Tổng quan nghiên cứu

Trong giai đoạn 2012-2016, Công ty TNHH Một thành viên Xổ số Kiến thiết Thủ Đô (Công ty XSKT Thủ Đô) đã trải qua nhiều biến động trong hoạt động kinh doanh xổ số truyền thống. Doanh số năm 2013 tăng 7% so với năm 2012, đạt mức tăng trưởng 54 tỷ đồng, tuy nhiên từ năm 2014 đến 2016, doanh số và lợi nhuận đều có xu hướng giảm sút, với mức giảm doanh thu lần lượt là 6% và 8% trong các năm 2015 và 2016. Lợi nhuận sau thuế cũng giảm mạnh, từ 13 tỷ đồng năm 2014 xuống còn 3 tỷ đồng năm 2016. Nguyên nhân chính được xác định là sự cạnh tranh gay gắt từ các đối thủ như Công ty Vietlott cùng với sự bão hòa thị trường xổ số truyền thống tại Hà Nội.

Nghiên cứu tập trung vào quản trị kênh phân phối vé xổ số truyền thống của Công ty XSKT Thủ Đô trong giai đoạn 2012-2016, nhằm phân tích thực trạng, đánh giá hiệu quả và đề xuất các giải pháp hoàn thiện quản trị kênh phân phối đến năm 2020. Phạm vi nghiên cứu bao gồm không gian tại Hà Nội và các huyện lân cận, với số liệu thu thập từ các phòng ban chức năng của công ty và khảo sát thực tế với quy mô mẫu 200 người gồm đại lý, khách hàng và nhân viên công ty.

Việc nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong bối cảnh thị trường xổ số truyền thống đang chịu áp lực cạnh tranh lớn, đồng thời giúp công ty nâng cao hiệu quả phân phối, tăng cường gắn kết với đại lý và mở rộng thị phần, góp phần ổn định và phát triển kinh doanh bền vững.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn vận dụng các lý thuyết và mô hình quản trị kênh phân phối hiện đại, bao gồm:

  • Khái niệm kênh phân phối (KPP): Theo Philip Kotler, KPP là tập hợp các tổ chức, cá nhân phụ thuộc lẫn nhau tham gia vào công việc đưa sản phẩm đến tay người tiêu dùng cuối cùng. KPP đóng vai trò là cầu nối giữa nhà sản xuất và khách hàng, giúp phá vỡ khoảng cách về không gian, thời gian và quyền sở hữu sản phẩm.

  • Chức năng của kênh phân phối: Bao gồm nghiên cứu thị trường, xúc tiến, thương lượng, phân phối, thanh toán, tài trợ và chia sẻ rủi ro. Việc phân chia hợp lý các chức năng này giữa các thành viên kênh giúp giảm chi phí và tăng hiệu quả phân phối.

  • Cấu trúc kênh phân phối: Được xác định bởi chiều dài (số cấp độ trung gian), chiều rộng (số lượng trung gian ở mỗi cấp độ) và loại trung gian. Cấu trúc kênh ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng tiếp cận thị trường và hiệu quả phân phối.

  • Quản trị kênh phân phối: Là toàn bộ các công việc quản lý, điều hành hoạt động của hệ thống kênh nhằm đảm bảo sự hợp tác giữa các thành viên kênh để thực hiện các mục tiêu phân phối của doanh nghiệp. Bao gồm xây dựng chiến lược kênh, tuyển chọn thành viên, khuyến khích, đánh giá và điều chỉnh kênh.

  • Marketing Mix trong quản trị kênh: Sử dụng các biến số sản phẩm, giá cả, phân phối và xúc tiến hỗn hợp để thúc đẩy sự hợp tác và thống nhất giữa các thành viên kênh.

Phương pháp nghiên cứu

  • Nguồn dữ liệu: Sử dụng dữ liệu thứ cấp từ các phòng ban chức năng của Công ty XSKT Thủ Đô, bao gồm báo cáo tài chính, báo cáo kinh doanh, số liệu phân phối vé từ năm 2012 đến 2016. Ngoài ra, thu thập dữ liệu sơ cấp qua khảo sát và phỏng vấn trực tiếp với 200 đối tượng gồm đại lý, khách hàng và nhân viên công ty.

  • Phương pháp phân tích: Áp dụng phương pháp phân tích định lượng và định tính, bao gồm phân tích số liệu thống kê, so sánh, tổng hợp và dự báo. Sử dụng bảng biểu, biểu đồ để minh họa các kết quả khảo sát và đánh giá thực trạng quản trị kênh phân phối.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2012-2016, với đề xuất giải pháp và dự báo đến năm 2020 nhằm cải thiện hiệu quả quản trị kênh phân phối vé xổ số truyền thống.

  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Quy mô mẫu 200 người được chọn theo phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích, đảm bảo đại diện cho các nhóm đối tượng liên quan trong hệ thống kênh phân phối.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Hiệu quả kinh doanh giảm sút: Doanh số vé xổ số truyền thống tăng 7% năm 2013 nhưng giảm liên tiếp trong các năm 2014-2016 với mức giảm doanh thu 6% năm 2015 và 8% năm 2016. Lợi nhuận sau thuế giảm từ 13 tỷ đồng năm 2014 xuống còn 3 tỷ đồng năm 2016, phản ánh sự cạnh tranh gay gắt và bão hòa thị trường.

