Quyền Bình Đẳng Giữa Vợ và Chồng Theo Luật Hôn Nhân và Gia Đình Việt Nam

Trong pháp luật Việt Nam, các nhà lập pháp không nêu ra khái niệm quyền bình đẳng giữa vợ và chồng là gì mà chỉ đưa ra các quy định về quyền và nghĩa vụ giữa vợ và chồng với nhau để đảm bảo quyền bình đẳng giữa vợ và chồng trong HN&GĐ. Theo Điều 40 Luật Dân sự năm 2005 quy định về quyền bình đẳng của vợ chồng: “Vợ, chồng bình đẳng với nhau, có quyền, nghĩa vụ ngang nhau về mọi mặt trong gia đình và trong quan hệ dân sự, cùng nhau xây dựng gia đình no ấm, bình đẳng, tiến bộ, hạnh phúc, bền vững”. Điều 17 Luật HN&GĐ năm 2014 quy định về bình đẳng về quyền, nghĩa vụ giữa vợ, chồng như sau: “Vợ, chồng bình đẳng với nhau, có quyền, nghĩa vụ ngang nhau về mọi mặt trong gia đình, trong việc thực hiện các quyền, nghĩa vụ của công dân được quy định trong Hiến pháp, Luật này và các luật khác có liên quan”.

Có thể thấy quyền bình đẳng giữa vợ và chồng trước hết là thể hiện việc vợ chồng có quyền, nghĩa vụ ngang nhau về mọi mặt trong gia đình và trong quan hệ dân sự; bình đẳng trong việc vợ chồng cùng nhau bàn bạc và quyết định các vấn đề liên quan đến nhân thân và tài sản của vợ chồng, của mỗi thành viên trong gia đình, liên quan đến đời sống chung của gia đình. Với mục đích xây dựng gia đình hạnh phúc, bền vững, pháp luật luôn hướng tới sự bình đẳng giới trong hôn nhân.

Vợ chồng có quyền bình đẳng trong việc quyết định các vấn đề quan trọng của gia đình, như lựa chọn nơi cư trú, phương pháp giáo dục con cái, quản lý tài sản chung. Không ai có quyền áp đặt ý kiến của mình lên người kia. Quyền này đảm bảo sự tham gia đầy đủ của cả vợ và chồng vào việc xây dựng và phát triển gia đình.

Pháp luật quy định tài sản chung vợ chồng được hình thành trong thời kỳ hôn nhân thuộc sở hữu chung hợp nhất của cả hai người. Khi ly hôn, tài sản chung thường được chia đôi, trừ trường hợp có thỏa thuận khác hoặc có căn cứ chứng minh một bên có công sức đóng góp nhiều hơn. Điều này đảm bảo sự công bằng và bảo vệ quyền lợi của cả vợ và chồng.

Vợ chồng có quyền bình đẳng trong việc học tập, làm việc, tham gia các hoạt động xã hội và phát triển bản thân. Không ai có quyền cản trở hoặc hạn chế sự phát triển của người kia. Điều này tạo điều kiện cho cả vợ và chồng phát huy tối đa tiềm năng của mình, đóng góp vào sự phát triển của gia đình và xã hội.

Trong xã hội phong kiến, quyền bình đẳng giữa vợ và chồng còn nhiều hạn chế. Người chồng thường có vị thế cao hơn trong gia đình, có quyền quyết định nhiều vấn đề quan trọng. Người vợ thường phải phục tùng chồng và chịu nhiều thiệt thòi. Tuy nhiên, cũng có những quy định pháp luật nhằm bảo vệ quyền lợi của người phụ nữ, như quyền được hưởng tài sản riêng, quyền được ly hôn trong một số trường hợp.

Thời kỳ Pháp thuộc, pháp luật hôn nhân và gia đình Việt Nam chịu ảnh hưởng của pháp luật Pháp. Một số quy định mới được ban hành, như quy định về ly hôn, quyền thừa kế của người phụ nữ. Tuy nhiên, quyền bình đẳng giữa vợ và chồng vẫn chưa được đảm bảo đầy đủ.

Từ sau Cách mạng tháng Tám năm 1945, pháp luật hôn nhân và gia đình Việt Nam có những bước tiến quan trọng trong việc đảm bảo quyền bình đẳng giữa vợ và chồng. Các luật hôn nhân và gia đình năm 1959, 1986, 2000 và 2014 đều khẳng định nguyên tắc vợ chồng bình đẳng, có quyền và nghĩa vụ ngang nhau trong gia đình. Nhiều quy định cụ thể được ban hành nhằm bảo vệ quyền lợi của người phụ nữ, như quyền được chia tài sản khi ly hôn, quyền được nuôi con sau ly hôn.

Trong những năm qua, đã có nhiều thành tựu trong việc thực thi quyền bình đẳng giữa vợ và chồng. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều hạn chế, như tình trạng bạo lực gia đình, phân biệt đối xử với phụ nữ trong công việc và xã hội. Cần có những giải pháp mạnh mẽ hơn để khắc phục những hạn chế này.

Để hoàn thiện pháp luật về quyền và nghĩa vụ vợ chồng, cần rà soát, sửa đổi, bổ sung các quy định còn bất cập, chưa phù hợp với thực tiễn. Cần có những quy định cụ thể hơn về chia tài sản khi ly hôn, quyền nuôi con sau ly hôn, bảo vệ nạn nhân bạo lực gia đình.

Để nâng cao nhận thức về bình đẳng giới trong gia đình, cần tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục về pháp luật hôn nhân và gia đình, về quyền và nghĩa vụ của vợ chồng. Cần khuyến khích các hoạt động nhằm thúc đẩy sự tham gia của nam giới vào công việc gia đình, chăm sóc con cái.

Việc giải quyết tranh chấp tài sản chung của vợ chồng cần tuân thủ các nguyên tắc sau: tôn trọng thỏa thuận của vợ chồng, đảm bảo sự công bằng, xem xét đến công sức đóng góp của mỗi bên, bảo vệ quyền lợi của con cái.

Thủ tục giải quyết tranh chấp tài sản chung của vợ chồng tại tòa án được thực hiện theo quy định của pháp luật tố tụng dân sự. Các bên có quyền cung cấp chứng cứ, trình bày ý kiến, yêu cầu tòa án bảo vệ quyền lợi của mình.

Việc tư vấn luật hôn nhân gia đình đóng vai trò quan trọng trong việc giúp các bên hiểu rõ quyền và nghĩa vụ của mình, tìm kiếm giải pháp hòa giải, tránh phát sinh tranh chấp phức tạp.

Xu hướng phát triển của bình đẳng giới trong hôn nhân là sự tôn trọng lẫn nhau, chia sẻ trách nhiệm, cùng nhau xây dựng gia đình hạnh phúc. Cần khuyến khích các mô hình gia đình hiện đại, trong đó vợ và chồng đều có vai trò quan trọng và được tôn trọng như nhau.

Nhà nước có vai trò quan trọng trong việc bảo vệ quyền lợi vợ chồng, thông qua việc ban hành và thực thi pháp luật, tuyên truyền giáo dục về bình đẳng giới, hỗ trợ các hoạt động nhằm thúc đẩy sự phát triển của gia đình.

Cộng đồng có vai trò quan trọng trong việc xây dựng gia đình hạnh phúc, thông qua việc tạo môi trường sống an toàn, lành mạnh, hỗ trợ các gia đình gặp khó khăn, lên án các hành vi bạo lực gia đình.