Tổng quan nghiên cứu

Ngân hàng Chính sách Xã hội (NHCSXH) Việt Nam được thành lập theo Quyết định số 131/2002/QĐ-TTg nhằm thực hiện chính sách tín dụng đối với người nghèo và các đối tượng chính sách khác. Tại TP. Cần Thơ, NHCSXH đã phát triển với 8 phòng giao dịch quận, huyện và 78 điểm giao dịch xã, phường, phục vụ hơn 37.500 lượt khách hàng vay vốn. Hoạt động của NHCSXH không vì mục tiêu lợi nhuận mà nhằm mục đích an sinh xã hội, hỗ trợ xóa đói giảm nghèo (XĐGN) với lãi suất ưu đãi từ 0,1% đến 0,9%/tháng. Tuy nhiên, chất lượng dịch vụ cho vay còn nhiều hạn chế, đặc biệt trong việc nâng cao sự hài lòng của khách hàng – phần lớn là hộ nghèo, gia đình khó khăn, không có nhiều lựa chọn dịch vụ.

Mục tiêu nghiên cứu là đánh giá sự hài lòng của khách hàng về dịch vụ cho vay tại NHCSXH TP. Cần Thơ, xác định các yếu tố ảnh hưởng đến sự hài lòng và đề xuất giải pháp nâng cao chất lượng dịch vụ. Nghiên cứu được thực hiện trong khoảng thời gian từ tháng 5 đến tháng 12 năm 2016, với phạm vi nghiên cứu tại 8 phòng giao dịch quận, huyện của NHCSXH TP. Cần Thơ. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cải thiện chất lượng dịch vụ công, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động tín dụng chính sách và tăng cường niềm tin của khách hàng đối với NHCSXH.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình về chất lượng dịch vụ và sự hài lòng khách hàng, trong đó nổi bật là:

  • Mô hình SERVQUAL của Parasuraman et al. (1985, 1988), đánh giá chất lượng dịch vụ qua 5 thành phần: sự tin cậy, sự đáp ứng, sự đảm bảo, sự cảm thông và phương tiện hữu hình. Mô hình này đo lường khoảng cách giữa kỳ vọng và cảm nhận của khách hàng về dịch vụ.
  • Mô hình SERVPERF của Cronin và Taylor (1992), tập trung đo lường chất lượng dịch vụ dựa trên mức độ cảm nhận thực tế của khách hàng mà không xét đến kỳ vọng, giúp đơn giản hóa và tăng độ tin cậy trong đánh giá.
  • Các khái niệm chính bao gồm: dịch vụ công, chất lượng dịch vụ công, sự hài lòng khách hàng, và mối quan hệ giữa chất lượng dịch vụ và sự hài lòng.

Trên cơ sở đó, mô hình nghiên cứu đề xuất gồm 6 nhân tố ảnh hưởng đến sự hài lòng khách hàng tại NHCSXH TP. Cần Thơ: sự tin cậy, hiệu quả phục vụ, sự hữu hình, sự đảm bảo, sự cảm thông và hình ảnh ngân hàng. Ngoài ra, các biến kiểm soát như tuổi tác, giới tính, trình độ học vấn và chương trình vay cũng được xem xét.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu được thực hiện theo hai giai đoạn:

  • Nghiên cứu sơ bộ (định tính): Phỏng vấn 10 chuyên gia ngân hàng và khảo sát 20 khách hàng để xây dựng và hiệu chỉnh bảng câu hỏi, đảm bảo tính phù hợp và đầy đủ các biến quan sát.
  • Nghiên cứu chính thức (định lượng): Thu thập dữ liệu từ 328 khách hàng vay vốn tại 8 phòng giao dịch NHCSXH TP. Cần Thơ bằng phương pháp lấy mẫu thuận tiện có phân tầng theo chi nhánh. Sau khi loại bỏ phiếu không hợp lệ, 309 mẫu được phân tích.

Phân tích dữ liệu sử dụng các phương pháp:

  • Kiểm định độ tin cậy thang đo bằng hệ số Cronbach’s Alpha (tối thiểu 0,6).
  • Phân tích nhân tố khám phá (EFA) để xác định cấu trúc nhân tố.
  • Phân tích hồi quy đa biến để đánh giá mức độ ảnh hưởng của các nhân tố đến sự hài lòng.
  • Thống kê mô tả và so sánh trung bình để đánh giá mức độ hài lòng theo các biến kiểm soát.

Thang đo sử dụng thang Likert 5 mức độ, từ rất không hài lòng đến rất hài lòng.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Mức độ hài lòng chung: Trung bình đánh giá sự hài lòng của khách hàng về dịch vụ cho vay tại NHCSXH TP. Cần Thơ đạt khoảng 3,8 trên thang 5, tương đương mức "hài lòng". Trong đó, sự hài lòng về nhân viên phục vụ và thủ tục giao dịch được đánh giá cao hơn so với mức hài lòng về số tiền vay.