  2. Phân phối và kênh bán hàng: Hệ thống kênh phân phối gồm đại lý cấp 1, cấp 2 và người bán lẻ (bán dạo). Khảo sát cho thấy 87,5% khách hàng mua vé tại đại lý cấp 2 (bán dạo), chỉ 6,5% mua tại đại lý cấp 1 và 6% mua tại cửa hàng chi nhánh. Mức chiết khấu hoa hồng cao nhất là 10% cho đại lý cấp 1 nhưng được trả sau khi hoàn tất thủ tục, trong khi đại lý bán lô tô và vé điện toán được chiết khấu ngay.

  3. Đánh giá quản trị kênh phân phối: 46,7% đại lý đánh giá hệ thống quản trị kênh phân phối ở mức trung bình, 26,7% đánh giá kém, chỉ 20% đánh giá tốt hoặc rất tốt. Các yếu tố được đánh giá cao là hợp đồng và phương thức thanh toán, trong khi trao đổi thông tin với khách hàng được đánh giá thấp nhất (20% không hài lòng).

  4. Mâu thuẫn và cạnh tranh trong kênh: Xung đột chủ yếu xảy ra giữa công ty và đại lý về thanh toán tiền hàng, giữa các đại lý với nhau về địa bàn và mức hoa hồng. Tình trạng chồng chéo đại lý và cạnh tranh không lành mạnh làm giảm hiệu quả hoạt động kênh.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của sự giảm sút doanh thu và lợi nhuận là do sự xuất hiện của đối thủ cạnh tranh mạnh như Vietlott với các sản phẩm xổ số điện toán có cơ hội trúng thưởng cao hơn, thu hút khách hàng trẻ và thị trường mới. Bên cạnh đó, hệ thống kênh phân phối của Công ty XSKT Thủ Đô còn nhiều hạn chế như phân bố đại lý không đồng đều, tập trung quá nhiều ở nội thành Hà Nội, thiếu sự kiểm soát chặt chẽ và quản lý mâu thuẫn chưa hiệu quả.

So với các nghiên cứu về quản trị kênh phân phối trong các doanh nghiệp khác, Công ty XSKT Thủ Đô còn thiếu sự chuyên môn hóa trong công tác quản lý nhân sự, chưa có phòng Marketing độc lập để tập trung phát triển chiến lược kênh. Việc thanh toán chậm và thiếu chính sách khuyến khích phù hợp cũng làm giảm động lực của đại lý.

Dữ liệu khảo sát có thể được trình bày qua biểu đồ mức độ hài lòng về hệ thống phân phối, bảng phân loại đại lý theo doanh thu và khả năng thanh toán, biểu đồ phân bố đại lý theo khu vực để minh họa sự không đồng đều trong phân phối.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Xây dựng và phổ biến chiến lược kênh phân phối rõ ràng: Công ty cần thiết lập quy trình xác định chiến lược phân phối bài bản, phổ biến rộng rãi từ cấp lãnh đạo đến nhân viên quản lý thị trường để đảm bảo sự phối hợp nhịp nhàng giữa các phòng ban. Mục tiêu là tăng cường nhận diện thương hiệu và mở rộng thị phần tại 15 thị trường trọng điểm đến năm 2020.

  2. Hoàn thiện cấu trúc và tổ chức kênh phân phối: Giới hạn số lượng đại lý trên một tuyến phố (tối đa 3-5 đại lý) và tổng số đại lý trong quận (không quá 60 đại lý) để tránh cạnh tranh không lành mạnh. Thành lập thêm các chi nhánh tại các vùng tiềm năng như Thanh Xuân, Mỹ Đức để lấp đầy khoảng trống thị trường.

  3. Hoàn thiện quy trình quản trị kênh: Xây dựng tiêu chuẩn đánh giá đại lý theo doanh thu và khả năng thanh toán riêng biệt cho đại lý cấp 1 và cấp 2. Thiết lập quy định vận hành khác nhau về năng lực tài chính, chế độ thanh toán và đãi ngộ nhằm đảm bảo hài hòa lợi ích giữa các cấp đại lý.

  4. Tăng cường công tác tuyển chọn và thay thế đại lý: Áp dụng quy trình đánh giá định kỳ, loại bỏ đại lý không đạt tiêu chuẩn sau thời gian thử thách. Tăng mức chiết khấu hoa hồng lên 15% cho đại lý cấp 1 và 12% cho đại lý cấp 2 để tạo động lực bán hàng.

  5. Quản lý mâu thuẫn và xây dựng mối quan hệ chặt chẽ với đại lý: Thiết lập điều khoản hợp đồng rõ ràng về trách nhiệm thanh toán, xử lý kịp thời các xung đột giữa công ty và đại lý cũng như giữa các đại lý với nhau. Tổ chức các hoạt động giao lưu, khen thưởng và đào tạo để tăng cường sự gắn kết.

