I. Tổng Quan Quy Trình Kiểm Toán Chu Trình Tiền Lương 55
Ngành kiểm toán ngày càng khẳng định vai trò trong nền kinh tế toàn cầu và Việt Nam. Sự phát triển thể hiện cả về chất và lượng, số lượng tăng tỷ lệ thuận với chất lượng. Số lượng người biết về nghề kiểm toán, công việc của kiểm toán viên ngày càng nhiều và niềm tin của họ vào báo cáo kiểm toán cũng tăng lên. Thị trường chứng khoán Việt Nam đang trong giai đoạn đầu phát triển và cần nhiều ý kiến trung thực, khách quan của kiểm toán viên về báo cáo tài chính của các công ty niêm yết để có thể hoạt động trơn tru. Với quá trình hình thành và phát triển gần như song song với quá trình hình thành và phát triển của ngành kiểm toán Việt Nam, Ernst & Young (EY) Việt Nam vẫn luôn khẳng định vai trò quan trọng và vị thế vững chắc là người dẫn đầu sự trỗi dậy của ngành kiểm toán Việt Nam.
1.1. Tầm quan trọng của kiểm toán chu trình tiền lương
Trong một cuộc kiểm toán báo cáo tài chính, chu trình lương và nhân sự là một phần không thể thiếu. Một mặt, tiền lương có ý nghĩa kinh tế đối với mọi doanh nghiệp, được tính vào chi phí và chiếm phần lớn trong tổng chi phí của khách hàng kiểm toán. Hơn nữa, lao động là một yếu tố quan trọng trong giá trị hàng tồn kho ở các doanh nghiệp sản xuất và xây dựng, nếu việc phân loại và phân chia lao động không hợp lý có thể có tác động đáng kể đến lợi nhuận ròng. Một lý do khác cho chu trình lương quan trọng là việc sử dụng lao động không hiệu quả hoặc gian lận sẽ gây lãng phí trong việc sử dụng nguồn lực của doanh nghiệp.
1.2. Ý nghĩa xã hội của kiểm toán tiền lương và nhân sự
Mặt khác, tiền lương không chỉ mang ý nghĩa kinh tế mà còn mang ý nghĩa xã hội. Dù quy mô của một khách hàng lớn hay nhỏ, một doanh nghiệp nhà nước, một doanh nghiệp tư nhân hay một doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, đều yêu cầu một lực lượng lao động để tiến hành các hoạt động kinh doanh và sản xuất. Năng suất của nhân viên cao hay không chủ yếu phụ thuộc vào việc họ được trả bao nhiêu cho nỗ lực và thời gian họ bỏ ra. Đó là tiền lương. Nếu họ không đạt được kỳ vọng thu nhập này, họ sẽ không cống hiến năng lượng cho công việc, điều này làm trì trệ năng suất. Thậm chí đình công là có thể xảy ra.
II. Thách Thức và Rủi Ro Kiểm Toán Tiền Lương tại Công Ty 58
Nhận thức được tầm quan trọng của chu trình lương và nhân sự thông qua quá trình thực tập tại Ernst & Young (EY) Việt Nam, tác giả đã chọn đề tài: “Quy trình kiểm toán chu trình tiền lương và nhân sự tại các công ty sản xuất do công ty Ernst & Young (EY) thực hiện”. Mục tiêu cuối cùng của luận văn là làm rõ quy trình kiểm toán chu trình tiền lương và nhân sự tại công ty ABC, đồng thời minh họa các quan điểm về quy trình kiểm toán lương.
2.1. Phạm vi nghiên cứu kiểm toán tiền lương và nhân sự
Luận văn sẽ tập trung hoàn toàn vào quy trình kiểm toán lương tại công ty sản xuất. Dữ liệu và tài liệu của công ty ABC trong nghiên cứu được cung cấp bởi công ty Ernst & Young (EY). Bên cạnh đó, các nguồn thông tin đáng tin cậy như sách đã xuất bản, tài liệu nội bộ của Ernst & Young (EY), báo cáo và bài viết thông qua trang web của Chính phủ Việt Nam hoặc được viết bởi các chuyên gia chuyên nghiệp đã đóng góp vào việc hoàn thành luận văn.
2.2. Phương pháp luận và nguồn dữ liệu kiểm toán
Việc xem xét tài liệu là cần thiết để xây dựng một hệ thống khung lý thuyết nhằm cung cấp nền tảng kiểm toán chu trình tiền lương và nhân sự, sau đó với một công ty sản xuất điển hình trong trường hợp này là ABC, luận văn sẽ trình bày cách công ty Ernst & Young (EY) thực hiện quy trình kiểm toán chu trình tiền lương và nhân sự tại công ty ABC. Bên cạnh đó, sẽ có một hệ thống bảng câu hỏi về lương được thiết lập để tóm tắt ý kiến từ các nguồn là những người kiểm toán có trình độ làm việc tại công ty Ernst & Young (EY) như đối tác, quản lý, người có kinh nghiệm hoặc nhân viên.