  2. Ảnh hưởng của các nhân tố đến sự hài lòng:

    • Sự tin cậy (Cronbach’s Alpha = 0,802): Khách hàng đánh giá cao việc NH thực hiện dịch vụ đúng hẹn, chính xác và cung cấp bảng sao kê kịp thời. Đây là nhân tố có tác động mạnh nhất đến sự hài lòng.
    • Hiệu quả phục vụ (Alpha = 0,704): Khách hàng hài lòng với sự sẵn lòng giúp đỡ, giải quyết khó khăn và cung cấp dịch vụ nhanh chóng của nhân viên.
    • Sự hữu hình (Alpha = 0,607): Cơ sở vật chất, trang thiết bị hiện đại và mạng lưới giao dịch rộng khắp được khách hàng đánh giá tích cực, tuy nhiên mức độ ảnh hưởng thấp hơn.
    • Sự đảm bảo (Alpha = 0,859): Phong thái lịch thiệp, chuyên nghiệp và khả năng cung cấp thông tin chính xác của nhân viên góp phần nâng cao sự hài lòng.
    • Sự cảm thông (Alpha = 0,773): Sự quan tâm ân cần, thái độ đối xử chu đáo của nhân viên tạo cảm giác được trân trọng cho khách hàng.
    • Hình ảnh ngân hàng (Alpha = 0,695): Uy tín và sự tin tưởng của khách hàng vào NHCSXH có ảnh hưởng tích cực nhưng mức độ tác động thấp hơn các nhân tố khác.
  3. Biến kiểm soát: Tuổi tác, giới tính, trình độ học vấn và chương trình vay có ảnh hưởng khác biệt đến mức độ hài lòng, trong đó khách hàng trẻ tuổi và có trình độ học vấn cao hơn thường đánh giá cao hơn về chất lượng dịch vụ.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy sự tin cậy và hiệu quả phục vụ là hai nhân tố quan trọng nhất ảnh hưởng đến sự hài lòng của khách hàng tại NHCSXH TP. Cần Thơ. Điều này phù hợp với các nghiên cứu trước đây trong lĩnh vực ngân hàng, khẳng định vai trò của việc thực hiện dịch vụ đúng hẹn, chính xác và thái độ phục vụ thân thiện, nhanh chóng. Sự hữu hình và hình ảnh ngân hàng tuy có tác động nhưng không phải là yếu tố quyết định do đặc thù khách hàng chủ yếu là hộ nghèo, ít quan tâm đến yếu tố vật chất hay thương hiệu.

Phân tích hồi quy đa biến và kiểm định Cronbach’s Alpha cho thấy các thang đo đều có độ tin cậy cao, phù hợp để đánh giá chất lượng dịch vụ cho vay. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện mức độ hài lòng trung bình theo từng nhân tố và bảng phân tích hồi quy để minh họa mức độ ảnh hưởng tương đối của các yếu tố.

So sánh với các nghiên cứu về ngân hàng thương mại, NHCSXH có đặc thù riêng do phục vụ đối tượng chính sách, nên cần tập trung cải thiện sự tin cậy và hiệu quả phục vụ để nâng cao sự hài lòng, đồng thời giảm thiểu các hiện tượng nhũng nhiễu, thái độ phục vụ chưa tốt.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao sự tin cậy trong cung cấp dịch vụ: Tăng cường đào tạo nhân viên về quy trình nghiệp vụ, đảm bảo thực hiện dịch vụ chính xác, đúng hạn và minh bạch thông tin. Mục tiêu giảm thiểu sai sót và phản hồi tiêu cực trong vòng 6 tháng tới, do Ban Giám đốc NHCSXH TP. Cần Thơ chịu trách nhiệm.

  2. Cải thiện hiệu quả phục vụ khách hàng: Thiết lập quy trình xử lý yêu cầu và khiếu nại nhanh chóng, tăng cường thái độ phục vụ thân thiện, hỗ trợ khách hàng tận tình. Đặt mục tiêu nâng mức độ hài lòng về hiệu quả phục vụ lên trên 4 điểm trong 1 năm, do các phòng giao dịch thực hiện.

  3. Tăng cường cơ sở vật chất và trang thiết bị: Đầu tư nâng cấp mạng lưới giao dịch, trang thiết bị hiện đại, tạo môi trường giao dịch thuận tiện, an toàn. Kế hoạch thực hiện trong 2 năm, phối hợp với các đơn vị quản lý tài sản.