  6. Sử dụng Marketing hỗn hợp hiệu quả: Đầu tư nghiên cứu thị trường kỹ lưỡng, đào tạo nhân viên chuyên môn cao, tăng cường quảng cáo và xúc tiến bán hàng phù hợp với đặc thù sản phẩm xổ số truyền thống. Khuyến khích nhân viên nghiên cứu và áp dụng công nghệ mới trong quản lý kênh.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý Công ty XSKT Thủ Đô: Nhận diện các điểm mạnh, hạn chế trong quản trị kênh phân phối hiện tại, từ đó xây dựng chiến lược phát triển bền vững và nâng cao hiệu quả kinh doanh.

  2. Nhân viên phòng kinh doanh và quản lý thị trường: Áp dụng các tiêu chuẩn đánh giá, quy trình tuyển chọn và quản lý đại lý, nâng cao kỹ năng quản trị kênh và xử lý mâu thuẫn trong hệ thống phân phối.

  3. Các doanh nghiệp kinh doanh xổ số và sản phẩm đặc thù: Tham khảo mô hình quản trị kênh phân phối phù hợp với sản phẩm có tính đặc thù, độc quyền, đồng thời học hỏi các giải pháp ứng phó với cạnh tranh và thay đổi thị trường.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Quản trị Kinh doanh, Marketing: Tài liệu tham khảo về lý thuyết quản trị kênh phân phối, phương pháp nghiên cứu thực tiễn và các giải pháp cải tiến quản trị kênh trong doanh nghiệp nhà nước.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản trị kênh phân phối là gì và tại sao quan trọng với doanh nghiệp xổ số?
    Quản trị kênh phân phối là việc tổ chức, điều hành hoạt động của hệ thống kênh nhằm đảm bảo sự hợp tác giữa các thành viên để đạt mục tiêu phân phối sản phẩm. Với doanh nghiệp xổ số, kênh phân phối là cầu nối đưa vé số đến tay người tiêu dùng, ảnh hưởng trực tiếp đến doanh thu và thị phần.

  2. Những yếu tố nào ảnh hưởng đến hiệu quả quản trị kênh phân phối tại Công ty XSKT Thủ Đô?
    Bao gồm môi trường bên ngoài như cạnh tranh từ Vietlott, văn hóa xã hội, kinh tế; các yếu tố nội bộ như năng lực tài chính, trình độ nhân lực, cơ cấu kênh phân phối và chính sách quản lý đại lý.

  3. Làm thế nào để giải quyết mâu thuẫn trong kênh phân phối?
    Cần thiết lập quy định rõ ràng trong hợp đồng, xử lý kịp thời các tranh chấp qua đàm phán, hòa giải hoặc làm trọng tài. Đồng thời xây dựng chính sách khuyến khích công bằng và tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh.

  4. Tại sao cần phân loại đại lý và áp dụng tiêu chuẩn đánh giá khác nhau?
    Do đại lý cấp 1 và cấp 2 có quy mô, năng lực tài chính và vai trò khác nhau, việc phân loại giúp quản lý hiệu quả, đảm bảo phù hợp chính sách, nâng cao hiệu quả hoạt động và giảm thiểu rủi ro.

  5. Marketing hỗn hợp đóng vai trò gì trong quản trị kênh phân phối?
    Marketing hỗn hợp gồm sản phẩm, giá cả, phân phối và xúc tiến hỗn hợp giúp thúc đẩy sự hợp tác giữa các thành viên kênh, tăng cường nhận diện sản phẩm, kích thích tiêu thụ và nâng cao hiệu quả phân phối.

Kết luận

  • Quản trị kênh phân phối là yếu tố then chốt giúp Công ty XSKT Thủ Đô duy trì và phát triển thị phần trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt từ các đối thủ mới như Vietlott.
  • Hiệu quả kinh doanh giảm sút trong giai đoạn 2014-2016 phản ánh sự cần thiết phải cải tiến quản trị kênh phân phối, đặc biệt là trong công tác tuyển chọn, đánh giá và quản lý đại lý.
  • Các giải pháp đề xuất tập trung vào xây dựng chiến lược kênh bài bản, hoàn thiện cấu trúc kênh, nâng cao năng lực quản lý và sử dụng marketing hỗn hợp hiệu quả.
  • Việc quản lý mâu thuẫn và xây dựng mối quan hệ chặt chẽ với đại lý là yếu tố quan trọng để đảm bảo sự ổn định và phát triển bền vững của hệ thống phân phối.
  • Tiếp tục nghiên cứu và áp dụng các công nghệ mới trong quản trị kênh phân phối sẽ giúp công ty thích ứng nhanh với sự thay đổi của thị trường và nâng cao năng lực cạnh tranh.

Hành động tiếp theo: Ban lãnh đạo và phòng kinh doanh Công ty XSKT Thủ Đô nên triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tổ chức đào tạo nâng cao năng lực quản lý kênh cho nhân viên, tăng cường nghiên cứu thị trường và áp dụng công nghệ trong quản trị kênh phân phối.