III. Quy Trình Kiểm Toán Chu Trình Lương theo EY Hướng Dẫn 59
Nguồn dữ liệu tồn tại ở hai loại chính. Một là nguồn sơ cấp và một là dữ liệu thứ cấp. Theo Stepphanie “dữ liệu sơ cấp là dữ liệu được nhà nghiên cứu thu thập từ các nguồn trực tiếp, sử dụng các phương pháp như khảo sát, phỏng vấn hoặc thử nghiệm. Nó được thu thập với mục đích dự án nghiên cứu, trực tiếp từ các nguồn sơ cấp”. Luận văn sẽ thu thập dữ liệu sơ cấp thông qua quan sát, phỏng vấn sâu với nhân viên EY và những người được ủy quyền có thể cung cấp thông tin đáng tin cậy như thông tin cơ bản của ABC trong năm hiện tại và năm trước. Bên cạnh đó, các thủ tục cần thiết cần được thực hiện trong quá trình kiểm toán chu trình tiền lương và nhân sự.
3.1. Thu thập dữ liệu sơ cấp trong kiểm toán
Dữ liệu sơ cấp được thu thập thông qua quan sát, phỏng vấn sâu với nhân viên EY và những người được ủy quyền có thể cung cấp thông tin đáng tin cậy như thông tin cơ bản của ABC trong năm hiện tại và năm trước. Bên cạnh đó, các thủ tục cần thiết cần được thực hiện trong quá trình kiểm toán chu trình tiền lương và nhân sự.
3.2. Sử dụng dữ liệu thứ cấp trong kiểm toán tiền lương
Dữ liệu thứ cấp là dữ liệu được thu thập từ các nghiên cứu, khảo sát hoặc thử nghiệm đã được thực hiện bởi những người khác hoặc cho các nghiên cứu khác. Để đảm bảo thông tin bí mật của công ty ABC, thông tin tài chính trong luận văn này đã được xử lý dựa trên dữ liệu sơ cấp thu được. Những dữ liệu này được trình bày trong Chương 3 của luận văn này khi thực hiện thủ tục kiểm toán chu trình tiền lương và nhân sự.
3.3. Các bước xác định mức trọng yếu PM và sai sót có thể chấp nhận TE
Việc xác định mức trọng yếu thực hiện (PM) dựa trên đánh giá chủ quan của chủ tịch hoặc người có kinh nghiệm (trưởng nhóm kiểm toán) và phụ thuộc vào đặc điểm của từng khách hàng cũng như khả năng xảy ra sai sót. Thông thường, lợi nhuận trước thuế, tổng tài sản, vốn chủ sở hữu hoặc doanh thu thuần được coi là một chuẩn mực để tính toán. EY Canvas của công ty Ernst & Young (EY) Việt Nam có hướng dẫn chi tiết về cách xác định PM.
IV. Kiểm Soát Nội Bộ Chu Trình Lương Phương Pháp EY 52
Sau khi xác định PM và TE, kiểm toán viên sẽ kết luận về sự khác biệt của số tiền phải điều chỉnh (SAD), vi phạm SAD hoặc vi phạm lớn hơn SAD, kiểm toán viên nên có các bút toán điều chỉnh thích hợp. Tất cả các khác biệt lớn hơn mức SAD sẽ được đưa vào Khoảng trống Kiểm toán và tổng hợp với các bút toán mà khách hàng không đồng ý rằng chúng sẽ ảnh hưởng đến ý kiến kiểm toán về tính trung thực, thông tin hợp lý trên báo cáo tài chính.
4.1. Đánh giá rủi ro kết hợp trong kiểm toán
Thông qua giai đoạn lập kế hoạch kiểm toán, kiểm toán viên đã hiểu sâu sắc về hiệu quả hoạt động kinh doanh cũng như hệ thống kiểm soát nội bộ. Từ thông tin này, kiểm toán viên đã đưa ra tuyên bố về rủi ro vốn có (IR) và đánh giá ban đầu về rủi ro kiểm soát (CR). Mối quan hệ giữa các loại rủi ro được thể hiện bằng mô hình rủi ro kiểm toán: AR = IR x CR x DR. Dựa trên công thức liên hệ này, rủi ro kiểm toán thường được cố định bởi Ernst & Young (EY) và dựa trên IR, CR được đánh giá ở trên, kiểm toán viên tiến hành tính toán phát hiện rủi ro (còn được gọi là rủi ro kết hợp - Rủi ro kết hợp) theo công thức này: DR= AR/ (IR * CR)
4.2. Mức ngưỡng kiểm tra chi tiết số dư theo EY
Sau khi ước tính rủi ro liên quan cho các mục, kiểm toán viên phụ thuộc vào EY Atlats được sử dụng để hiển thị hướng dẫn chi tiết chỉ định mức ngưỡng cho các kiểm tra số dư chi tiết.