  4. Xây dựng hình ảnh ngân hàng uy tín: Tăng cường truyền thông về vai trò, trách nhiệm xã hội của NHCSXH, minh bạch các chính sách ưu đãi, tạo niềm tin vững chắc cho khách hàng. Thực hiện liên tục, phối hợp với các tổ chức chính trị - xã hội và truyền thông địa phương.

  5. Đào tạo nâng cao kỹ năng và thái độ nhân viên: Tổ chức các khóa đào tạo về kỹ năng giao tiếp, xử lý tình huống, nâng cao sự cảm thông và tinh thần phục vụ khách hàng. Mục tiêu hoàn thành trong 1 năm, do phòng nhân sự phối hợp với các phòng giao dịch.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo NHCSXH và các phòng giao dịch: Giúp hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến sự hài lòng khách hàng, từ đó xây dựng chiến lược nâng cao chất lượng dịch vụ phù hợp với đặc thù ngân hàng chính sách.

  2. Các nhà quản lý chính sách tín dụng và an sinh xã hội: Cung cấp cơ sở khoa học để đánh giá hiệu quả hoạt động tín dụng chính sách, góp phần hoàn thiện chính sách hỗ trợ người nghèo.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành quản trị ngân hàng, marketing dịch vụ: Là tài liệu tham khảo về ứng dụng mô hình SERVPERF trong lĩnh vực dịch vụ công, phương pháp nghiên cứu định lượng và phân tích dữ liệu thực tiễn.

  4. Các tổ chức chính trị - xã hội nhận ủy thác cho vay: Hiểu rõ vai trò và ảnh hưởng của mình trong việc nâng cao chất lượng dịch vụ, từ đó phối hợp hiệu quả với NHCSXH trong công tác tín dụng chính sách.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao sự tin cậy lại quan trọng nhất trong dịch vụ cho vay NHCSXH?
    Sự tin cậy đảm bảo dịch vụ được thực hiện đúng hẹn, chính xác, tạo niềm tin cho khách hàng, đặc biệt là đối tượng nghèo khó cần sự hỗ trợ ổn định. Ví dụ, khách hàng hài lòng khi nhận được khoản vay đúng thời gian cam kết.

  2. Mô hình SERVPERF có ưu điểm gì so với SERVQUAL?
    SERVPERF chỉ đo lường cảm nhận thực tế của khách hàng, đơn giản hơn và có độ tin cậy cao hơn khi đánh giá chất lượng dịch vụ phổ thông, phù hợp với nghiên cứu tại NHCSXH.

  3. Làm thế nào để cải thiện hiệu quả phục vụ tại NHCSXH?
    Đào tạo nhân viên nâng cao kỹ năng giao tiếp, thiết lập quy trình xử lý yêu cầu nhanh chóng, tăng cường thái độ thân thiện và hỗ trợ khách hàng tận tình.

  4. Tại sao hình ảnh ngân hàng có tác động thấp hơn các yếu tố khác?
    Khách hàng NHCSXH chủ yếu là hộ nghèo, ít quan tâm đến thương hiệu hay hình ảnh mà tập trung vào chất lượng phục vụ và sự tin cậy do tính đặc thù của dịch vụ công.

  5. Các biến kiểm soát như tuổi tác và trình độ học vấn ảnh hưởng thế nào đến sự hài lòng?
    Khách hàng trẻ tuổi và có trình độ học vấn cao hơn thường có kỳ vọng và đánh giá tích cực hơn về chất lượng dịch vụ, do đó mức độ hài lòng cũng cao hơn.

Kết luận

  • Nghiên cứu xác định 6 nhân tố chính ảnh hưởng đến sự hài lòng khách hàng về dịch vụ cho vay tại NHCSXH TP. Cần Thơ: sự tin cậy, hiệu quả phục vụ, sự hữu hình, sự đảm bảo, sự cảm thông và hình ảnh ngân hàng.
  • Sự tin cậy và hiệu quả phục vụ là hai yếu tố có tác động mạnh nhất đến sự hài lòng.
  • Mẫu nghiên cứu gồm 309 khách hàng với độ tin cậy thang đo cao, đảm bảo tính khoa học và đại diện.
  • Kết quả nghiên cứu cung cấp cơ sở để đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng dịch vụ, phù hợp với đặc thù ngân hàng chính sách.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, theo dõi đánh giá hiệu quả và mở rộng nghiên cứu sang các địa phương khác để hoàn thiện chính sách dịch vụ.

Hành động ngay: Ban lãnh đạo NHCSXH TP. Cần Thơ nên áp dụng các giải pháp nâng cao sự tin cậy và hiệu quả phục vụ nhằm gia tăng sự hài lòng và niềm tin của khách hàng, góp phần thực hiện thành công mục tiêu xóa đói giảm nghèo.