào đúng vị trí của họ trong xã hội. Từ đó, khái niệm an bần lạc đạo được hình thành, thể hiện sự tìm kiếm sự bình yên trong cuộc sống giản dị, không màng đến danh lợi.
1.1 Hạt nhân học thuyết
Triết lý Nho giáo không phải ngẫu nhiên mà có, mà hình thành từ những biến động xã hội, chính trị và văn hóa. Học thuyết này đã tạo ra một hệ thống tư tưởng vững chắc, ảnh hưởng sâu rộng đến đời sống con người. Nho giáo nhấn mạnh vai trò của con người trong việc xây dựng xã hội, với chữ Nhân là cốt lõi. Người quân tử, với phẩm hạnh và đạo đức, được coi là hình mẫu lý tưởng. Nguyên lý Thiên, Tính, Giáo là nền tảng cho mọi hành động của con người, từ đó dẫn đến việc thực hiện an bần lạc đạo như một cách sống thanh thản, không bị cuốn vào vòng xoáy danh lợi.
II. Nghiên cứu cảm hứng an bần lạc đạo trong sáng tác văn học thế kỷ 16 qua tác giả Nguyễn Bỉnh Khiêm
Nguyễn Bỉnh Khiêm, một trong những nhà thơ tiêu biểu của thế kỷ 16, đã thể hiện rõ nét cảm hứng an bần lạc đạo trong tác phẩm của mình. Cuộc đời ông gắn liền với những biến động lịch sử, nhưng ông vẫn giữ được tâm hồn thanh thản, không màng đến danh lợi. Những bài thơ của ông thường phản ánh cuộc sống giản dị, gần gũi với thiên nhiên, thể hiện triết lý sống an nhàn, tự tại. Ông đã khắc họa hình ảnh người trí thức sống trong cảnh nghèo khó nhưng vẫn tìm thấy niềm vui trong cuộc sống. Cảm hứng này không chỉ là sự phản ánh cá nhân mà còn là tiếng nói chung của những người cùng thời, thể hiện khát vọng sống tự do, độc lập. Những câu thơ của ông như: "Cảnh đẹp, lòng thanh, không màng danh lợi" đã trở thành biểu tượng cho triết lý an bần lạc đạo.
2.1 Cuộc đời và con người Nguyễn Bỉnh Khiêm
Nguyễn Bỉnh Khiêm sinh ra trong một gia đình nghèo khó, nhưng ông đã vượt qua mọi khó khăn để trở thành một nhà thơ, nhà triết học nổi tiếng. Cuộc đời ông gắn liền với những biến động của triều đại Mạc, nhưng ông vẫn giữ vững lập trường của mình. Ông không chỉ là một nhà thơ mà còn là một nhà tư tưởng, với những quan điểm sâu sắc về cuộc sống. Cảm hứng an bần lạc đạo trong thơ ông thể hiện rõ nét qua những hình ảnh giản dị, gần gũi với thiên nhiên, phản ánh tâm hồn thanh cao, không màng đến danh lợi.
III. Nghiên cứu cảm hứng an bần lạc đạo trong sáng tác văn học thế kỷ 19 qua tác giả Nguyễn Công Trứ
Nguyễn Công Trứ, một hiện tượng văn học của thế kỷ 19, đã thể hiện cảm hứng an bần lạc đạo một cách độc đáo trong tác phẩm của mình. Ông sống trong thời kỳ đầy biến động, nhưng vẫn tìm thấy niềm vui trong cuộc sống giản dị. Những bài thơ của ông thường mang tính châm biếm, thể hiện sự châm biếm đối với cuộc sống nghèo khó, nhưng cũng đồng thời phản ánh khát vọng sống tự do, không bị ràng buộc bởi những quy tắc xã hội. Hình ảnh tướng quân Uy Viễn trong thơ ông không chỉ là biểu tượng cho sự mạnh mẽ mà còn là hình ảnh của một người sống tự tại, không màng đến danh lợi. Cảm hứng này thể hiện rõ nét qua những câu thơ như: "Cuộc sống nghèo khó, nhưng lòng vẫn vui".
3.1 Cuộc đời và con người Nguyễn Công Trứ
Nguyễn Công Trứ là một nhân vật phức tạp, với cuộc đời đầy thăng trầm. Ông không chỉ là một nhà thơ mà còn là một nhà chính trị, một người lính. Cuộc đời ông gắn liền với những biến động của triều Nguyễn, nhưng ông vẫn giữ được bản sắc riêng. Cảm hứng an bần lạc đạo trong thơ ông thể hiện qua những hình ảnh sống động, phản ánh tâm hồn tự do, không bị ràng buộc bởi những quy tắc xã hội. Ông đã khắc họa hình ảnh người trí thức sống trong cảnh nghèo khó nhưng vẫn tìm thấy niềm vui trong cuộc sống.