V. Gian Lận và Sai Sót trong Kiểm Toán Tiền Lương Cách Phòng Tránh 59
Bản chất và nội dung của chu trình lương và nhân sự sẽ được thể hiện thông qua hai khía cạnh chính. Một là tầm quan trọng của tiền lương, hai là định nghĩa cụ thể về tiền lương và các tài khoản liên quan. Thứ nhất, tiền lương nói chung là một phần không thể thiếu của bất kỳ tổ chức nào. Không ngoa khi nói rằng bộ phận tiền lương không chỉ phụ trách việc bồi thường lương cho nhân viên mà còn đóng vai trò cốt lõi trong việc đảm bảo uy tín của công ty bằng cách đảm bảo tuân thủ các luật khác nhau.
5.1. Tầm quan trọng của bộ phận tiền lương
Trên thực tế, tiền lương có ảnh hưởng đáng kể đến mọi khía cạnh của tổ chức, từ uy tín của công ty cho đến tinh thần của nhân viên. Nội dung của chu trình lương và nhân sự sẽ tập trung hoàn toàn vào các tài khoản có ảnh hưởng đáng kể đến báo cáo tài chính. Vì vậy, các tài khoản sẽ là tiền lương và các khoản phải trả lương, chi phí lương, khấu trừ lương như SHUI (bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm công đoàn hoặc bảo hiểm thất nghiệp).
5.2. Định nghĩa về kiểm toán và các khái niệm liên quan
Để có cái nhìn sâu sắc về chu trình lương và nhân sự cũng như các tài khoản liên quan đến chu trình. Cần xác định kiểm toán lương là gì, định nghĩa về tiền lương, khấu trừ lương; chưa kể đến kiểm toán vì mục đích của luận văn này là thực hiện quy trình kiểm toán chu trình tiền lương và nhân sự. Vậy, định nghĩa kiểm toán là gì? Dựa trên quan điểm của Maire Loughran về định nghĩa kiểm toán được viết trong Auditing for Dummies, ông tuyên bố rằng “Kiểm toán là quá trình điều tra thông tin được chuẩn bị bởi người khác để xác định xem thông tin đó có được trình bày một cách công bằng hay không” và “Cụ thể, với tư cách là một kiểm toán viên, bạn điều tra các khẳng định mà một công ty đưa ra trên báo cáo tài chính của mình. Các khẳng định của báo cáo tài chính thường liên quan đến cách công ty tiến hành kinh doanh, chẳng hạn như cách công ty tạo ra và chi tiền, cách công ty quản lý nhân sự và cách công ty quản lý sản phẩm của mình. Các khẳng định khác liên quan đến các quy trình tài chính của khách hàng, chẳng hạn như cách khách hàng ghi lại thông tin tài chính về tài sản, nhà máy và thiết bị, nợ dài hạn và vốn chủ sở hữu cũng như tiền mặt và các khoản đầu tư của mình.”
VI. Nghiên Cứu Trường Hợp Kiểm Toán tại Công Ty Sản Xuất 57
Trong một cuộc kiểm toán báo cáo tài chính, chu trình lương và nhân sự là một phần không thể thiếu. Một mặt, tiền lương có ý nghĩa kinh tế đối với mọi doanh nghiệp, được tính vào chi phí và chiếm phần lớn trong tổng chi phí của khách hàng kiểm toán. Hơn nữa, lao động là một yếu tố quan trọng trong giá trị hàng tồn kho ở các doanh nghiệp sản xuất và xây dựng, nếu việc phân loại và phân chia lao động không hợp lý có thể có tác động đáng kể đến lợi nhuận ròng. Một lý do khác cho chu trình lương quan trọng là việc sử dụng lao động không hiệu quả hoặc gian lận sẽ gây lãng phí trong việc sử dụng nguồn lực của doanh nghiệp.
6.1. Ví dụ về kiểm toán chi phí nhân công
Chi phí nhân công là một phần quan trọng trong chi phí sản xuất của các công ty sản xuất. Việc kiểm toán chi phí nhân công giúp đảm bảo rằng các chi phí này được ghi nhận chính xác và tuân thủ các quy định pháp luật.
6.2. Ví dụ về kiểm toán các khoản trích theo lương
Các khoản trích theo lương như bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp và thuế thu nhập cá nhân cần được kiểm toán để đảm bảo rằng chúng được tính toán và nộp đúng hạn.
